Một công ty khởi nghiệp Canada phát giác ra coronavirus trước khi mọi người biết đến nó

Cory Stieg | DCVOnline

“Con người có thể dễ dàng bị phân tâm, nhưng chúng ta có thể có một bộ máy liên tục để mắt theo dõi mọi thứ khác đang diễn ra.” — Kamran Khan

*Một người đeo mặt nạ an toàn, sau khi virus coronavirus bùng phát, đứng tại ga Shinagawa ở Tokyo, Nhật Bản, ngày 28 tháng 2 năm 2020*. Ảnh: Peritongawha | Reuters

Vừa quá nửa đêm ngày 30 tháng 12, nền trí tuệ nhân tạo BlueDot đã thấy một cụm những trường hợp viêm phổi bất thường, xảy ra xung quanh một khu chợ ở Vũ Hán, Trung Hoa và đã đánh dấu.

BlueDot đã phát giác ra bệnh gọi là COVID-19, chín ngày trước khi Tổ chức Y tế Thế giới đưa tuyên bố cảnh cáo mọi người về sự xuất hiện của một loại coronavirus mới.

Bệnh hô hấp mới COVID-19 đã lan sang 58 quốc gia và lây nhiễm hơn 87.000 người trên toàn cầu với 104 người đã thiệt mạng bên ngoài Trung Hoa. Vào ngày 25 tháng 2, Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói COVID-19 “hoàn toàn” có khả năng trở thành một đại dịch, được định nghĩa là sự lây lan của một căn bệnh mới trên toàn thế giới.

Kamran Khan, người sáng lập và CEO của BlueDot và giáo sư y khoa và y tế công cộng tại Đại học Toronto, nói với CNBC Make It,

“Tại thời điểm đó [tháng 12, 2019], chúng tôi không biết rằng điều này sẽ trở thành đại dịch có tầm cỡ thế này.”
Kamran Khan

Khan nói ông tự hỏi, điều gì xảy ra nếu dịch này trở nên lớn hơn? Và điều gì sẽ xảy ra nếu nó lớn hơn chúng ta nghĩ bây giờ?

Đó chính là loại tình trạng mà Khan tưởng tượng khi ông ấy có ý định lập công ty BlueDot, ông nói:

“Lan truyền kiến thức nhanh hơn các bệnh lây lan.”

Lấy cảm hứng từ SARS

Khan tự mô tả mình là một “doanh nhân tình cờ” – ông chưa bao giờ đến trường kinh doanh hoặc có bất kỳ kinh nghiệm nào trong việc lập trình. Chính kinh nghiệm của ông như một chuyên gia dịch tễ học và bác sĩ điều trị cho bệnh nhân ở Toronto trong đợt bùng phát hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) năm 2003 đã truyền cảm hứng khiến ông thành lập BlueDot.

*Bác sĩ gia đình: Kamran Khan, người sáng lập và CEO của BlueDot*. Ảnh của JORGE UZON/AFP qua Getty Images)

Kamran Khan nói,

“Chắc chắn không ai trong chúng ta biết SARS là gì cho đến khi nó thực sự xuất hiện ở các thành phố và bệnh viện của chúng ta.”
Kamran Khan

Ông nhớ lại sự “mệt mỏi về tinh thần và cảm xúc” về sự bùng phát dịch SAR, kéo dài sáu tháng và giết chết tổng cộng 774 người ở 29 quốc gia, kể cả nhiều nhân viên y tế bạn ông. Theo Trung tâm kiểm soát dịch bệnh (CDC), nó cũng tiêu tốn khoảng 40 tỷ đô la trên toàn cầu.

Những gì tôi học được trong dịch SARS là, “Đừng để nước đến chân, hãy tiên đoán hơn là phản ứng.” Ông ấy cũng học được rằng,

“Nếu chúng ta chờ các cơ quan chính phủ báo tin về hoạt động của bệnh truyền nhiễm, chúng ta có thể không luôn luôn có được tin tức kịp thời hoặc nhanh như ý muốn.”
Kamran Khan

Internet, chẳng hạn, đã trở thành một phương tiện đáng chú ý để giới chuyên gia dịch tễ học thu thập thông tin về hoạt động của bệnh truyền nhiễm mà không phải qua các kênh chính thức.

Muốn phải phát triển kỹ thuật tốt hơn để ứng phó với dịch bệnh truyền nhiễm, trong hơn chục năm, Khan đã nghiên cứu cách các bệnh dịch lây lan trên toàn cầu. Và sáu năm trước, đã “liều lĩnh” thành lập BlueDot. (Tên BlueDot là do cảm hứng với sự mô tả của khoa học gia Carl Sagan về Trái đất trong bức ảnh chụp từ Voyager 1 của NASA vào năm 1990. Khan nói, “Chúng tôi cảm thấy rằng có một mức khiêm tốn nhất định trong thực tế là tất cả chúng ta đều ở đây khi đối phó với bệnh truyền nhiễm.”)

BlueDot là phần mềm độc quyền như một dịch vụ để theo dõi, định vị và khái niệm hóa sự lây lan của bệnh truyền nhiễm. Công ty này đã nhận được tổng cộng 9,4 triệu đô la tài trợ vào năm 2019 (gồm cả tài trợ đàu tiên từ Horizons Ventures và một vòng tài trợ Series A trị giá 7 triệu đô la của Co-operators and BDC Capital’s Women in Technology Venture Fund), hiện đang sử dụng toán 40 nhân viên đa khoa gồm bác sĩ thú y, bác sĩ, chuyên gia dịch tễ học, kỹ sư, chuyên viên khoa học dữ liệu và chuyên viên lập trình. BlueDot gửi thông báo – tóm tắt ngắn gọn về sự bùng phát bệnh bất thường do trí tuệ nhân tạo đã phát giác được và những rủi ro mà chúng có thể gây ra – cho nhân viên y tế, chính phủ, doanh nghiệp và bệnh nhân.

Chìa khóa của BlueDot là dữ liệu lớn. Nó sử dụng tiến trình ngôn ngữ tự nhiên và máy học để loại bỏ dữ liệu từ hàng trăm ngàn nguồn, kể cả những tuyên bố từ giới hữu trách của những tổ chức y tế công cộng, truyền thông kỹ thuật số, dữ liệu bán vé máy bay toàn cầu, báo cáo về sức khỏe gia súc và nhân khẩu học. Nó có thể xem xét nhanh chóng hàng tấn thông tin mỗi 15 phút, 24 giờ một ngày.

Từ đó, một nhóm các bác sĩ và lập trình viên máy tính theo dõi nhưng gì trí tuệ nhân tạo đã phát giác, đánh giá và viết báo cáo gửi đi. Khan nói,

“Chúng tôi không sử dụng trí thông minh nhân tạo thay trí thông minh của con người, về cơ bản chúng tôi dùng nó để tìm kim trong đống rơm và đưa chúng cho đội ngũ của chúng tôi.”
Kamran Khan

Ngoài việc phát giác nhưng mối đe dọa về bệnh truyền nhiễm càng sớm càng tốt, mục tiêu của BlueDot là tìm hiểu dịch bệnh có thể phát tán đến các khu vực khác nhau trên thế giới nhue thế nào và sau đó xác định hậu quả nó có thể gây ra.

Trong trường hợp dịch COVID-19, ngoài việc gửi cảnh cáo, BlueDot còn có thể xác định chính xác các thành phố có liên hệ chặt chẽ với Vũ Hán bằng cách sử dụng dữ liệu bán vé máy bay toàn cầu để giúp dự đoán nơi người nhiễm bệnh có thể đã đi tới. Các điểm đến quốc tế mà BlueDot dự đoán sẽ có lượng khách đến từ Vũ Hán cao nhất là: Bangkok, Hong Kong, Tokyo, Đài Bắc, Phuket, Seoul và Singapore. Rốt cuộc, 11 thành phố đứng đầu danh sách BlueDot tìm thấy là nơi đầu tiên có bệnh nhân đã nhiễm COVID-19.

Sau dịch COVID-19

Khan thừa nhận sự tương đồng với SARS ở mức lây lan của COVID-19 đã mang lại cho ông “một chút lo âu”. Ông nói,

“Chúng ta sẽ phải trải qua một đại dịch tương tự như những gì chúng ta đã kinh nghiệm 17 năm trước sao?”
Kamran Khan

Thời gian sẽ trả lời chính xác COVID-19. sẽ ra sao. Vẫn còn phải xem BlueDot sẽ phát giác được những tác động nào trong việc theo dõi sự lây lan của dịch bệnh ở mức độ rộng lớn hơn.

Cho đến nay, BlueDot đã được sử dụng để tiên đoán chính xác virus Zika sẽ lây lan sang Florida vào năm 2016, sáu tháng trước khi nó xảy ra. BlueDot cũng đã có thể xác định dịch Ebola 2014 sẽ rời Tây Phi – và cơn dịch rốt cuộc đã đến Hoa Kỳ. BlueDot cũng có thể được dùng cho những thứ như viêm màng não, sốt vàng và bệnh than.

Khan nói, một lợi ích chính của việc sử dụng AI là khả năng theo dõi các đợt bùng phát khác đang diễn ra suốt ngày trong khi mọi người chú ý đến vấn đề coronavirus. Ví dụ, hiện có một cơn sốt Lass ở Tây Phi. Ông nói, mặc dù loại sốt Lass này tăng đột biến và những bệnh khác có thể không dẫn đến đại dịch toàn cầu hoặc dịch lớn, nhưng chúng vẫn đang ảnh hưởng đến các cộng đồng và dân cư mà các giới chức y tế nên biết. Ông nói,