Gánh nặng hội chứng nhược tiểu. Ai là người gánh nổi?

Nguyễn Văn Lục

Có một hiện tượng được coi là không bình thường trong cộng đồng người Việt trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 3-11- 2020 vừa qua.

Hình như có một sự lan truyền sâu rộng trong khối cử tri gốc Việt, phần đông là những người lớn tuổi đã nghỉ hưu, đặc biệt là giới cựu quân nhân đã từng tham chiến ở Việt Nam trước 1975, hoặc giới dân sự đã ổn định nơi xứ người. Một thành phần không nhỏ nữa là cử tri gốc Thiên Chúa giáo. Và còn cả người ở Việt Nam.

Cử tri người Mỹ gốc Việt đã là một lẽ vì dù sao họ cũng có trách nhiệm và quyền lợi liên quan trực tiếp đến họ. Nhưng người Việt ở Canada và các nơi khác thì tại sao?

Người ta đã nhất tề ủng hộ ông Trump một cách cuồng nhiệt, đầy hăng say ở một mức độ gây khó chịu, phiền hà, quấy nhiễu đến những người khác chính kiến đến tạo ra một khối cử tri “thầm lặng” bỏ phiếu qua bưu điện.

Có nhiều nguyên do khác nhau để lý giải về điều này như:

Sự thiếu những thông tin từ những truyền thông dòng chính đa chiều, tương đối khách quan bằng tiếng Anh và Pháp mà phần không nhỏ do vốn liếng đọc, hiểu giới hạn, mặc dầu ở xứ người nhiều năm.
Tiến trình hội nhập, thích ứng thường khập khênh ở nhiều mặt.
Sự dễ dãi đến lười biếng do cảm tính, do vốn văn hóa thụ đắc đã bị sói mòn, do cố chấp, thiếu gạn lọc, thiếu cập nhật hoặc chỉ tìm đọc những tin tức có sẵn trên các báo chợ của giới truyền thông người Việt tung ra. Sự bịa đặt, tuyên truyền một phía trở thành những món ăn tinh thần, truyền tay nhau đọc. Sau này nhờ sự phát triển của hệ thống Internet toàn cầu càng trở thành một nhu cầu lợi ít hại nhiều vì thiếu gạn lọc.
Điển hình tiêu biểu như VietCatholic đã tung ra nhiều tin tức ngây ngô, không kiểm chứng được, đầu độc dư luận nhân danh tôn giáo, đạo đời nhập nhằng lẫn lộn. (Xin mời đọc thêm bài: Chúa và bầu cử của Trà Mi đăng trên DCVOnline.net ngày 21-11-2020).

Hôm nay, tôi bày tỏ công khai sự bất mãn của tôi với linh mục điều hành VietCatholic mà tai tiếng còn đó. Hãy sòng phẳng: Cái gì của César thì trả cho César, của Thiên Chúa thì trả cho Chúa.

Nhưng dù có kiên nhẫn bao nhiêu đi nữa cũng không giải thích được cơn “cuồng Trump” của cộng đồng người Việt. Ngoài cá nhân ông Trump là người có khả năng lôi cuốn qua một số cách phát ngôn, cách đặt vấn đề cụ thể, có nói không, không nói có, láu cá, láu tôm, cách đả kích lật ngược đối phương dù ông đang việt vị, tạo được niềm tin nơi số người dân nghe theo ông.

Một người bạn tôi từng sống dưới chế độ cộng sản miền Bắc có lối nhận xét “rất Bắc Kỳ”, “Trump ăn nói ngổ ngáo, dung tục như bọn lái trâu, lái bò.”

Nhưng cũng nên nhìn nhận ông có một chút gì đó phong cách của những người như Hitler trước quần chúng. Sụ thu hút đến kỳ lạ nhưng chỉ cần một chút tỉnh táo thì sẽ nhận ra mặt thật. Ông chẳng khác gì bọn buôn bạc giả, lật lọng và tráo trở. Nhưng vẫn có nhiều kẻ dại khờ tin. Ông đã tạo dựng cho mình một nhân cách khó lường mà người ta có thể lường gạt được như lường gạt một đứa trẻ.

Lý giải tâm lý người Việt qua cách nhìn Hội chứng nhược tiểu

Năm 2019, DCVOnline đã đăng một bài cùng tác giả nhan đề: Gánh nặng Hội chứng nhược tiểu. Trong đó nói đến việc Việt Nam phải đối đầu với láng giềng phương Bắc mà về mọi mặt đều vượt trội so với Việt Nam. Về địa lý nước Tàu với 9.596.961 triệu Km vuông (năm 2015). Về dân số hơn một tỉ người trong đó 90% là người Hán sống trong 18 thành phố lớn. Chưa kể 23 triệu dân Đài Loan gốc Hán. 26 triệu ở Mã Lai và 77% người Tàu ở Tân Gia Ba. Trên khắp hành tinh này, hầu như không có chỗ nào không có người Tàu sinh sống làm ăn. Nó trở thành vấn đề an ninh thế giới đụng chạm đến quyền lợi xứ sở họ đang sinh sống do sự xâm nhập người hoặc cài đặt gián điệp, ăn cắp tài liệu liên quan thiết yếu đến thương mại và ngay cả Quốc phòng.

Chỉ riêng về mặt ẩm thực, đôi đũa là tiêu biểu cho văn hóa ẩm thực Tàu. Tôn Dật Tiên khi còn sống gọi: ăn uống là Mặt trời của Trung Hoa. Nhiều người chắc còn nhớ bữa tiệc khoản đãi của Chu Ân Lai với Nixon lên đến cả trăm món.

 1972: Nixon Visits China, Meets Mao Zedong

Chưa kể 3500 lịch sử từ thời cổ đại được coi là lâu dài nhất thế giới. Dĩ nhiên có những giai đoạn thịnh suy của lịch sử. qua các triều đại. Kể từ đời Hạ-2070-TCN- rồi qua Thương, Tây Chu, Xuân Thu, Chiến Quốc rồi đến Cộng Hòa Nhân dân Trung Hoa từ 1949 đến nay, cộng với ba tôn giáo lớn Đạo giáo, Phật giáo và Khổng giáo.

Và tùy theo nhu cầu của mỗi thời kỳ lịch sử nổi lên như Nho gia, Mặc Gia, Đạo gia, Pháp gia, Âm dương gia, Danh gia, Binh gia và Tạp gia. (Xem thêm bài L’Empire romain de L’Asie trong Les cahiers Science&Vie số 154, tháng 7-2015).

Trước người khổng lồ phương Bắc, Việt Nam đứng ở vị trí nào và tư thế nào? Đây là câu hỏi sống còn đối với chính quyền trong nước và đối với dân chúng. Mặc cảm nhược tiểu cam phận cho dù lịch sử cho thấy có sự vùng lên nổi dậy để đứng vững trong nhiều thời kỳ. Lãnh đạo hầu hết đều bất tài, tham ô, lạm quyền bắt nạt dân.

Có hai thái độ ứng xử. Một là của chính quyền với các nhà lãnh đạo tùy thời như Hồ Chí Minh, Lê Duẩn. Kết nghĩa, hiếu hảo rồi chẳng đặng đừng là đối đầu. Nhưng từ khi Hồ Cẩm Đào lên cầm quyền thì ông đã từ bỏ quốc sách “ẩn mình” của Đặng Tiểu Bình để vươn ra toàn thế giới. Và nay đến họ Tập càng xiển dương điều ấy. Việt Nam một lần nữa phải đối sách với điều ấy bằng cách tìm đường đi ra biển kết giao với Nhật, Đại Hàn, Ân Độ, nhất là Mỹ như những đồng minh tin cậy.

Nhưng vẫn là vịn vai người để vươn vai đứng dậy.

Phải xóa bỏ mặc cảm lối suy nghĩ nhược tiểu, tự lực, tự cường theo gương Nhật, Đại Hàn.

Phần dân chúng thì mặc cảm tự ty, sính ngoại, sắm đồ ngoại với nhãn hiệu đủ kiểu, bắt chước theo đuôi. Học cái hay thì ít, học cái dở thì nhiều. Giới trẻ coi các lãnh tụ nước ngoài như các thần tượng, đón tiếp nồng hậu như Thủ tướng Canada, Tổng thống Clinton, tổng thống Obama và nay đến lượt ông Trump.

Ông này trong chiều hướng thương mại Mỹ-Trung có gay go, nhiều công ty sợ vạ lây đã dời công xưởng tử Hoa lục sang Việt Nam. Trump tuyên bố vài câu lấy lòng, cầm lá cờ cộng sản Việt Nam phất lên. Hãy trông gương mặt ông Thủ tướng phởn phơ của một nước nhược tiểu. Khát vọng thoát Trung như được gãi đúng chỗ ngứa.

Nhưng cũng chẳng ai chịu tìm hiểu xem ai đã đưa nước Tàu vào WTO vào năm 2001 và đưa đến nạn thất nghiệp tại nước Mỹ. Nay trước sức mạnh vươn dài cánh tay của Đặng Tiểu Bình thì có nỗi hoảng sợ tập thể. Tâm trạng nhược tiểu khiến vô số người trong nước và ngoài nước mong một cú siết tay mạnh sẽ giúp cơ hội thoát Trung. Mơ Trung Quốc từ nay phải từ bỏ thói quen “bắt nạt”. Phò Trump mong cho ông đắc cử để nhờ ông chống Trung Quốc hộ mình. Thật là một ảo tưởng lớn, vì tuyên bố “Nước Mỹ trên hết” của Trump là để xác định quyền lợi cốt lõi của Mỹ.

Vô tình, người Việt trong nước và đa số người Việt hải ngoại đều đồng thuận ở chỗ ấy.

Cái tâm lý nhược tiểu đã nhiều đời ăn sâu vào tim óc người Việt. Đối với người ngoại quốc thì ngọt nhạt, lễ phép, khúm núm. Đối với đồng hương thì sẵn sàng dở thói chợ búa. Ăn cướp cũng tìm tiệm Việt Nam. Tôi xin đưa ra một vài bằng cớ. Trong Nam thời kỳ Pháp thuộc. Người Việt thường ghét cay ghét đắng người Tàu. Họ thường gọi là Chú Chệt. Ghét người Tàu hơn người Pháp. Người viết có đọc trong tờ Nam Kỳ Địa phận, có mục kêu gọi tẩy chay hàng hóa Tàu, tẩy chay lối làm ăn điêu ngoa như cân gạt dối trá. Cái gạt thóc chỉ cần cong ở giữa một chút là đã đem lại lợi cho bọn con buôn rồi. Quả cân chỉ cần làm nhẹ đi một chút là đã kiếm lời rồi. Nhưng lại ít quan tâm đến các đồn điền cao su hay trà ở Cao nguyên của người Pháp khai thác và bóc lột như thế nào. Nhưng cái ghét ấy cũng chỉ là chuyện làm ăn buôn bán. Nhiều cuộc hôn nhân giữa trai Tàu và gái Việt, sinh con đẻ cái mà nhiều mặt được sự chấp thuận của đôi bên.

Ngoài Bắc thì xem ra đậm nét cay cú hơn. Như trong dân gian, có bài hát nhằm chế diễu quân Tưởng vào tiếp quản Bắc bộ:

“Đoàn quân Tàu ô đi/ Sao mà ốm đói/Dắt chân phù lang thang trên đường Việt Nam.” Chế diễu cũng là cách thức của kẻ yếu đối với kẻ mạnh. Vậy mà đối với miền Nam, sau chiến thắng 1975 thì chưa có một lời tử tế, hoặc một lời xin lỗi về chính sách học tập cải tạo thực ra là trả thù, bỏ tù quân cán chính miền Nam, xô đẩy hàng triệu người ra biển. Các bác H.O. đã quên những điều ấy rồi sao? Quên đi tất cả những điều ấy cũng là một phần của hội chứng nhược tiểu của người mình.

Thay cho lời kết luận

Hội chứng Nhược Tiểu thường đi theo hai chiều nghịch lý. Nó vừa có mặc cảm tự ty, mặt khác có mặc cảm tự tôn. Tự ty trước kẻ mạnh và tự tôn như khỏa lấp đi sự yếu kém của mình. Mặc cảm tự tôn tạo ra tâm lý vĩ cuồng, muốn phô trương cái sức mạnh mà thật sự mình không có. Chiến thắng 1975 đã tạo cho miền Bắc ảo tưởng là thắng được Mỹ thì điều gì mà chả làm được. Như xây dựng và phát triển gấp 10 lần hơn trước. Thực tế cho thấy thế nào sau 20 năm bị Mỹ cấm vận và cô lập. Nay thì cơ hội lại đến để ảo tưởng của một nước nhược tiểu lại được thổi phồng lên. Nào xa lộ, xe điện ngầm (xây mãi chưa xong), nhà cao tầng. Cái gì cũng phải to nhất, hiện đại nhất, phải phá kỷ lục, phải hơn người, phải sánh vai cùng thế giới…

*Học vấn kém hơn người Trung Hoa, Nam Hàn, Nhật Bản, Ấn Độ, Pakistani, Bangladeshi, và Filipino.* Nguồn: Cục Thống kê Hoa Kỳ

Cái tâm lý nhược tiểu ấy cũng được người nước ngoài chia xẻ. Cái gì người Việt cũng nhất. Từ giáo dục học hành, từ lợi tức kiếm được đến sự giàu sang đi đến chỗ so bì, khoe khoang đến lố bịch. Khoe bằng cấp, khoe chức tước hoặc thổi phồng dĩ vãng vốn không có. Thích hơn thua, chứng ghen tị, thích hơn thua. Thích hạ người khác xuống để nâng mình lên. Nhà phải to lớn hơn nhà hàng xóm. Xe cộ để đi mà còn để phô trương với hàng xóm láng giềng đến chỗ phét lác, hợm hĩnh.

Lợi tức hàng năm của người Mỹ gốc Việt thấp hơn trung bình cả nước và kém hơn lợi tức hàng năm của người gốc Lào, gốc Indonesia, gốc Sri Lanka, gốc Trung Hoa, gốc Nhật Bản, gốc Đài Loan, gốc Phi Luật Tân và gốc Ấn Độ. Nguồn: TGT/Cục Thống kê Hoa Kỳ

Giới trẻ nói chung khác bố mẹ chúng. Người lớn tuổi nói mà không làm. Giới trẻ làm mà không nói như thể ẩn mình, biết cái giới hạn của họ.

Trong cuộc tranh cử Tổng Thống kỳ này nổi bật thấy rõ Hội chứng nhược tiểu. Nhiều người Việt ủng hộ đảng Cộng Hòa chỉ vì tưởng là đảng này chống cộng sản, và đảng Dân chủ là cộng sản. Họ nghĩ rằng Trump là người duy nhất có khả năng siết chặt tham vọng của tập đoàn Tập Cận Bình. Họ ủng hộ Trump như là người của họ và để thỏa mãn nỗi dồn nén của tâm trạng nhược tiểu bấy lâu nay… Đến nỗi, Trần Giao Thủy, một tác giả thường viết trên DCVOnline dù chưa khi nào xuất hiện trước công chúng dưới đất, đã phải nói khôi hài đen trên mạng xã hội là: Việt Nam có ba kỳ là Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ. Thật ra phải thêm kỳ thứ tư là Hoa Kỳ.

*Tran Giao Thuy,* Facebook 10 November 2020

Nhưng cái hình ảnh gây cho chúng tôi ấn tượng khó quên là cảnh biểu dương lực lượng ở Texas với phụ nữ Việt tuổi sồn sồn cầm loa phóng thanh, hò hét tố cáo bầu cử gian lận, quyết tranh đấu đến cùng ủng hộ Trump.

‘Bốn năm nữa.’ Đoàn caravan người Mỹ Việt Nam xuyên quốc gia biểu tình ủng hộ Trump ở Biloxi, Mississippi. Nguồn: Sun Herald, Oct 8, 2020

Hình ảnh ấy một lần nữa với một con số đông người, một phần không nhỏ ủng hộ Trump vào ngay thứ bảy vừa qua. Loáng thoáng đâu đây có lá cờ Việt Nam Cộng Hòa. Một phần không nhỏ không đeo khẩu trang. Liệu trong số ấy sẽ có thêm bao nhiêu người lây nhiễm bệnh mà hiện nay con số là 100.000 người Mỹ bị lây nhiễm mỗi ngày. Một tháng là 3 triệu người Mỹ mà hiện nay con số tử vong là cao nhất thế giới. Trump thì đã đổ tất cả cái tội ấy lên đầu người Trung Hoa. Đến nay đã có hơn 1 triệu thanh thiếu niên dưới 18 tuổi nhiễm COVID-19.

Đây quả thực là một tội ác khó dung tha cho Trump. Phần người Việt tại Mỹ không mảy may quan tâm. Lại một lần nữa, cho thấy Hội chứng hậu thuộc địa được chứng thực theo kiểu: Đèn nhà ai, nhà đó sáng.