Hoa lục vẫn là nhà máy sản xuất của thế giới

Shanghai | DCVOnline

Thị phần xuất cảng của Trung Hoa đã mở rộng hơn trong đại dịch. Nhưng đây có phải là mực nước cao hay không?

*Hội chợ Thương mại Canton.* Nguồn: The Economist

Bình thường 200.000 người mua, từ mọi quốc gia, sẽ đổ về Hội chợ Canton, cuộc triển lãm thương mại lớn nhất thế giới. Năm nay, vì đại dịch, nó đã được thực hiện trên mạng, hoạt động trong mười ngày và kết thúc hôm 24 tháng 6. Mặc dù không thể thay thế cho các cuộc họp mặt đối mặt, hội chợ ảo là một cảnh tượng theo đúng nghĩa của nó, là minh chứng cho sức mạnh sản xuất của Hoa lục. Khoảng 25.000 công ty triển lãm đã cùng lúc phát hình trực tiếp, thường là từ các nhà máy của họ, và nói chuyện với bất kỳ ai quan tâm đến sản phẩm của họ.

Trong số đó, Wen Li, một giám đốc sản phẩm trẻ tuổi, đã giới thiệu máy cắt cỏ không cần đẩy Z-Green, trong tiếng ồn của xưởng máy. Sherry, một giám đốc của My Dinosaurs, cẩn thận bước quanh đống xương giả khi cô giới thiệu công ty quái thú hoạt hình khổng lồ của mình, dừng lại để gắn lưỡi vào miệng của một con brachiosaurus. Joy, một nhân viên bán hàng của PK Cell, ngồi sau một loạt pin lithium có thể sạc lại, giải thích hoạt động của 23 dây chuyền sản xuất tự động của hãng và đọc tên những công ty mua sản phẩm của mình, từ Walmart cho đến chính phủ Hoa lục.

Cứ thế hội chợ ảo tiếp tục. Có những công ty sản xuất xe máy và ô tô điện, máy pha cà phê và máy làm sữa, đồ chơi cho chó và vật dụng đựng thức ăn cho chim ruồi. Ngay cả khi các cuộc phát hình trực tiếp phần lớn không chuyên nghiệp, với tiếng Anh ngập ngừng và ánh sáng kém, kết quả tổng quát vẫn rất tốt. Ở đây, Hội chợ Canton tuyên bố, là Trung Hoa: nơi sản xuất 28% sản lượng của thế giới, sản xuất nhiều gần như Mỹ, Nhật Bản và Đức cộng lại (xem biểu đồ), và bất chấp mọi sự vấp váp vì cuộc khủng hoảng coronavirus, vẫn tiến hành mạnh mẽ.

Tỉ số sản lượng của Trung Hoa, Mỹ, Nhật và Đức (2004-2018). Nguồn: The Economist

Hoa lục có hai lợi thế lớn là sức mạnh sản xuất, thấy rõ trong những tháng gần đây.

Đầu tiên, cơ sở kỹ nghệ của Trung Hoa lớn vô song về chiều rộng và chiều sâu, làm ra mọi thứ từ giày dép cấp thấp đến kỹ thuật sinh học cao cấp. Ngay cả khi tiền lương công nhân tăng đều đặn, sự kết hợp của các cụm sản xuất, cơ sở hạ tầng hạng nhất và các nhà máy được nâng cấp đã khiến nền kinh tế của Hoa lục trở nên cạnh tranh hơn. Năm 2005, 26,3% giá trị hàng xuất cảng của Hoa lục đã tăng lên ở nước ngoài; theo OECD, vào năm 2016 nó đã giảm xuống còn 16,6%, với tỷ lệ đồ phụ tùng nước ngoài giảm mạnh nhất trong ngành điện tử. Nói cách khác, nhiều phụ tùng lớn nhỏ dùng trong các vật dụng do Trung Hoa sản xuất là hàng nội hóa.

Mặt nạ, một thứ bắt buộc phải có trong đại dịch, là một minh họa sống động về sức mạnh của Trung Hoa. Vào đầu tháng 2, nó đã sản xuất khoảng một nửa số cung cho cả thế giới, 10 triệu mỗi ngày. Trong vòng một tháng, sản lượng đã tăng lên gần 120 triệu. Điều đó không chỉ đơn giản là nhờ nỗ lực. Đó là nhờ có “chuỗi cung ứng đầy đủ nhất thế giới”, như Tân Hoa Xã, hãng thông tấn nhà nước, cho hay. Một mặt nạ giải phẫu đơn giản gồm một lớp dệt kết hợp với một lớp không dệt, hai vòng giây thun quanh tai, với một đoạn kẽm mỏng để ôm vào sóng mũi. Mặt nạ tinh vi hơn có thêm bộ lọc nhựa mỏng và bộ lọc bằng than. Bất kỳ quốc gia nào hy vọng tự làm mặt nạ cần có chuyên môn về dệt may, hóa chất, luyện kim và gia công cơ khí, cùng với việc có thể cung cấp đủ nguyên liệu, nhà máy, công nhân lành nghề, kỹ sư và vốn. Nó không thể được thực hiện được nếu chưa có gì, và tương tự như vậy cho tất cả hàng ngàn sản phẩm khác.

Lợi thế thứ hai cho Hoa lục là họ thị trường nội địa rất lớn. Đây là lý do tại sao nhiều công ty Mỹ muốn chính quyền Trump chỉ đi đủ xa trong cuộc đấu tranh với Trung Hoa, gây áp lực đủ lớn để lấy thêm chỗ cho họ hoạt động ở Hoa lục, nhưng không o ép Trung Hoa quá nhiều đến mức làm vỡ tung cơ hội làm ăn của họ. Nói cách khác, các công ty toàn cầu dường như đã đính chặt với Trung Hoa hơn, bất chấp chiến tranh thương mại: theo Rhodium Group, một công ty nghiên cứu, trong 18 tháng qua, giá trị của các vụ sáp nhập và mua lại công ty nước ngoài ở Hoa lục đã đạt mức cao nhất trong mười năm vừa qua. Cũng đã có một số dự án đầu tư nổi cộm. BASF, một công ty hóa chất của Đức, đang đầu tư 10 tỷ đô la vào một tổ hợp sản xuất ở miền nam Trung Hoa, để phục vụ khách hàng địa phương. Tesla đã mở nhà máy nước ngoài đầu tiên tại Thượng Hải vào năm ngoái để phục vụ thị trường Hoa lục, lớn nhất sau Mỹ.

Như đã chờ đợi, suy thoái toàn cầu đang đè nặng lên các nhà sản xuất Trung Hoa. Xuất cảng của Hoa lục đã giảm 8% trong năm tháng đầu năm 2020 so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, các công ty Trung Hoa đang ở trong tình trạng tốt hơn so với hầu hết các nơi khác, nhờ thành công của nước này trong việc làm chậm sự lây lan của coronavirus. Nền kinh tế Trung Hoa không những chỉ là một trong số ít có thể tăng trưởng trong năm nay mà việc tái hoạt động kỹ nghệ sớm của nó còn cho phép các công ty xuất cảng giành được thị phần trong khi hầu hết các quốc gia khác vẫn đang trong những tình trạng khóa máy khác nhau. Tại Nhật Bản, hàng hóa từ Hoa lục chiếm 30% tổng số hàng nhập cảng trong tháng 5. Tại châu Âu, Hàng của Trung Hoa chiếm 24% số hàng nhập cảng trong tháng 4, cũng là một kỷ lục.

Không làm tại Hoa lục

Tuy đây có thể là mức nước cao đối với giới xuất cảng của Trung Hoa. Các quốc gia khác đã biết quá rõ về năng lực sản xuất của Hoa lục – và như vậy khiến họ dễ bị ảnh hưởng xấu vì thiếu các sản phẩm quan trọng. Ai cũng thấy rõ điều này vào đầu năm nay, khi họ tranh giành mua máy thở và mặt nạ từ Trung Hoa. Nỗi lo rằng quá nhiều hoạt động sản xuất đưa sang Hoa lục đã đã thúc đẩy một số thành viên của chính quyền Trump, đặc biệt là Peter Navarro, một cố vấn cọc cằn của Tòa Bạch ốc, đánh thuế nhập cảng trên những sản phẩm của Hoa lục. Một vài năm trước, ông Navarro, tập trung ám ảnh vào việc thu hút giới sản xuất trở về Mỹ khiến ông trông có vẻ lập dị. Bây giờ nhiều người khác đã đồng ca cùng giai điệu, có thể là một giai điệu nhẹ nhàng hơn. Vào tháng Tư, Nhật Bản đã dành 2,2 tỷ đô la để giúp giảm chi phí cho giới sản xuất rời khỏi Hoa lục. Nhà chức trách châu Âu đã cảnh cáo về sự phụ thuộc quá mức vào Hoa lục, đặc biệt là các sản phẩm y tế. Từ Ấn Độ đến Đài Loan, các chính phủ đó đang cho vay, cho thuê đất giá rẻ và các ưu đãi khác để thu hút các công ty từ Hoa lục trở về.

Những khuyến khích như vậy hiếm khi có kết quả trong quá khứ, nhưng bây giờ có cơ hội tốt hơn. Ba yếu tố đang thúc đẩy các công ty chuyển đổi một số hoạt động sản xuất đi nơi khác, ngay cả khi họ vẫn tiếp tục nhắm vào thị trường Hoa lục để bán hàng.

Đầu tiên, Hoa lục lên cấp trong chuỗi giá trị và giá lao động tăng cao đã loại các công ty cấp thấp ra ngoài. Nhiều nhà sản xuất hàng may mặc và nhà máy lắp ráp điện tử đơn giản đã rời đi, điển hình là vào vùng Đông Nam Á.

Thứ hai, căng thẳng giữa Hoa lục và Mỹ đã khiến các công ty cảnh giác lo ngại bị kẹt ở bên này hay bên kia. Apple vẫn sản xuất hầu hết iPhone tại Trung Hoa nhưng để phòng ngừa rủi ro chính trị đã khuyến khích giới cung cấp mở rộng ra các nơi khác, chẳng hạn như Ấn Độ.

Thứ ba, việc ngừng hoạt động của các nhà máy trong đại dịch khiến sản xuất của Hoa lục gần như bị đánh sập hoàn toàn vào tháng 2, đã nhấn mạnh nguy cơ lệ thuộc quá mức vào bất kỳ một quốc gia nào.

Bằng chứng gió đang đổi chiều có thể thấy được trong các cuộc thăm dò với các giám đốc điều hành cao cấp của các công ty lớn từ Mỹ, Hoa lục và Bắc Á (ví dụ Nhật Bản và Nam Hàn), do UBS, một ngân hàng Thụy Sĩ, thực hiện. Trong số hơn 1.000 người được hỏi, 76% các công ty Mỹ, 85% các công ty Bắc Á và ngay cả 60% các công ty Hoa lục nói rằng họ đã chuyển đi hoặc đang có kế hoạch chuyển một số sản phẩm ra khỏi Hoa lục. Keith Parker của UBS ước tính rằng các công ty đó có thể thay đổi từ 20-30% công suất sản xuất tại Hoa lục. Việc tái định cư sẽ không xảy ra chỉ trong một đêm nhưng họ sẽ dần dần giảm bớt sự thống trị của Hoa lục trong ngành sản xuất.

Trong khi đó, các doanh nghiệp của Trung Hoa rất dẻo dai và giữ được khả năng thích nghi tốt. Ví dụ Sowind, một hãng sản xuất dụng cụ vệ sinh gia đình, một trong những công ty trưng bày các sản phẩm tại Hội chợ ảo Canton. Cùng với các sản phẩm chính như chổi và con lăn lấy bụi, nó đã tung ra một sản phẩm mới: hộp xả xà phòng chạy bằng pin để dùng trong nhà. Trong một buổi phát hình trực tiếp, Ivy, một nữ nhân viên bán hàng trẻ mặc áo polo đỏ của Sowind, đã chuyển lời quảng cáo vào thực tế virus nghiệt ngã:

“Quý vị không cần phải chạm vào hộp đựng xà phòng, vì vậy quý vị có thể tránh bị lây nhiễm chéo.”
Ivy/Sowind

Trong cuộc nói chuyện sau khi phát hình, Ivy nói rằng khách hàng ở châu Âu và Mỹ đang mua hàng ngàn sản phẩm này, cô ấy nói, “Khách hàng của chúng tôi thực sự cần sản phẩm này.”

Đối với việc chương trình thương mại lớn nhất thế giới hoạt động trên mạng, cô cũng rất lạc quan. “Cần có thời gian để làm quen với một kỹ thuật mới, nhưng nó đã tốt hơn tôi mong đợi.”

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: China is the world’s factory, more than ever | Shanghai | The Economist | June 23, 2020.