Chính phủ cố chấp của Quebec xói mòn thanh danh tiến bộ của Canada

J.J. McCullough | DCVOnline

Tôi thường nghe thấy giới trí thức ưu tú người Mỹ — những bình luận gia, học giả và những người theo thuyết vị lai, v.v. — bày tỏ sự lạc quan lớn về tiềm năng của Canada. Quốc gia này được coi như một tia hy vọng trong một thế giới ảm đạm, một quốc gia năng động, hiện đại, lịch sự, dân chủ, đa văn hóa, cởi mở, không có chủ nghĩa dân tộc độc hại và chủ nghĩa chuyên chế dân túy đang đẩy phần còn lại của thế giới xuống đường mương.

*Thủ tướng tỉnh bang Quebec François Legault.* (Carlos Osorio/Reuters)

Điểm mù lớn của những phân tích lạc quan như vậy luôn là Quebec — một tỉnh bang có 8,7 triệu trong số 38,7 triệu công dân của Canada và là nơi bận tâm với việc theo đuổi các chính sách trái ngược với mọi khuôn mẫu đáng khen của Canada. Trên hầu như bất kỳ chỉ số nào, người ta có thể thấy ở Canada một xã hội hiện đại, đầy hứa hẹn — môi trường kinh doanh hiếu khách, hệ thống giáo dục cập nhật, cộng đồng cởi mở và mời gọi, bảo vệ mạnh mẽ quyền tự do cá nhân, tầng lớp chính trị ôn hòa và chừng mực — Tỉnh bang lớn thứ hai của Canada, không cần biện giải, đi theo hướng ngược lại.

Tuần này, quốc hội tỉnh bang Quebec đã thông qua Dự luật 96, “Đạo luật tôn trọng tiếng Pháp, ngôn ngữ chính thức và thông dụng của Québec”. Đó là một bộ luật đầy tham vọng trao cho nhà nước quyền hạn sâu rộng để bảo đảm việc nói tiếng Pháp — được cho là nền tảng văn hóa tạo nên “bản sắc riêng biệt” của Quebec — là điều bắt buộc trong hầu hết mọi lĩnh vực của đời sống. Dự án biến Quebec trở thành một quốc gia nói tiếng Pháp thuần nhất hiện là mục tiêu mà mọi thứ khác chính thức là thứ cấp.

Các doanh nghiệp tư nhân ở Quebec với hơn 50 nhân viên từ lâu đã bắt buộc phải sử dụng tiếng Pháp làm ngôn ngữ giao tiếp nội bộ chính của họ. Dự luật 96 giảm một nửa số nhân viên cần thiết để doanh nhân phải đáp ứng yêu cầu và cấp cho cái gọi là cảnh sát ngôn ngữ quyền hạn mới để đột kích các doanh nghiệp mà không cần trát tòa để bảo đảm những doanh nghiệp nhỏ (25 nhân viên trở lên) tuân thủ, và có thể lục soát tài liệu, máy tính và ngay cả cả điện thoại để bảo đảm rằng … Tôi không biết, rằng nhân viên không bí mật lên kế hoạch tổ chức giải đấu bóng mềm của công ty bằng tiếng Anh (hoặc, trong phạm trù đó, tiếng Nam Hàn hoặc tiếng Ả Rập hoặc tiếng Hy Lạp). Người vi phạm có thể bị thu hồi giấy phép kinh doanh.

Thòng lọng xung quanh nền giáo dục tiếng bằng Anh cũng đang được thắt chặt — các trường cao đẳng dạy bằng Anh ngữ ở Quebec (CEGEP) hiện phải yêu cầu sinh viên ghi danh thêm nhiều khóa học bằng tiếng Pháp và sinh viên phải chứng minh đủ trình độ tiếng Pháp để tốt nghiệp. Chính phủ cũng yêu cầu phải bảo đảm những trường nguy hiểm này không bao giờ được có hơn 17,5% số sinh viên cao đẳng trên toàn tỉnh bang.

Những người di cư — từ lâu được coi là một trong những thách thức khó khăn nhất của Quebec, trong lúc người trên thế giới nói tiếng Pháp ngày nay rất ít — sẽ thấy khả năng giao tiếp với tỉnh bang bằng tiếng Anh của họ bị cắt đứt sau sáu tháng. Tất nhiên, họ không có quyền đi học ở các trường học dạy bằng tiếng Anh.

Trong khi đó, những người Quebec nói tiếng Anh là ngôn ngữ mẹ đẻ của họ sẽ coi là người “thiểu số chính thức” được xác định và giám sát chặt chẽ hơn bao giờ hết, để bảo đảm những người Quebec duy nhất có thể nhận những dịch vụ bằng tiếng Anh có một số lý do hợp lệ, “lịch sử” để được như vậy — đừng để những người Quebec nói tiếng Pháp bình thường có bất kỳ ý tưởng nào. Người ta ước tính có tới nửa triệu người Quebec nói tiếng Anh có thể mất quyền nhận những dịch vụ do sự định nghĩa lại cộng đồng của họ một cách quan liêu.

Danh sách cứ kéo dài. Bác sĩ sẽ phải nói chuyện với bệnh nhân bằng tiếng Pháp, việc bổ nhiệm các thẩm phán biết song ngữ sẽ không được khuyến khích, và các gói hàng, bảng hiệu và quảng cáo sẽ phải có tiếng Pháp nổi bật hơn hiện tại.

Giấc mơ hiện thân trong Dự luật 96 — cùng với các sáng kiến mang tính chủ nghĩa dân tộc khác của Thủ tướng tỉnh bang Quebec François Legault, gồm cả cắt giảm số dân nhập cư và cấm công chức mặc y trang mang tính tôn giáo — là một trong những nét Quebec “thuần khiết”, tuyệt đẹp không bị những nền văn hóa khác làm vẩn đục. Nó gợi nhớ lại những năm “sakoku” của Nhật Bản, thời đại mà một tầng lớp chính trị được che chở bị thuyết phục về sự thấp kém cố hữu của thế giới bên ngoài nên đã tự cô lập họ trong suốt hai thế kỷ, hạn chế thậm chí học hỏi những thứ nước ngoài.

Những người biện hộ cho chương trình nghị sự của Legault, ngay cả khi họ không nhất thiết phải đồng ý với mọi dự luật và sắc lệnh của ông, có khuynh hướng tỏ ra nghiêm nghị khi cho rằng văn hóa Pháp của Quebec rất quý giá và tinh tế đến mức hầu như mọi nỗ lực để bảo tồn nó đều có thể được tha thứ.

Một bài báo gần đây trên National Post của Lise Ravary đã đạt được những nốt thông cảm tiêu chuẩn về “giấc mơ 400 năm về một góc nói tiếng Pháp ở Bắc Mỹ”. Điều này kể cả sự đề cập bắt buộc đến Louisiana, một trong những nơi giàu văn hóa và đặc biệt nhất trên lục địa này, nhưng thường được tưởng tượng như một loại địa ngục trong cộng đồng nói tiếng Pháp ở Quebec, bởi vì tiểu bang Louisiana này không còn nhiều người nói tiếng Pháp nữa.

Ngoài Louisiana, có vô số địa điểm mà Quebec có thể đã chọn để lấy cảm hứng tích cực từ — những quốc gia châu Âu thịnh vượng và năng động như Thụy Điển hoặc Hòa Lan, nơi có niềm tự hào mạnh mẽ về Ngôn ngữ truyền thống và phong tục tập quán cùng hiện hữu với mức độ thông thạo tiếng Anh cao ngất ngưởng và sự hội nhập văn hóa sâu rộng của người dân với thế giới phương Tây. Quebec thậm chí không cần phải nhìn ra ngoài biên giới của chính mình, trên thực tế: Thành phố Montreal từ lâu đã quyến rũ thế giới với tính đa ngôn ngữ và đa văn hóa tự tin của người dân ở đó, tuy nhiên, nhiều thế hệ lãnh đạo theo chủ nghĩa dân tộc của Quebec vẫn xem sinh lực quốc tế của thành phố lớn nhất của họ như việc đáng xấu hổ cần được giải quyết.

*Montreal từ lâu đã quyến rũ thế giới với tính đa ngôn ngữ và đa văn hóa tự tin của người dân ở đó*. Nguồn: https://cultmtl.com/

Canada có thể vẫn là một quốc gia xứng đáng, nhưng trong thế giới hậu Luật 96, rõ ràng bất kỳ lời khen ngợi nào về sự tiến bộ của Canada đều phải đi kèm với một dấu hoa thị lớn hình Quebec.