Hội nghị thượng đỉnh ASEAN

DCVOnline (Tin Reuters)

Hội nghị thượng đỉnh ASEAN khai mạc với Biển Đông, COVID-19 và căng thẳng Mỹ-Trung lên cao trong chương trình nghị sự

Thủ tướng CHXHCN Việt Nam cảnh báo hòa bình và an ninh thế giới đang bị đe dọa vì ‘hành vi khó lường của các quốc gia, các đối thủ và mâu thuẫn quyền lực lớn’

*Màn hình cho thấy Thủ tướng CHXHCN Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị thượng đình ASEAN lần thứ 37 tại Hà Nội.* Ảnh: EPA

Giới lãnh đạo Đông Nam Á đã bắt đầu một hội nghị thượng đỉnh đa phương vào thứ Năm, dự định sẽ giải quyết căng thẳng ở Biển Đông và giải quyết các kế hoạch phục hồi kinh tế sau đại dịch ở một khu vực mà sự cạnh tranh giữa Mỹ và CHND Trung Hoa đang gia tăng.

Phát biểu khai mạc Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 37 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vẫn chưa bị “sa vào vòng xoáy” của những đối thủ và thách thức đối với hệ thống đa phương quốc tế. Phúc, người đưng đầu chính phủ nắm giữ vai trò chủ tịch của khối 10 thành viên vào năm 2020, nói,

“Ba phần tư thế kỷ đã trôi qua kể từ khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Tuy nhiên, hòa bình và an ninh thế giới vẫn chưa thực sự bền vững.
Năm nay, đặc biệt bị đe dọa lớn hơn do rủi ro kép phát sinh từ hành vi không thể đoán trước của các quốc gia, các cuộc cạnh tranh quyền lực và xích mích lớn.”
Nguyễn Xuân Phúc

Cao điểm trong chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh sẽ là căng thẳng ở Biển Đông, nơi các tàu CHND Trung Hoa đã có mặt các cuộc xung đột thường xảy ra với các tàu của CHXHCN Việt Nam, Malaysia và Indonesia khi Bắc Kinh tìm cách khẳng định chủ quyền lãnh thổ của họ trong vùng biển tranh chấp.

Tranh chấp ở Biển Đông. SCMP.

CHND Trung Hoa tuyên bố chủ quyền trên khoảng 80% vùng biển bao gồm cả một vùng rộng lớn thuộc vùng đặc quyền kinh tế của CHXHCN Việt Nam, hay EEZ, cũng như các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Nó cũng chồng lấn lên các đặc khu kinh tế của các thành viên ASEAN như Brunei, Indonesia, Malaysia và Philippines.

Kể từ giữa tháng 8, Mỹ đã nhiều lần khiêu khích CHND Trung Hoa bằng cách điều tàu chiến đến Biển Đông và đưa 24 nhân vật/thực thể cộng sản Trung Hoa vào danh sách đen vì họ tham gia xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo.

Giới lãnh đạo ASEAN cũng dự định sẽ ký Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) do CHND Trung Hoa hậu thuẫn vào Chủ nhật, RCEP có thể trở thành thỏa thuận thương mại lớn nhất thế giới.

Thỏa thuận này được đưa ra vào thời điểm căng thẳng về kết quả bầu cử Mỹ đặt ra câu hỏi về sự can dự của Washington trong khu vực, có thể sẽ củng cố vị thế của CHND Trung Hoa vững chắc hơn như một đối tác kinh tế với Đông Nam Á, Nhật Bản và Nam Hàn, và đưa nước này vào vị thế tốt hơn để định hình các quy tắc thương mại của khu vực.

Hiệp ước Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực, được đề nghị lần đầu tiên vào năm 2012 và được coi là đối thủ, do CHND Trung Hoa đứng đầu, của sáng kiến thương mại hiện Mỹ không còn có mặt (TPP nay là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, CPTPP), được áp dụng tại 10 nền kinh tế Đông Nam Á cùng với CHND Trung Hoa, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand và Australia.

*Thủ tướng Chính phủ CHXHCN Việt Nam *Nguyễn Xuân Phúc*.* Ảnh: EPA

Bộ trưởng Thương mại Malaysia Mohamed Azmin Alisaid nói trước cuộc họp

“Sau tám năm đàm phán bằng máu, mồ hôi và nước mắt, cuối cùng chúng ta đã đi đến thời điểm mà chúng ta sẽ ký Hiệp định RCEP vào Chủ nhật này.”
Mohamed Azmin Alisaid

Hiệp ước cũng được coi là cơ chế để CHND Trung Hoa soạn thảo các quy tắc thương mại châu Á-Thái Bình Dương, sau nhiều năm Mỹ rút lui dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Alexander Capri, chuyên gia thương mại tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore, cho biết:

“Nó chắc chắn mang lại lợi thế cho tham vọng địa chính trị của CHND Trung Hoa.”
Alexander Capri

Tuy nhiên, Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden có thể tham gia tích cực hơn với khu vực, Capri nói thêm, giống như cách mà cựu tổng thống Barack Obama đã làm.

Ông nói:

“Hãy coi chính quyền Biden là sự tiếp nối của chính quyền Obama, chắc chắn là khi nói đến việc xoay trục sang châu Á.”
Alexander Capri

Ấn Độ đã dự định ký hiệp ước RCEP nhưng đã rút lui vào năm ngoái do lo ngại về việc hàng hóa giá rẻ của CHND Trung Hoa vào nước này, mặc dù Ấn Độ có thể tham gia sau đó nếu thay đổi quan điểm.

RCEP là gì và một thỏa thuận thương mại tự do Ấn Độ – Thái Bình Dương mang lại cho CHND Trung Hoa điều gì?

Laura Zhou | DCVOnline

Hiệp ước thương mại RCEP mới xuất hiện, khi CHND Trung Hoa tìm cách soạn thảo các quy tắc thương mại châu Á – Thái Bình Dương, sau nhiều năm Mỹ rút lui dưới thời Donald Trump

Thỏa thuận thương mại tự do lớn nhất thế giới tính theo dân số và GDP sẽ cắt giảm thuế nhập cảng cho các nước trong khối ASEAN và Vành đai Thái Bình Dương ký kết gồm cả CHND Trung Hoa

Tuy nhiên, hiệp định này ít cởi mở và toàn diện hơn so với 11 thành viên CPTPP, gồm một số quốc gia tương tự nhưng không có Hoa Kỳ.

*RCEP cuối cùng sẽ xóa bỏ tới 90% thuế nhập cảng cho hàng hóa nhập nhập cảng giữa các nước thành viên.* Ảnh: AP

Khi giới lãnh đạo từ 15 quốc gia trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh ảo vào Chủ nhật, họ dự đinh sẽ ký một thỏa thuận thương mại tự do, đo bằng dân số và GDP, là một trong những thỏa thuận tham vọng nhất từng đạt được.

Quốc gia nào là thành viên của RCEP?

Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) là một hiệp định thương mại tự do (FTA) liên quan đến 10 quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (khối ASEAN) – Brunei, Cambodia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam – và sáu đối tác FTA của họ, tại Australia, CHND Trung Hoa, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc và Ấn Độ.

Được đề nghị lần đầu vào năm 2011, RCEP sẽ xóa bỏ tới 90% thuế nhập cảng giữa các bên ký kết trong vòng 20 năm kể từ khi có hiệu lực, có thể là vào đầu năm sau. Nó cũng sẽ thiết lập các quy tắc chung cho thương mại điện tử, thương mại và sở hữu trí tuệ.

Quan hệ Mỹ-Trung: Joe Biden sẽ quan hệ với CHND Trung Hoa với sự ‘bình thường và bình thường hơn’ — 06:04

Tại sao chỉ có 15 trong số 16 quốc gia RCEP ký kết?

Sẽ có 15 nước ký kết vì Ấn Độ, một trong những đối tác ban đầu, năm ngoái đã tuyên bố rời khỏi cuộc đàm phán vì lo ngại rằng các ngành kỹ nghệ địa phương của họ sẽ bị tàn phá do hàng hóa sản xuất rẻ hơn từ CHND Trung Hoa và các sản phẩm nông nghiệp và sữa từ Australia và New Zealand. Bất chấp quyết định của Ấn Độ là một đòn giáng mạnh do tầm cỡ của thị trường của nước này, 15 quốc gia khác đã đồng ý tiếp tục và cho biết cánh cửa sẽ vẫn mở cho Ấn Độ tái gia nhập.

RCEP lớn như thế nào?

Ngay cả khi không có Ấn Độ, RCEP vẫn là FTA lớn nhất trên thế giới, chiếm 30% dân số và GDP thế giới. Nó gồm các nền kinh tế hàng đầu như CHND Trung Hoa, Nhật Bản, Nam Hàn và Australia cũng như một số nền kinh tế kém phát triển hơn như Lào và Cambodia. Quan trọng hơn, RCEP sẽ đại diện cho các FTA đầu tiên giữa CHND Trung Hoa, Nhật Bản và Nam Hàn – những nền kinh tế lớn thứ nhất, thứ hai và thứ tư của châu Á.

Tại sao nó quan trọng đối với CHND Trung Hoa?

CHND Trung Hoa đã tìm cách thiết lập một mạng lưới FTA với các đối tác thương mại như một phần trong nỗ lực củng cố ảnh hưởng kinh tế của mình, và những nỗ lực đó đã tăng lên đáng kể khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ thương mại lớn hơn và áp đặt một loạt thuế nhập cảng lên những đối tác thương mại lớn như CHND Trung Hoa, Mexico và Liên minh châu Âu (EU).

Sau khi được ký kết, RCEP sẽ là FTA đa phương đầu tiên mà CHND Trung Hoa tham gia, thúc đẩy hơn nữa phạm vi kinh tế của nước này trong khu vực đồng thời mở đường cho khả năng tham gia của Bắc Kinh vào các FTA tiên tiến hơn.

Theo Bộ Thương mại CHND Trung Hoa, CHND Trung Hoa đã đạt được các FTA song phương với 17 quốc gia và khối khu vực, và đang đàm phán thương mại tự do với 15 quốc gia. Trong khi đó, CHND Trung Hoa đang đàm phán kéo dài với EU về một hiệp ước đầu tư, mặc dù khả năng tiếp cận thị trường vẫn là một trở ngại. CHND Trung Hoa cũng đã đàm phán với Nhật Bản và Nam Hàn từ năm 2012 về một FTA ba bên, nhưng đạt được rất ít tiến bộ cụ thể.

Các bộ trưởng thương mại của các nước ký kết họp để hoàn tất thỏa thuận CPTPP được đổi tên tại Chile vào năm 2018 sau khi Hoa Kỳ rút khỏi hiệp định TPP. Ảnh : AFP

RCEP và CPTPP

Mặc dù RCEP đã đạt được những bước tiến đáng kể về quy tắc xuất xứ, sở hữu trí tuệ và cắt giảm thuế nhập cảng, nhưng vẫn chưa đề cập đến một số vấn đề, đặc biệt là khi so sánh với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), một FTA lớn khác trong khu vực Vành đai Thái Bình Dương. Thỏa thuận đó có 11 thành viên, gồm Nhật Bản, Canada, Mexico, Peru, Chile và New Zealand.

CPTPP ra đời từ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), vốn là thành phần quan trọng trong chiến lược “xoay trục sang châu Á” của cựu tổng thống Mỹ Barack Obama, nhưng Hoa Kỳ rút lui vào năm 2017 khi Donald Trump kế nhiệm Obama. Hiệp định được Nhật Bản và 10 thành viên khác khôi phục thành CPTPP vào năm 2018 và có hiệu lực vào cuối năm đó.

Được coi là một trong những thỏa thuận thương mại đa phương tiên tiến nhất trên thế giới, CPTPP cởi mở hơn và toàn diện hơn, bao gồm việc loại bỏ nhiều hơn thuế quan (99%) đối với hàng hóa nhập khẩu giữa các thành viên. Nó cũng bao gồm các điều khoản về tiêu chuẩn lao động và môi trường.

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn:

ASEAN summit opens with South China Sea, Covid-19 and US-China tensions high on the agenda | Reuters | 12 Nov, 2020. Agence France-Presse đưa tin bổ túc.

What is RCEP and what does an Indo-Pacific free-trade deal offer China? | Laura Zhou | SCMP | 12 Nov, 2020