Wilson-Raybould có mặt trong các cuộc thảo luận nội bộ về việc truy tố SNC-Lavalin

Joan Bryden | DCVOnline

OTTAWA — Cựu Tổng chưởng lý Jody Wilson-Raybould đã tham gia vào các cuộc thảo luận trong nội các chính phủ mùa thu năm ngoái về việc có nên để cho SNC-Lavalin tránh bị truy tố hình sự — và giới chức chính phủ nói như vậy không có gì là sai trái.

*Thủ tướng Justin Trudeau tại cuộc gây quỹ cho đảng Tự do tại khách sạn Delta ở Toronto, ON, vào thứ Năm, ngày 7 tháng 2 năm 2019. Nguofn:Tijana Martin / The Canada Press*

Họ cho rằng các cuộc thảo luận đó hoàn toàn tuân theo luật pháp và thực sự, chính phủ sẽ tắc trách nêu không thảo luận về số phận của công ty xây dựng và tư vấn kỹ thuật khổng lồ của Quebec nếu bị truy tố hình sự và nếu bị kết án, SNC-Lavalin có thể phá sản và phải sa thải hàng ngàn nhân viên kỹ thuật.

Hôm thứ Sáu những viên chức chính phủ đã nói với Canadian Press với điều kiện không công bố danh tính, trong khi hai dảng Bảo thủ Cấp tiến và Tân Dân Chủ đòi phải có nững cuộc điều tra của Ủy ban tư pháp của Hạ viện và ủy viên Đạo đức của chính phủ liên bang về sự vụ liên quan đến việc cựu Tổng chưởng lý Wilson-Raybould có thể đã bị văn phòng Thủ tướng làm áp lực để giúp SNC-Lavalin tránh bị truy tố.

Wilson-Raybould tiếp tục từ chối bình luận về các cáo buộc đã đổ thêm dầu vào lửa chính trị, bắt đầu bằng một bản tin của tờ Globe and Mail cho rằng bà đã bị hạ tầng công tác trong cuộc thay đổi nội các hồi đầu tháng trước vì đã từ chối không can thiệp vào vụ án SNC-Lavalin. Trong một tuyên bố vào sáng thứ Sáu, Wilson-Raybould, hiện là bộ trưởng Bộ Cựu Chiến binh, nói rằng vì trách nhiệm của luật sư với thân chủ (trong vai trò Tổng Chưởng lý của Nội các) nên bà không có bất ky bình luận nào về vụ SNC-Lavalin.

Công ty SNC-Lavalin đã bị cáo buộc là đã hối lộ và tham nhũng để lấy được hợp đồng của chính phủ ở Libya và muốn có sự đồng ý của chính phủ, được luật pháp cho phép, để trả tiền bồi thường thay vì bị truy tố hình sự.

Dân biểu đảng Tự do ở Toronto, Arif Virani, bí thư của Bộ trưởng Bộ Tư pháp David Lametti, hôm thứ Sáu đã công bố một lời phủ nhận mạnh nhất mà chính phủ đã ban hành cho đến nay.

“Chưa khi nào đương kim bộ trưởng hay cự bộ trưởng bộ Tư pháp đã nhận chỉ thị hay bị áp lực của Thủ tướng hay văn phòng Thủ tướng để quyết định về việc này hay bất kỳ vấn đề nào khác. Tổng chưởng lý Canada là là viên chức phụ trách về pháp luật cao nhất trong chính phủ, và tư vấn pháp lý cho chính phủ với trách nhiệm hành động vì lợi ích công. Ông ấy rất coi những trách nhiệm đó rất quan trọng.”

Nhưng không có áp lực không có nghĩa là không có cuộc thảo luận về vấn đề này, những viên chức chính phủ nói. Và thực tế là tổng chưởng lý không can hệ đến những vấn đề chính trị không có nghĩa là ông hay bà ấy không được tham gia vào những cuộc thảo luận với nội các.

Một phần, đó là vì tổng chưởng lý ở Canada còn có trách nhiệm thứ hai với tư cách là bộ trưởng tư pháp và, trong vai trò đó, có trách nhiệm tham gia vào các cuộc thảo luận về chính sách công với nội các. Hơn nữa, với tư cách là cựu bộ trưởng tư pháp, Wilson-Raybould có trách nhiệm tu chính một pjaafn của Bộ luật hình sự năm 2018 hiện là trung tâm của cuộc tranh luận — vốn được biết đến với cái tên được gọi là “ hoãn truy tố” hoặc “thỏa thuận bồi thường” sẽ được đàm phán thay vì tiếp tục truy những công ty về mặt hình sự.

Tu chính Bộ luật hình sự 2018 nhằm đưa Canada theo kịp luật pháo ở các nước Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Pháp, tất cả đều có quy định tương tự trong luật của họ. Những tu chính đó nhằm bắt buộc những công ty có hành vi sai trái phải công khai nhận lỗi và đóng tiền bồi thường mà không bị truy tố hình sự để có thể bị phá sản và khiến nhiều nhân viên vô tội của công ty phải trả giá cho hành động của một số giám đốc điều hành vô đạo đức.

Nếu bị kết án có tội nhận hối lộ và tham nhũng, SNC-Lavalin sẽ bị mất hợp đồng của chính phủ ở Canada trong 10 năm. Như thế, giới chức chính phủ cho biết nó có thể làm cạn kiệt luôn cả những hợp đồng của chính phủ nước ngoài, và có thể khiến cho SNC-Lavalin bị phá sản.

Do đó, họ nói, đó là điều tự nhiên phải có những cuộc thảo luận trong nội các sau khi Kathleen Roussel, giám đốc công tố, thông báo cho SNC-Lavalin, hồi tháng Mười 2018 là một “thỏa thuận bồi thường” không thích hợp trong trường hợp này. SNC-Lavalin đang chống lại quyết định của Kathleen Roussel trước tòa án.

SNC-Lavalin đã tiếp tục đăng quảng cáo trên báo và vận động hành lang với các bộ trưởng, và viên chức chính phủ và ngay cả với lãnh đạo đảng bảo thủ Andrew Scheer và lãnh đạo NDP Jagmeet Singh mong rằng họ sẽ không bị truy tố. Thủ tướng tỉnh bang Quebec, Francois Legault, thay mặt cho SNC-Lavalin cũng đã trực tiếp can thiệp với Thủ Trudeau.

Theo luật, tổng chưởng lý có thể ban hành một chỉ thị cho giám đốc công tố cách xử lý một trường hợp cụ thể, với điều kiện là chỉ thị được thể hiện rõ ràng bằng văn bản và công khai.

Các viên chức chính phủ cho biết, trong trường hợp số việc làm có thể mất quá lớn trong vụ SNC-Lavalin, chính phủ sẽ mang tiếng tắc trách nếu không có những cuộc thảo luận trong nội các. Là bộ trưởng tư pháp, Wilson-Raybould sẽ tham gia vào các cuộc thảo luận đó. Và ngay cả trong vai trò là tổng chưởng lý, bà cũng không bị cấm tư vấn cho đồng nghiệp về vấn đề có nên chỉ thị cho công tố viên để đi đến đàm phán một thỏa thuận bồi thường [với một công ty có thể bị truy tố].

Giới chức chính phủ đã đưa ra một tài liệu tên là “Chính phủ mở và có trách nhiệm” trên trang web của văn phòng Thủ tướng, trong đó nêu rõ trách nhiệm của các bộ trưởng, gồm cả một phần chi tiết về vai trò kép của bộ trưởng tư pháp và tổng chưởng lý. Về vấn đề ban hành chỉ thị cho giám đốc công tố (director of public prosecutions hoặc “DPP”), tài liệu đó có đoạn viết

“Việc Tổng chưởng lý tư vấn cho các thành viên nội các trước khi thực hiện quyền hạn của họ theo Đạo luật DPP đối với bất kỳ vụ tố tụng hình sự nào, để đánh giá đầy đủ các cân nhắc chính sách công liên quan đến các quyết định truy tố cụ thể.”

(Kiểm tra kho lưu trữ Internet cho thấy rằng đoạn văn trên đây đã có trong tài liệu đó kể từ khi nó được đăng lần đầu tiên vào năm 2015.)

Tất cả những điểm vừa nêu trên có thể không có nghĩa lý gì đối với các chính khách đảng đối lập, đang cho rằng chính phủ cản trở công lý. Scheer của đảng Bảo thủ và Singh của đảng Tân Dân chủ hôm thứ Sáu đều lên tiếng yêu cầu mở cuộc điều tra đạo đức về những cáo buộc [chính phủ đã ra chỉ thi hay làm áp lực giúp cho SNC-Lavalin].

Đảng Tân Dân chủ và đảng Bảo thủ trong ủy ban tư pháp Hạ viện cũng đang hợp lực để gọi một phiên họp vào tuần tới nhằm cứu xét một đề nghị yêu cầu 9 viên chức cao cấp của chính phủ, kể cả chính Wilson-Raybould, ra điều trần.

Danh sách này gồm đương kim bộ trưởng tư pháp-Tổng chưởng lý Lametti, chánh văn phòng thủ tướng Katie Telford, và bí thư của Thủ tướng, Gerald Butts. Scheer nói trong cuộc họp báo sáng thứ Sáu trên thêm Hạ viên,

“Nếu thủ tướng không có gì để che giấu, như ông đã nói, thì ông không nên có lý do gì để lo ngại về việc những cá nhân này xuất hiện trước ủy ban tư pháp. Justin Trudeau và văn phòng của ông cần phải sẵn sàng.”

Tương tự, Singh của NDP lập luận rằng Thủ tướng không nên có gì phải sợ một cuộc điều tra độc lập do ủy viên đạo đức liên bang chủ trì. Ông nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ Burnaby, BC, nơi ông đang vận động tranh cử một ghế trong Hạ viện vào ngày 25 hồi tháng Hai.

“Tất cả sự vụ đang thúc dẩy phải có một cuộc điều tra nghiêm túc. Nếu ông ấy thực sự muốn làm rõ điều này và tin rằng đó không phải là việc làm sai trái, thì ông ta nên hoan nghênh một cuộc điều tra của ủy viên đạo đức. … Hãy cho chúng tôi biết những gì đã xảy ra, hãy minh bạch, mời ủy viên đạo đức điều tra và nói với chúng tôi rằng đây không phải là cấn đề hoặc, nếu đó là vấn đề, thì cần phải có một cách xử lý nghiêm trọng.”

Cả Scheer và Singh đều lập luận là vụ SNC-Lavalin và chính phủ đi vào trọng tâm của công lý và hệ thống tư pháp của nền dân chủ Canada. Sceeer nói,

“Chúng ta chưa từng ghe nói đến những cáo buộc mà chúng ta đã nghe trong 24 giờ qua.”

Singh cáo buộc chính phủ hy sinh công lý cho lợi ích của một công ty đa quốc gia. Ông nói rằng các cáo buộc có thể đã vi phạm ba chương của Đạo luật Liên bang về Xung đột Lợi ích: Cấm giới chức chính phủ dành sự ưu đãi cho bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào, sử dụng thông tin nội bộ vì lợi ích của một cá nhân hoặc tìm cách ảnh hưởng đến quyết định vì lợi ích khác của một cá nhân.