Cơ quan Phát triển Xuất cảng Canada (EDC) mở cuộc điều tra những thỏa thuận với SNC–Lavalin

Dave Seglins, Rachel Houlihan | DCVOnline

Do sự tố cáo của một nhân viên SNC, một cơ quan chính phủ cho SNC-Lavalin vay hàng tỷ đô la mở cuộc điều tra về những vụ hối lộ của công ty này. EDC mở cuộc điều tra về những thỏa thuận năm 2011 với công ty kỹ thuật SNC–Lavalin.

Cơ quan Phát triển Xuất cảng Canada (EDC) đã thuê tư vấn pháp lý để xét lại một số thỏa thuận giữa EDC với SNC–Lavalin. Cuộc điều tra đã bắt đầu ngay sau khi một nhân viên của SNC cho CBC News biết công ty kỹ thuật khổng lồ Montreal đã mượn hàng tỷ đô–la của EDC trong những năm qua; ông cáo buộc là SNC-Lavalin đã dùng một phần trong số nợ đó để hối lộ.

Nếu đúng, điều đó có nghĩa là người dân Canada  đã vô tình hậu thuẫn cho những vụ hối lộ bất chính.

Phát triển Xuất cảng Canada là một cơ quan liên bang cung cấp tài chính và bảo hiểm cho các doanh nghiệp Canada hoạt động ở nước ngoài.

Nhân viên tố cáo SNC là người đã làm việc trong một số dự án lớn do EDC tài trợ, tuyên bố đó là một “bí mật ai cũng biết” trong SNC-Lavalin rằng “phí kỹ thuật” liệt kê trong những bản ngân sách dự án gồm tiền mặt để hối lộ để giành được các hợp đồng quốc tế.

Những chi phí đó có thể lên đến hàng triệu đô la. Người trong cuộc nói rằng chính sách thẩm định nội bộ của EDC đáng ra phải phát giác được những điểm bất thường đó.

Ông nói rằng “phí kỹ thuật” là một phần của “ngữ vựng hối lộ” dùng trong SNC–Lavalin.

EDC đã phủ nhận đã biết về bất kỳ khoản chi tiêu bất chính nào, nhưng thứ Sáu tuần trước lại cho biết họ đang xét lại những thỏa thuận năm 2011 với SNC-Lavalin liên quan đến một dự án trị giá 250 triệu đô la Mỹ để tân trang đập thủy điện Matala ở Angola. EDC đã cấp cho SNC “bảo hiểm rủi ro chính trị” cho dự án này. David Bhamjee, phó chủ tịch về truyền thông doanh nghiệp của EDC, viết trong email,

“Trong mọi trường hợp, chúng tôi sẽ không bao giờ cố ý tham gia vào một giao dịch có hối lộ hoặc tham nhũng.

Hành vi này đi ngược lại các giá trị cốt lõi và văn hóa liêm chính trong kinh doanh của EDC.”

Những cáo buộc của nhân viên của SNC-Lavalin được đưa ra trong cơn bão chính trị mới đây với những lời buộc tội Thủ tướng Justin Trudeau đã thay tổng chưởng lý vì bà đã từ chối can thiệp và tha cho SNC không bị truy tố hình sự về tội gian lận và tham nhũng.

CBC News đã đồng ý không xác định người trong cuộc (nhân viên của SNC) vì ông sợ sẽ mất việc.

Ông nói rằng tài trợ của EDC rất quan trọng cho sự thành công của các dự án xây dựng ở những khu vực kém phát triển trên thế giới nổi tiếng về tham nhũng. Các dự án đó gồm nững sân bay, nhà máy điện và đập nước, và các khoản vay của EDC cho SNC-Lavalin ở khoảng từ vài triệu đô la cho đến 500 triệu đô la.

Nhân viên trong cuộc cho hay trước năm 2012 – khi người đứng đầu bộ phận xây dựng của SNC-Lavalin bị bắt tại Thụy Sĩ vì tội nhận hối lộ ở Libya – EDC đã tài trợ cho nhiều dự án có “quỹ đen”.

Ông nói rằng các vấn đề phí kỹ thuật trong các dự án đáng ra phải được kiểm toán viên của EDC bắt được vì hai lý do. Thứ nhất, ông nói, chúng được liệt kê là chi phí tại Canada, nhưng một phần tiền đã được chuyển cho các chuyên gia tư vấn hoặc “đại lý” ở nước ngoài để giúp SNC giành được hợp đồng.

Điểm đáng ngờ thứ hai, theo ông, là số tiền quá lớn đã chi dùng cho phí kỹ thuật; nó có thể lên tới 10% tổng ngân sách của cả dự án. Người đưa tin châm biếm nói,

“Những khoản tiền đó mua không biết bao nhiêu bữa ăn bò bít tết.”

Vào năm 2013, CBC News và tờ Globe and Mail đã phát giác một kế hoạch tương tự trong SNC–Lavalin. Một số chi tiêu trong ngân sách gồm các mục được gọi là “chi phí tư vấn dự án” hoặc project consultancy costs, “PCC”. Mã PCC được dùng để dấu các khoản chi tiêu bí mật cho các dự án ở Châu Phi, Ấn Độ, Campuchia và Kazakhstan.

SNC-Lavalin xác nhận với CBC News rằng các khoản chi tiêu PCC là “không  phải phép” và năm 2015, họ đã trả một khoản tiền phạt 1,5 triệu đô la để giải quyết các cáo buộc mà SNC đã hối lộ công chức địa phương để giành được các dự án đường bộ ở Uganda và Mozambique được Ngân hàng Phát triển Châu Phi tài trợ.

Không có dự án nào thanh toán bằng PCC được EDC tài trợ.

EDC xét lại dự án đập Angola

EDC khẳng định rằng nếu biết đươc nguồn tài trợ của EDC đang được dùng để hối lộ hoặc tham nhũng, thì họ sẽ hủy bỏ thỏa thuận.

Dự án đập ở Angola lần đầu tiên được xem xét kỹ lưỡng vào năm 2013, khi một nhân viên của công ty SNC-Lavalin bị đuổi việc, đã đệ đơn kiện và tuyên bố rằng công ty đã bí mật trả 10% hoa hồng để giành được hợp đồng.

SNC-Lavalin giải quyết êm thắm vụ kiện đó ngoài tòa án. Nhưng người ta không rõ EDC đã làm gì để kiểm tra vụ hối lộ vào thời điểm đó.

Người trong cuộc nhắc lại việc có sự căng thẳng trong SNC-Lavalin vì nhiều vụ bê bối hối lộ liên quan đến công ty đã thành tít lớn trên báo chí. Ông nói,

“Có rất nhiều người nín thở. Một số dự án bị điều tra là các dự án ở nước ngoài do EDC tài trợ.

“Nếu vụ việc được [phơi bày công khai], vào thời điểm đó, và SNC đã hối lộ, thì EDC sẽ không bao giờ được phép để cho SNC-Lavalin được vay mượn từ quỹ tín dụng xuất cảng.”

Tuần trước, EDC đã tuyên bố họ sẽ xét lại vai trò của mình trong dự án ở Angola, sau khi nhận được những câu hỏi của CBC News. Cơ quan này cho biết dựa trên đánh giá đó, họ có thể mở rộng điều tra để xét lại các thỏa thuận khác trong quá khứ với SNC–Lavalin.

Trong quá khứ, SNC-Lavalin đã đổ lỗi cho các nhân viên lừa đảo vì những vấn đề trong dự án ở Angola. Tuần này, SNC đã từ chối trả lời một loạt các câu hỏi về việc sử dụng phí kỹ thuật trong các dự án khác do EDC tài trợ.

‘Càng ngày càng quan tâm’

EDC cho biết họ xem xét kỹ và “phí kỹ thuật và phí đại lý là chi phí hoạt động thông thường và hợp pháp”. Bhamjee của EDC viết,

“Chúng tôi cũng biết rằng chúng có thể được dùng như một trong nhiều phuong cách để che giấu các khoản thanh toán bất hợp pháp hoặc không chính đáng. Những người muốn che giấu các khoản thanh toán không hợp pháp này đã bỏ nhiều công để chôn sâu giấu kín nhưng khoản chi tiêu đó, khiến chúng trở nên vô cùng khó khăn để bị phát giác.”

Tuy nhiên, EDC cho biết họ đã không bắt đầu rà soát các loại phí này cho đến năm 2006, khi Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế lên tiếng cảnh cáo về tiềm năng lạm dụng của chúng trong các dự án. Phát ngôn viên của EDC, Jessica Draker viết,

“Chúng tôi vẫn tin rằng những quy trình đã dùng trong suốt lịch sử tài chính của EDC với SNC-Lavalin  là hợp lý và tuân theo các thông lệ tốt nhất hiện nay.”

Trong 25 năm qua, EDC đã cho SNC-Lavalin vay một khoản trị giá 4,7 tỷ đô la cho các dự án ở châu Âu, châu Phi và châu Mỹ Latinh, khiến SNC-Lavalin  trở thành một trong những con nợ lớn nhất được người dân Canada tài trợ.

EDC thừa nhận họ đã chậm chạp trong việc ngưng tài trợ cho các dự án mới của SNC–Lavalin, điều này mới được thực hiện từ cuối năm 2014 đến 2017, khi SNC-Lavalin liên hệ đến nhiều vụ bê bối.

Ngân hàng Thế giới cũng đã đánh chuông cảnh cáo vào năm 2012 về những cáo buộc SNC-Lavalin đã mua chuộc giới chức ở Bangladesh. Nó đã cấm công ty này đấu thầu lấy các dự án của Ngân hàng Thế giới cho đến năm 2023. David Bhamjee của EDC nói,

“Trong những năm trước khi ngưng tài trợ cho SNC–Lavalin, chúng tôi ngày càng lo ngại về vô số cáo buộc mà công ty này đang phải đối phó.”

Bhamjee lưu ý rằng EDC đã tăng cường giám sát các thỏa thuận của SNC–Lavalin. Ông nói thêm,

“Chúng tôi có thể – và có lẽ nên – nên đình chỉ kinh doanh với SMC–Lavalin sớm hơn.”

Ông Bhamjee nói EDC chỉ tiếp tục kinh doanh lại với SNC-Lavalin vào năm 2017, sau khi công ty này kiểm tra lại các chính sách kế toán nội bộ và tố giác.

‘Hộp đen’

Người đứng đầu tập đoàn giám sát International International,  có trụ sở tại Toronto, cho biết nếu có bất kỳ sự thật nào đối với những cáo buộc tiền EDC được dùng để hối lộ, thì nó liên quan đến tất cả người Canada. Patricia Adams nói,

“[EDC] hoạt động bằng thẻ tín dụng của chính phủ. Điều đó có nghĩa là nó hoạt động bằng thẻ tín dụng của chúng tất cả chúng ta.”

Theo trang web của EDC, cơ quan chính phủ này hoạt động không sát sườn vói chính phủ và “tự tài trợ”.

Tuy nhiên, Adams cho biết tất cả các khoản nợ và nợ phải trả đều do chính phủ hậu thuẫn.

“Nó không hiện hữu nếu không có tiền của người nộp thuế Canada.”

Adams nói rằng công chúng biết rất ít về cách hoạt động của cơ quan chính phủ này (EDC). Bà Adams nói

“[Nó] là một tổ chức bí mật, tự đặt ra các quy tắc và tiêu chuẩn riêng và tự điều chỉnh, và có rất ít sự giám sát của công chúng.

Đó là một cái hộp đen.”

RCMP đang điều tra một dự án SNC-Lavalin do EDC tài trợ.

Vụ án bắt đầu từ đầu những năm 2000. Theo lệnh khám xét ban hành năm ngoái, nhân viên điều tra của RCMP tin rằng SNC-Lavalin đã lấy 2,3 triệu đô la từ một hợp đồng xây dựng ga máy bay ở Algeria để hối lộ ở Canada.

Michel Fournier, cựu giám đốc Federal Bridge Corporation của Canada, công ty phụ trách bảo trì một số cầu vượt lớn nhất của Canada, đã nhận tội ăn tiền hối lộ để giúp SNC-Lavalin giành được hợp đồng tân trang cầu Jacques Cartier của Montreal trị giá 127 triệu đô la.

Khi được hỏi về cuộc điều tra của RCMP đang diễn ra, SNC-Lavalin trả lời: “Không bình luận.”

© 2019 DCVOnline

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

---

Nguồn:  SNC-Lavalin insider’s bribery allegations spark probe by Crown agency that loaned the firm billions| Dave Seglins, Rachel Houlihan · CBC News | Apr 03, 2019.