Một ngày đen tối, có những con đường nào đi tới?
Jonathan London
Tôi cảm nhận bài tôi đã viết có một số thiếu sót nghiêm trọng và nội dung bài viết đã gây buồn lòng và làm tổn thương nhiều người.
DCVOnline: Jonathan London là một blogger người Mỹ, đã sống ở Việt Nam bốn năm. Từ 2008 ông giảng dạy tại Đại học Thành phố Hong Kong, khoa Khoa học Xã hội. Bài “Đừng giữ một giấc mơ đã chết, hãy tập trung vào hiện tại” gây nhiều tranh luận của Jonathan London, mà BBC tiếng Việt đã đăng ngày 16 tháng 5, 2013 hiện không còn trên blog “Xin lỗi ông” của Jonathan London nữa.
Những bản “Đừng giữ một giấc mơ đã chết, hãy tập trung vào hiện tại” đăng ở những nơi khác không phải là bản sau cùng của Jack London. Thay vào đó Jonathan London đăng “Bài ‘Đừng giữ môt giấc mơ’ 2.0” (16/5/2013)
DCVOnline xin giới thiệu đến bạn đọc một bài khác của Jonathan London viết sau khi đọc ý kiến của bạn đọc khắp nơi về “Đừng giữ một giấc mơ đã chết, hãy tập trung vào hiện tại”; và tác giả cũng nhận rằng ông “rút ra được những bài học quan trọng từ một số nếu không nói là tất cả những ý kiến đó. Ít nhất tôi cũng đã hiểu được rằng tầm hiểu biết của tôi về “Bên Kia” quả thực còn hạn chế.”
Một ngày đen tối, có những con đường nào đi tới?
Jonathan London
Ngày 17 tháng 5, tôi đã lấy làm vinh dự khi ban tiếng Việt của đài BBC đăng lại bài viết mới nhất của tôi trên trang mạng của họ. Khổ thay, bài đó tầm thường và đôi khi hơi dở, với một số ngôn từ dùng chưa được đắt cho lắm, có phần thiếu tế nhị, và nhiều lúc thậm chí còn lập luận chưa chặt chẽ …Nhìn chung, tôi nghĩ đó có một số ý tưởng quan trọng nhưng đó là một bài còn vài chỗ đáng bàn.
Hôm đó là một ngày dài. Mà tôi lại chọn một ngày lạ lùng và xét về nhiều mặt không phù hợp để bàn chuyện quốc kì ở Việt Nam… Tùy theo góc nhìn của mỗi người, đó là ngày tệ nhất hay tốt nhất trong nhiều năm để bàn chuyện quốc kì. Tôi sẽ bàn thêm về ý này ở phần dưới. Suy cho cùng tại sao lại bàn chuyện dễ bị ném đá này nhỉ?
Từ khi tôi lập blog, rất nhiều người trên các diễn đàn mạng xã hội đã muốn kết nối với tôi, và nhiều người (thực ra là một tỉ lệ nhỏ) trưng lá cờ cũ của Việt Nam, vốn đã là / đang là cờ vàng ba sọc đỏ … đây là lá cờ có từ những năm cuối cùng của triều đại nhà Nguyễn và về sau được Việt Nam Cộng Hòa sử dụng làm quốc kì. Cờ vàng ba sọc đỏ vẫn còn hãnh diện tung bay ở nhiều cộng đồng người Việt trên khắp thế giới, đặc biệt trong những người Việt đã rời bỏ Việt Nam trong những hoàn cảnh khó khăn, và vẫn kịch liệt chống đối chế độ cai trị kéo dài của Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), vốn đã thành lập trong thập niên 1920, cầm quyền ở miền bắc Việt Nam kể từ thập niên 1940 và 1950 và cả nước kể từ 1975. Lá cờ do ĐCSVN chọn, cờ đỏ sao vàng, là có liên hệ đến sự cai trị của Đảng.
Nhiều người ở Việt Nam, trong lẫn ngoài Đảng, có quan điểm, mà tôi ủng hộ cả hai tay, cho rằng Việt Nam cần có cải cách thật sự về các thể chế xã hội của mình, đặc biệt là về các thể chế chính trị, nhưng không chỉ riêng về các thể chế chính trị. Cũng có thể khi nói ra điều này tôi sẽ không còn được hoan nghênh ở Việt Nam, nếu vậy thì thật đáng tiếc, vì tôi đã và tiếp tục hết lòng mong muốn bàn luận một số vấn đề chủ chốt mà Việt Nam đang đương đầu, đặc biệt về các thể chế phúc lợi, trong đó có giáo dục, y tế, và bảo vệ xã hội. Tôi cũng muốn nói qua kinh nghiệm của mình tôi quen biết rất nhiều người thông minh, tận tụy có những mối quan hệ lâu đời với đảng hoặc vẫn còn đứng trong hàng ngũ đảng. Họ cũng là con người có những khát vọng và bao nỗi lo toan như tất cả chúng ta, nhưng họ bị trói mình trong các thể chế còn khiếm khuyết. Hẳn như chúng ta nghĩ, nhiều người trong số họ cũng có tình cảm sâu đậm với các lá cờ.
Cờ, bất kể thế nào, là những biểu tượng chính trị mạnh mẽ. Luận điểm khiêm tốn, nếu không muốn nói là có phần diễn đạt vụng về, của tôi là cờ cũng có thể trở thành chướng ngại vật.
Bài viết của tôi đề nghị người Việt nên quên chuyện vẫy những lá cờ đối nghịch nhau để cùng tiến tới, đừng tiếp tục bị lịch sử cầm tù, và tiến hành đẩy mạnh những cải cách thực sự … Tôi nghĩ có giả định ngầm rằng tất cả người Việt có vai trò trong tiến trình này và rằng các giới trong lẫn ngoài hàng ngũ đảng có thể gây áp lực (có lợi cho các cải cách) lên giới lãnh đạo đảng. Đây không phải là quan điểm chỉ của riêng tôi. Chỉ trong vài tháng qua một liên minh cải cách hùng mạnh đã tập hợp xung quanh lời kêu gọi có những cải cách căn bản. Tôi phần nào (có lẽ hơi ngây thơ) có quan điểm rằng tất cả người Việt (nếu có lẽ không phải tất cả những ai định cư ở nước ngoài) có thể đóng một vai trò mang tính xây dựng, mặc dù hiện nay cơ hội tạo ra áp lực mang tính xây dựng đó rất nhỏ nhoi.
Tuy nhiên… đúng vào hôm tôi chọn để gợi ý rằng việt nam cần tiến tới chứ đừng dừng lại ở chỗ vẫy cờ gì, tòa án việt nam đã kết án hai thanh niên với án tù khá lâu vì tội, chắc bạn đã đoán được, trưng cờ vàng.
Rõ ràng, ngày hôm qua là một bước thụt lùi khá xa cho Việt Nam. Tuy nhiên xét trong bối cảnh những thay đổi đáng kể về văn hóa chính trị (nếu không nói là các thể chế chính thức) của đất nước … tôi đã bắt đầu bài tiếng Việt bằng cách nhắc lại chuyện chỉ mới vài ngày trước tôi đã viết (trong một bài khác đăng trên tờ South China Morning Post) rằng người ta “mới cảm nhận được” rằng sự thay đổi chính trị thực sự ở Việt Nam có thể diễn ra trong vòng 5 năm tới. Tôi kết thúc bài viết hôm qua với nhận định rằng, tuy những án tù đưa ra quá nặng, các kinh nghiệm lịch sử cho thấy cũng có lúc chuyện buồn biến thành nguồn cảm hứng. Nỗi đau sau khi cụ Phan Chu Trinh mất năm 1926 là một ví dụ đặc biệt nổi bật.
Thực vậy, bất chấp diễn biến đáng tiếc không chối cãi được của ngày hôm qua, và không muốn đưa những tiên đoán ngớ ngẩn, tôi thật tình tin rằng về mặt chính trị Việt Nam sắp chứng kiến một biến chuyển quan trọng và có tính lịch sử do những áp lực từ bên trong và bên ngoài bộ máy nhà nước của đảng. Trong bài tiếng Việt, có lẽ, hay thậm chí có thể chắc chắn, tôi đã đưa ra một số phát biểu thiếu tế nhị, thậm chí ngu ngốc … nhận xét có phần ngớ ngẩn rằng lá cờ hiện tại là đủ ‘đẹp’ [pretty] (tôi không định nói là đẹp về thẩm mỹ [beautiful]) và đơn giản rồi … thế là tôi nhận được những phản ứng đúng y như tôi đã nghĩ.
Vậy thì, xin nói với tất cả những người (đặc biệt là những ai yêu mến cờ vàng ba sọc đỏ) điên tiết với tôi vì đã nói giờ đây hãy quên đi chuyện lá cờ, đương nhiên tôi nghe rõ ý các bạn rồi! Và tôi thực sự hối tiếc đã xúc phạm các bạn. Tôi xin nói rõ tôi không phải là con rối, tôi có tiếng nói riêng của mình, cảm ơn các bạn. Và nếu tôi có sai lầm trong các lập luận của mình, tôi chấp nhận điều đó. Cảm ơn các bạn về những lời bình luận tử tế và không tử tế cho lắm. Tôi đã rút ra được những bài học quan trọng từ một số nếu không nói là tất cả những ý kiến đó. Ít nhất tôi cũng đã hiểu được rằng tầm hiểu biết của tôi về “Bên Kia” quả thực còn hạn chế. Điều này cũng chẳng đáng ngạc nhiên vì tôi đã dành nhiều thời gian làm việc với nhiều cơ quan nhà nước ở Việt Nam và gần như chẳng bao nhiêu thời gian nghiên cứu các cộng đồng người Việt hải ngoại.
Có lẽ một ngày nào đó Việt Nam sẽ có một lá cờ mà tất cả mọi người cùng chấp nhận. Khổ nỗi cái ngày đó chưa đến. Phần lớn người Việt, ngay cả nhiều người trong đảng, có thể đồng ý rằng sau năm 1975, đảng cầm quyền của Việt Nam đã không làm tròn công việc tạo điều kiện thuận lợi cho hòa giải dân tộc. Muốn tìm bằng chứng cho điều này chỉ cần nhìn hai thanh niên bị tống vào tù hôm qua hay cuộc khẩu chiến ác liệt trên blog tiếng Việt của tôi. Vẫn còn những vết thương sâu mà xét về nhiều mặt chưa lành hẳn. Đó là điều đáng tiếc nhưng khách quan mà nói đúng là như vậy.
Việt Nam có triển vọng đầy hứa hẹn. Đất nước càng sớm giải quyết được những thiếu sót về thể chế thì triển vọng đó càng nhanh trở thành hiện thực. Tôi thực sự tin rằng điều đó có thể diễn ra nhanh hơn nếu người Việt tập trung vào các thể chế trước rồi hẵng lo đến lá cờ.
Tôi hy vọng rằng trong những năm sắp tới cách hành xử của bộ máy nhà nước sẽ có những thay đổi rõ rệt. Hàn Quốc là một mô hình đáng ngưỡng mộ. Tuy nhiên Việt Nam vẫn chưa tìm ra được Kim Dae Jung của mình, để có thể có một tấm gương tạo nguồn cảm hứng nhiều hơn cái mà tôi đã nêu trong bài viết blog đang bàn. Dĩ nhiên những người như vậy rất quan trọng. Nhưng sao cùng Việt Nam không nên chờ đợi một sự mơ mộng. Những sự thay đổi cần thiết mà dân Việt Nam đàng chờ đợi mới có thể diễn ra nếu nhiều bộ phận trong xã hội Việt Nam quan tâm đến chính trị. Và bối cảnh này, hãy tạm để các lá cờ sang một bên. Ngây thơ? Có thể. Gần đây tôi bị cáo buộc nhiều thứ còn tệ hơn nhiều.
Tôi xin hết với một vài câu sau cùng. Tôi cảm nhận bài tôi đã viết có một số thiếu sót nghiêm trọng và nội dung bài viết đã gây buồn lòng và làm tổn thương nhiều người. Xin đề nghị coi đây là một bài không phản ánh bản chất tôi. Tôi chẳng muốn trở thành một kẻ gây bất hoà, dù nghịch lý là bài đó đã có chính tác động đối với không ít người. Tôi sẽ rút kinh nghiệm từ bài này và sau một thời gian chúng ta sẽ biết kết quả là như thế nào….
Chân thành, JL
Nguồn: Một ngày đen tối, có những con đường nào đi tới?. Jonathan London. Blog Xin lỗi ông, 18/5/2013.
Là một người Việt Nam tôi phải kính trong và cám ơn ông Mỹ này, vì những gì ông viết là rất chân thành và tử tế. Tuy nhiên cách suy nghĩ của ông cũng giống như cách nhìn sự việc của con cháu chúng tôi, những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở Mỹ. Tôi đã chứng kiến hai người cùng làm việc với tôi (một là xếp) cãi nhau toé lửa, một lúc lại ôm nhau..sorry! những người Việt trước 75 đã 20 tuổi trở lên như chúng tôi không làm chuyện đó được(hề như con nít) bất kể họ đang ở đâu trên trái đất này. Cái văn hoá của ông và của con cháu chúng tôi là: được làm vua, thua làm quan( hoặc thua cũng nổi tiếng) còn chúng tôi là: được làm Vua, thua làm giặc. Người Việt trong và ngoài nước chúng tôi có rất nhiều người thông minh, yêu nước thật tình(có tâm,có tầm) nhưng khổ nỗi chúng tôi bị những sắc dân đi trước thông minh hơn khoá trái, khó tìm đường thoát.Dân tộc chúng tôi không có đầu óc tưởng tượng phong phú như người Do Thái để viết ra kinh Cựu ước bất hủ, hoặc ma mãnh như một sắc dân phương bắc viết được bộ Tam Quốc Chí để đời ,nhưng chúng tôi giỏi mơ mộng và sống cho mơ..đừng cản chúng tôi. Cái gì đến nó sẽ đến. Đó là văn hoá của chúng tôi. Hãy nói với người anh em phương bắc của chúng tôi rằng chúng tôi giận nhau hoài, thậm chí còn giết nhau liên tục nhưng đừng có lợi dụng (đục nước thả câu). Bởi chắc họ còn nhớ: Kìa Nam Hán nó mưu sâu, nọ Hồ Nguyên nó sức khoẻ, nó bảo rằng phen này đạp đổ nước Nam tưởng chừng có dễ. May đâu Trời cưú quân ta, mây tan trận nó. đã nổi gió bay mây, lại kinh Thiên mà động Địa. Chúng tôi sẽ lại tay trong tay để giữ nước. Không phải hôm nay và có lẽ cả không phải đời những khứa lão chúng tôi.
Giả sử sau ngày 30-4-1975, sau khi thống nhất, đảng Cộng Sản Việt Nam thi hành chính sách để cho báo chí miền Nam vẫn được lưu hành như cũ, những ai làm nghề gì vẫn làm như thế, chỉ những người lãnh đạo cấp cao trong quân đội và cảnh sát cũ mới bị mất
chức còn dân thường thì không đụng đến, các văn nghệ sĩ miền Nam vẫn được quyền tự do phát biểu như thời Việt Nam Cộng Hòa. Và nhất là thi hành chính sách đối xử bình đẳng giữa các công dân với nhau, mọi người đều có quyền ngang hàng với các đảng viên, mọi người đều có quyền lập hội, lập đảng và chính quyền do dân bầu với sự tranh cử bình đẳng giữa đảng Cộng Sản Việt Nam và các đảng phái khác. Với những người quốc gia đã từng hoạt động chính trị thì người Cộng Sản không gọi họ là Ngụy, Việt Gian bán nước mà xem họ là những người khác chính kiến và có quyền ngang hàng với người Cộng Sản trong việc bày tỏ tư tưởng chính trị và hoạt động chính trị. Với chính sách như thế thì thái độ của những người dân miền Nam về lá cờ đỏ sao vàng sẽ như thế nào?
Có lẽ phần lớn dân miền Nam sẽ dễ dàng chấp nhận lá cờ đỏ sao
vàng giống như họ đã chấp nhận lá cờ vàng ba sọc đỏ vì họ thấy với lá cờ nào thì đời sống của họ cũng không thay đổi bao nhiêu, họ vẫn được đối xử một cách bình đẳng như chính quyền Việt Nam Cộng Hòa đã đối xử với họ.
Sẽ có nhiều người nghĩ cái giả sử này chắn chắn rất khó xảy ra. Nhưng đây là cách mà Tây Đức đã làm với Đông Đức và là cách Bắc Mỹ đối xử với Nam Mỹ sau nội chiến.
Nếu có người cho rằng đối với bọn Ngụy bán nước không thể nào đối xử như thế được thì nguyên nhân về chuyện tranh chấp giữa hai lá cờ là ở chỗ đó. Anh đối xử với người ta ra sao mà anh muốn người ta yêu quí lá cờ của anh?
Nhưng nào chỉ là vấn đề giữa “Ngụy bán nước” và người Cộng Sản. Thỉnhthoảng lại thấy chính quyền hiện nay bắt bớ và cáo buộc những nhóm người thuộc sắc dân thiểu số là đòi lập nước riêng. Người Thượng ở Tây Nguyên bị bắt bớ vào cáo buộc là muốn lập nước riêng, người H’mong ở Điện Biên cũng bị bắt bớ và cáo buộc muốn lập nước riêng. Đó là họ muốn lập nước riêng thật hay chính quyền cáo buộc như vậy chỉ vì họ theo đạo Công Giáo và Tin Lành. Nếu họ không có ý định thật sự lập nước riêng mà cấm họ theo tôn giáo và vu khống họ như vậy thì họ cũng sẽ đi đến chỗ muốn lập nước riêng. Thì chính là người Kinh, những người quốc gia, cũng
đã không thể sống với Cộng Sản mà lập nước riêng là nước Việt Nam Cộng Hòa năm 1954.
Vấn đề nào chỉ có ở Việt Nam. Đảng Cộng Sản Nga đã đối xử với dân của các nước Cộng Hòa Nga ra sao mà Ukrain, các nước Trung Á, các nước vùng Ban Tích đòi tách ra khỏi Liên Bang Xô Viết, nghĩa là họ cũng không công nhận lá cờ đỏ búa liềm của Liên Bang Xô Viết mà dùng lá cờ riêng của họ? Lấy một thí dụ về cách đối xử của đảng Cộng Sản Nga, để sáp nhập Ukrain vào Liên Bang Xô Viết, Stalin đã lấy đi tất cả lương thực làm cho 6 triệu dân Ukrain chết đói với mục đích là làm giảm sức chống đối của dân Ukrain. Những người Ukrain muốn độc lập vào thời 1990 cũng là đã nhìn thấy cảnh chết đói của người thân của họ vào năm 1921.
“Cảm ơn các bạn về những lời bình luận tử tế và không tử tế cho lắm.”
Ông chỉ nên cảm ơn những người “tủ tế” với ông là đủ rồi, ông ạ. Ông không nên cảm ơn những người đã “bình luận không tử tế cho lắm” làm chó gì! Mỉa mai nên vụng về quá, cha nội ơi!
Một vị trí thức như ông khi cầm bút mà không có một chút “respect” bên “thua cuộc” – thì quả thật ông cũng chỉ là một kẻ kém văn hóa vậy!
Không sao đâu ông London ơi, chọt tiếp đi!!…