“Ông sẽ có một cuộc chiến kinh hoàng”: Mark Milley chiến đấu để ngăn Trump tấn công Iran
Susan B. Glasser | DCVOnline
Bên trong cuộc xung đột bất thường vào những ngày cuối cùng của nhiệm kỳ giữa cựu Tổng thống và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân.
Lần cuối cùng Tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân nói chuyện với Tổng thống Donald Trump là vào ngày 3 tháng 1 năm 2021. Chủ đề của cuộc họp chiều Chủ nhật, tại Tòa Bạch Ốc, là chương trình hạch tâm của Iran. Trong nhiều tháng, Milley đã tham gia vào một nỗ lực đáng lo ngại để ngăn không để Trump tham gia vào một cuộc xung đột quân sự với Iran như một phần của chiến dịch quyxotic nhằm lật ngược kết quả của cuộc bầu cử năm 2020 và vẫn nắm quyền. Vị tướng đã bí mật lo ngại rằng Trump sẽ khăng khăng mở một cuộc tấn công vào các lợi ích của Iran có thể gây ra một cuộc chiến toàn diện.
Có hai “kịch bản ác mộng”, Milley nói với những cộng sự viên, trong khoảng thời gian sau cuộc bầu cử ngày 3 tháng 11, dẫn đến thất bại của Trump nhưng không phải là sự nhượng bộ của ông: một là Trump sẽ cố gắng “ dùng quân đội trên đường phố Mỹ để ngăn chặn chuyển giao quyền lực hợp pháp, hòa bình.” Còn lại là một cuộc khủng hoảng bên ngoài liên quan đến Iran. Nó không được công khai vào thời điểm đó, nhưng Milley tin rằng nước Mỹ đã đến gần – “rất gần” – một cuộc xung đột với nước Cộng hòa Hồi giáo. Milley nói rằng giai đoạn hậu bầu cử nguy hiểm này là do khuynh hướng của Trump ôm lấy chiến lược giống như “Hitler” về “Lời nói dối lớn” là cuộc bầu cử đã bị đánh cắp khỏi tay ông ta; Milley lo sợ đó là “thời điểm Reichstag” của Trump, trong đó, giống như Adolf Hitler vào năm 1933, để ông ta có cơ hội lao vào và giải cứu đất nước khỏi một cuộc khủng hoảng do chính ông ta tạo ra.
Để ngăn chặn kết quả đó, kể từ cuối năm 2020, Milley đã có các cuộc họp qua điện thoại buổi sáng, lúc 8 giờ sáng trong hầu hết mọi ngày, với Chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc, Mark Meadows và Ngoại trưởng Mike Pompeo, với hy vọng đưa được đất nước an toàn đến Lễ nhậm chức của Joe Biden. Vị tướng 4 sao sao vạm vỡ, người đã được Trump bổ nhiệm vào chức vụ Vhur tịc HĐ Tham mưu trưởng Liên quân vào năm 2019, gọi những cuộc họp này với nhân viên của mình là cuộc gọi “hạ cánh máy bay” — như khi “cả hai động cơ đều không hoạt động, càng và bánh xe hạ cánh đang bị kẹt, chúng ta đang ở trong tình huống khẩn cấp. Công việc của chúng ta là hạ cánh chiếc máy bay này một cách an toàn và thực hiện một cuộc chuyển giao quyền lực một cách hòa bình vào ngày 20 tháng Giêng.”
Cuộc đối đầu bất thường này giữa viên tướng hàng đầu của quốc gia và Tổng tư lệnh đã được xây dựng trong suốt năm 2020. Trước cuộc bầu cử, Milley đã soạn thảo một kế hoạch về cách giải quyết giai đoạn nguy hiểm trước Lễ nhậm chức. Ông vạch ra bốn mục tiêu: thứ nhất, bảo đảm bảo Hoa Kỳ không tham chiến ở nước ngoài một cách không cần thiết; thứ hai, để bảo đảm không được sử dụng quân đội Hoa Kỳ trên đường phố để chống lại người dân, với mục đích giữ cho Trump nắm quyền; thứ ba, để duy trì tính toàn vẹn của quân đội; và cuối cùng, để duy trì sự toàn vẹn của chính mình. Ông ấy thường nhắc lại bốn mục tiêu đó trong các cuộc trò chuyện với những người khác.
Khi cuộc khủng hoảng với Trump diễn ra và nỗi lo sợ trường hợp xấu nhất của Miley là Tổng thống không chấp nhận thất cử dường như trở thành sự thật, Milley đã nhiều lần gặp riêng với các Tham mưu trưởng liên quân. Ông ta nói với họ rằng hãy bảo đảm rằng không có bất cứ mệnh lệnh trái pháp luật nào của Trump và không thực hiện bất kỳ mệnh lệnh nào như vậy mà không gọi điện trước cho ông ta — gần như là một dư âm gợi nhớ về những ngày cuối cùng của Richard Nixon, khi Bộ trưởng Quốc phòng của Nixon, James Schlesinger, đã cảnh giác quân đội. không được hành động theo bất kỳ lệnh nào từ Tòa Bạch Ốc để tiến hành một cuộc tấn công hạch tâm mà không có hỏi lại với ông ta hoặc với cố vấn an ninh quốc gia, Henry Kissinger trước. Tại một cuộc họp với các Tham mưu trưởng Liên quân, tại văn phòng của Milley ở Ngũ Giác Đài, vị tướng bốn sao đã nhắc lại câu nói nổi tiếng của Benjamin Franklin, nói rằng tất cả họ nên gắn bó với nhau. Đối với các thành viên Quốc hội quan tâm – kể cả Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Lãnh đạo Đa số Thượng viện Mitch McConnell — và cả các phái viên từ Chính quyền Biden sắp nhận trách nhiệm, Milley cũng đưa ra lời lẽ: Trump có thể cố gắng đảo chính, nhưng ông ấy sẽ thất bại vì ông ấy sẽ không bao giờ thành công trong việu bấu vào quân đội Mỹ. Milley nói với họ, “Lòng trung thành của chúng tôi là đối với Hiến pháp Hoa Kỳ. Và chúng tôi sẽ không tham gia vào chính trị.”
Lời kể về cuộc đấu tranh hậu trường đối với Iran liên quan đến Milley và Trump — bối cảnh bí mật cho bộ phim công khai mở ra do việc Trump từ chối chấp nhận kết quả bầu cử Tổng thống chưa từng có — xuất phát từ một số trong số gần hai trăm cuộc phỏng vấn, với nhiều nguồn mà tôi đã thực hiện cùng với chồng tôi, phóng viên Peter Baker của tờ New York Times, cho một cuốn sách về nhiệm kỳ Tổng thống Trump sẽ được xuất bản vào năm tới. Một số chi tiết khác được báo cáo ở đây về hành động của Milley đã được tiết lộ trong những ngày gần đây do tác giả của hai cuốn sách mới về Trump và 2020 — Michael Bender, của Wall Street Journal và Philip Rucker và Carol Leonnig, của Washington Post — và đã được tôi xác nhận một cách độc lập. Milley đã không đề cập đến những tiết lộ đó một cách công khai.
Trong một tuyên bố công bố vào thứ Năm, phản ứng trước các báo cáo về cuốn sách Rucker và Leonnig, Trump nói, “Tôi chưa bao giờ đe dọa hoặc nói về một cuộc đảo chính của Chính phủ chúng ta.” Trump nói thêm, “Nếu tôi định làm một cuộc đảo chính, một trong những người cuối cùng tôi muốn làm điều đó với là Tướng Mark Milley.” Trump cho biết ông chọn Milley vào vị trí Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân chỉ vì ông muốn trêu tức Bộ trưởng Quốc phòng lúc đó là Jim Mattis, người mà ông nói, “không thể chịu nổi ông ta.” Trump nhắc lại, “Tôi thường làm ngược lại lời khuyên của mọi người, những người mà tôi không tôn trọng.” Cựu Tổng thống cho rằng Milley, một sĩ quan chuyên nghiệp, đang cho phép những câu chuyện này lưu hành “để có được sự ủng hộ với Cánh tả Cấp tiến.”
Milley đã ở tình trạng báo động hoàn toàn kể từ mùa hè năm 2020. Vào ngày 1 tháng 6, Trump đã dùng vị tướng này làm chỗ dựa trong bức ảnh khét tiếng chụp tại Quảng trường Lafayette: Trump đã đi qua quảng trường vài phút sau khi dân chúng biểu tình ôn hòa để ủng hộ Black Lives Matter bị giải tán một cách rất hung bạo. Những người đi theo sau ông ta là Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper, một nhóm cố vấn Tòa Bạch Ốc, và Milley, mặc quần áo ra trận, như thể đang có chiến tranh bên trong nước Mỹ. Milley, người công giáo gốc Ireland ở ngoại ô Boston, tông trọng Hiến pháp và truyền thống trung lập chính trị của quân đội, sau này ông coi bức ảnh đó là “khoảnh khắc Damascus” của mình: một vài phút đánh giá sai lầm ngắn ngủi sẽ ám ảnh ông mãi mãi. Ông đã cân nhắc việc từ chức nhưng không làm như vậy và quyết định làm việc để đền tội của mình. Ông nói với nhân viên, “Tôi sẽ chiến đấu từ bên trong.” Tuần sau, trong một bài diễn văn trong lễ tốt nghiệp của sinh viên đã được lên lịch trước đó, Milley công khai xin lỗi vì đã tham gia vào một hoạt cảnh chính trị hoàn toàn không phù hợp với người lãnh đạo quân đội phi chính trị của Mỹ.
Vào ngày 3 tháng 6, trong phòng họp của Ngũ Giác Đài, Esper tuyên bố rằng ông phản đối việc viện dẫn Đạo luật Nổi dậy để chống lại những người biểu tình và nói rằng ông đã cố gắng duy trì tính phi chính trị trong công việc của mình. Ngay sau tuyên bố của Esper với báo chí, Esper, Milley và chỉ huy trung tâm, Frank Mackenzie, đã dự định tham dự một cuộc họp của Tòa Bạch Ốc về Afghanistan. Trump, tức giận, đổ ụp vào Esper trước khi Milley ngồi xuống. Ông Milley nói với các cộng sự rằng Tổng thống đã “nổi giận điên cuồng” với Esper, một trong những trận lôi đình tệ nhất mà ông từng thấy. Trump sa thải Esper vài ngày sau khi ông thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020. Milley nói với các nhân viên rằng ông cũng đã chuẩn bị để bị sa thải, hoặc ngay cả phải hầu tòa. Trong một cuộc họp khác sau bài phát biểu của Milley, Trump, ngồi tại bàn làm việc của mình trong Phòng Bầu dục, đòi Mileley cho biết lý do tại sao ông đã xin lỗi; Lời xin lỗi, Trump nói, theo chuyện Milley kể lại sau đó, là một dấu hiệu của sự yếu đuối. Kể lại với nhân viên ông cho biết đã trả lời Trump. “Không phải tôi như vậy.” Milley cho biết ông xin lỗi vì là một quân nhân không thuộc về một sự kiện chính trị. “Tôi không chờ đợi ông hiểu được. Đó là một đạo đức, một nghĩa vụ đối với chúng tôi.”
(Trong tuyên bố hôm thứ Năm, Trump nói về sự tức giận của ông trước lời xin lỗi của Milley. “Tôi thấy tại thời điểm đó ông ấy không có can đảm hoặc khả năng, chắc chắn đó không phải là loại người để tôicùng bàn chuyện ‘đảo chính’. Tôi không muốn đảo chính!”)
Một mối quan tâm lớn đối với Milley là viễn cảnh Trump đẩy đất nước vào một cuộc xung đột quân sự với Iran. Ông coi đây là một mối đe dọa thực sự, một phần vì lần gặp với Tổng thống vào những tháng đầu năm 2020, lần đó một trong những cố vấn của Trump đã nêu ra triển vọng dùng quân sự để ngăn Iran có được vũ khí hạch tâm nếu Trump thua trong cuộc bầu cử. Tại một cuộc họp khác, khi Trump không có mặt, một số cố vấn chính sách đối ngoại của Tổng thống lại cổ động việc dùng quân đội năn chận Iran. Milley sau đó kể lại, khi ông hỏi tại sao họ lại có ý định tấn công Iran, Phó Tổng thống Mike Pence đã trả lời: “Bởi vì họ là những quỷ dữ.”
Trong những tháng sau cuộc bầu cử, với việc Trump dường như sẵn sàng làm bất cứ điều gì để duy trì quyền lực, chủ đề Iran liên tục được nêu ra trong các cuộc họp ở Tòa Bạch Ốc với Tổng thống, và Milley liên tục phản đối một cuộc tấn công. Tổng thống tin rằng Trump không muốn xảy ra chiến tranh, nhưng ông vẫn tiếp tục cổ động việc tấn công bằng hỏa tiễn để đáp lại nhiều hành động khiêu khích chống lại lợi ích của Mỹ trong khu vực. Milley, theo quy chế là cố vấn quân sự cao cấp của Tổng thống, lo ngại rằng Trump có thể mở một cuộc xung đột toàn diện mà không có lý do chính đáng. Trump có một nhóm diều hâu chống Iran xung quanh ông và rất thân với Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu, người cũng đang thúc giục Chính quyền Mỹ có hành động chống lại Iran sau khi rõ ràng rằng Trump đã thua cuộc bầu cử. Milley nói “Nếu ông gây chiến, ông sẽ có một cuộc chiến kinh hoàng.”
Cuối cùng, vào ngày 3 tháng 1, sau khi Trump trở về thủ đô sau kỳ nghỉ Giáng sinh tại Mar-a-Lago, ông đã triệu tập cuộc họp Phòng Bầu dục về Iran, hỏi các cố vấn của mình về các báo cáo gần đây từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế về các hoạt động hạch tâm của Iran. Cả Mike Pompeo và cố vấn an ninh quốc gia, Robert O’Brien, đều nói với Trump rằng không thể làm gì về mặt quân sự vào thời điểm đó. Thái độ của họ là “đã quá muộn để đánh họ.” Sau khi Milley vượt trình bầy những tốn kém và hậu quả có thể phải trả, Trump đã đồng ý. Và sau nhiều tháng lo lắng và không biết chắc, cuộc chiến với Iran đã kết thúc.
Vào cuối cuộc họp, Trump đưa ra cuộc tập hợp sắp tới của những người ủng hộ ông vào ngày 6 tháng 1, yêu cầu Milley và quyền Bộ trưởng Quốc phòng, Christopher Miller, xem họ đã chuẩn bị cho những gì ông ta đã hứa, trên Twitter, sẽ là một cuộc xuống đường “rừng rú”. Đó là một cuộc trò chuyện ngắn, Milley sau đó kể lại với nhân viên, không quá vài phút khi kết thúc cuộc họp kéo dài một giờ, Milley nghe Trump nói, “Nó sẽ là một chuyện lớn. Các ông đã chuẩn bị sẵn sàng cho chuyện đó, phải không?” Đây là lần cuối cùng Tổng thống nói chuyện với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân của mình.
Chỉ ba ngày sau, vào ngày 6 tháng 1, một phiên bản của kịch bản ác mộng của Milley đã diễn ra: một cuộc tấn công vào Điện Capitol của Hoa Kỳ do một đám đông ủng hộ Trump đang tìm cách ngăn cản Quốc hội phê chuẩn chiến thắng của Biden. Milley đã không hình dung đúng sự kiệnu đó — nỗi sợ hãi của ông phần lớn là về bạo động ở đường phố, liên quan đến các cuộc ẩu đả giữa những kẻ côn đồ ủng hộ Trump và những đối thủ cánh tả mà Trump có thể dùng như một cái cớ để ra lệnh thiết quân luật. Đây là chuyện tương tự như nước Đức vào những năm 1930 mà Milley đã nghĩ đến. Tất nhiên, khi ngày 6 tháng 1 xảy ra, mọi chuyện không hoàn toàn như vậy. Nhưng Milley đã nói với những người khác vào ngày tồi tệ đó rằng những gì họ sợ hãi đã trôi qua: Cuối cùng thì Trump đã có “khoảnh khắc Reichstag” của mình.
Tác giả | Susan B. Glasser là một nhà báo, nhân viên của The New Yorker; bà viết một chuyên mục hàng tuần về cuộc sống ở Washington. Bà đã cùng Peter Baker viết cuốn “The Man Who Ran Washington.”
© 2021 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: “You’re Gonna Have a Fucking War”: Mark Milley’s Fight to Stop Trump from Striking Iran | Susan B. Glasser | The New Yorker | 15 Jul 2021.