Ba con tầu đã đâm vào cầu ở ba nước khác nhau – chỉ trong ba tháng. Chúng ta có nên lo lắng không?

Jessie Yeung | DCVOnline

Vụ sập cầu chết người ở Baltimore, một cây cầu ở miền nam Trung Hoa bị cắt làm đôi, một phần của cây cầu cắt xuyên qua thân một con tàu lớn ở Argentina.

Những tai nạn này đều xẩy ra trong vòng ba tháng đầu năm nay – và tất cả đều xẩy ra sau vụ va chạm với những tàu thương mại lớn.

Những tai nạn đường thuỷ này và số người thiệt mạng – với ít nhất 5 người chết ở Trung Hoa và 6 người vẫn mất tích ở Baltimore – đã nêu bật điều mà những chuyên gia cho là nhu cầu khẩn cấp phải cải tiến hoặc bảo vệ những cây cầu cũ để tiếp nhận những tàu hiện đại lớn hơn.

Vụ sụp cầu ở Baltimore hôm thứ Ba đã thu hút sự chú ý của cả nước Mỹ vào vấn đề này, sau khi một tàu container lớn mất điện và đâm vào cầu Francis Scott Key, khiến người và xe rơi xuống sông Patapsco lạnh giá.

Sal Mercogliano, một cựu thuỷ thủ thương thuyền và chuyên gia hàng hải, cho biết: “Chúng ta cần nhớ rằng cây cầu này đã xâycách đây 50 năm và những con tàu vào thời điểm đó chỉ bằng một phần nhỏ so với DALI (con tàu bị nạn) ngày nay.”

Ông nói thêm: “Và DALI thậm chí không phải là một tàu container lớn, có nhiều tàu lớn hơn ở nữa. Vì vậy, theo nhiều cách, cơ sở hạ của chúng ta có xây ở một thời đại khác.”

‘Xác suất rất cao’ để có thể xẩy ra đụng chạm

Tai nạn ở Trung Hoa xẩy ra vào cuối tháng 2 khi một tàu chở hàng đâm vào cầu Lixinsha ở đồng bằng sông Châu Giang, phía nam tỉnh Quảng Châu – một trung tâm vận chuyển quốc tế lớn và là trung tâm kỹ nghệp ở Hoa lục.

Đài truyền hình nhà nước CCTV đưa tin rằng công việc củng cố cây cầu vì lo ngại về cấu trúc đã nhiều lần bị hoãn lại trong những năm gần đây.

Và một tháng trước đó, tầu chở hàng lớn EN MAY đã tông vào Cầu Zárate–Brazo Largo bắc qua sông Prana ở Argentina, theo hãng thông tấn Télam do chính phủ điều hành hiện đã đóng cửa – khiến con tàu bị hư hại nghiêm trọng, mặc dù cây cầu vẫn còn nguyên vẹn.

Ngày 30 tháng 1 – Mv EN MAY | Va chạm ở Zarate

Bassem O. Andrawes, giáo sư khoa kỹ sư cấu trúc tại Đại học Illinois tại Urbana-Champaign và là chuyên gia về nhũng vụ cầu sập, cho biết, mặc dù trên giấy tờ, những tai nạn này có thể trông giống nhau – một con tàu lớn đâm vào một cây cầu – nhưng có thể có nhiều yếu tố khác nhau gây ra tai nạn.

Andrawes nói, ví dụ tai nạn ở Trung Hoa dường như cho thấy con tàu tông vào thân cầu chứ không phải những trụ cầu – những cột thẳng đứng đỡ cấu trúc – cho thấy “không ai để ý đến độ cao nhất định của con ttầu” hoặc dòng sông “không thích hợp cho những con tàu lớn như vậy di chuyển. Đó có thể là lỗi của con người.”

Theo tờ China Daily của chính phủ, những cuộc điều tra sơ bộ về tai nạn này cũng cho thấy nguyên nhân là do “hành động không đúng của thủy thủ đoàn.”

Andrawes nói, ngược lại, trong ví dụ ở Baltimore, kênh nước và cầu đủ rộng và cao để cho những tàu lớn di chuyển qua – và tàu chở hàng đã đâm vào trụ cầu chứ không phải thân cây cầu.

Ông nói thêm: “Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tất cả những trường hợp này. Nhưng thực tế hiện nay người ta nhận thức rõ hơn rằng có thể xảy ra, và đó không phải là khả năng mong manh mà là khả năng rất cao, rằng một con tàu sẽ đâm vào một phần của cây cầu.” – dù đó là bến tàu hay cấu trúc thượng tầng.”

Ông nói, khi tầu thuyền tông vào những trụ cầu, điều đó có thể gây ra tai nạn “thảm khốc” vì đó là điểm yếu nhất của cây cầu.

Ông dẫn chứng vụ sập cầu Sunshine Skyway ở Florida năm 1980 sau khi bị một tàu chở hàng đâm phải, khiến 35 người thiệt mạng.

Ông nói, tai nạn đó khiến cộng đồng kỹ sư và giao thông vận tải “thực sự xét lại cách vẽ mẫu những trụ cầu có thể chịu đựng được những tai nạn tương tự.”

Cần cơ sở hạ tầng tốt hơn

Có nhiều cách để ngăn chặn những loại thảm họa này – hoặc ít nhất là giảm thiểu thiệt hại.

Andrawes cho biết những cấu trúc bổ túc như tấm cản có thể được đặt thêm vào những cây cầu, dưới nước và khuất tầm nhìn, đẩy những con tàu chạy quá gần chệch sang hướng khác.

Nhiều hải cảng và đường thủy cũng sử dụng “cá heo” – những cấu trúc bắt nguồn từ đáy biển hoặc lòng sông, kéo dài trên mặt nước, bằng gỗ hoặc thép. Mặc dù thường được dùng làm điểm neo đậu cho tầu thuyền nhưng chúng cũng có thể bảo vệ những cây cầu khỏi bị tầu đâm vào; cầu Sunshine Skyway đã đặt nhiều “cá heo” xung quanh mỗi cầu tàu khi nó được xây lại.

Andrawes nói thêm rằng những cây cầu nên được xây dựng với “những phàn có thêm nhưng không tối cần thiết” trong cấu trúc của chúng – để khi một phần tử bị hỏng, chẳng hạn như một trụ cầu bị va đập, những phần khác có thể chống đỡ được gánh nặng.

Mercogliano nói và dẫn chứng vụ sập tàu ở Baltimore là ngay cả những biện pháp này cũng chỉ có ảnh hưởng giới hạn trong trường hợp xẩy ra va chạm với tàu chở hàng lớn.

Một tầu tuần duyên đi ngang qua con tàu chở hàng đã đâm vào chân Cầu Francis Scott Key ở Baltimore – Steve Helber / AP

Ông nói: “những biện pháp phòng ngừa – cá heo, những rào chắn xung quanh chúng – dù có cũng thực sự không thể ngăn chặn một con tầu cỡ này.

“Và ngay cả khi con tầu đâm vào những con cá heo đó, con tầu quá lớn, nó vượt qua chúng và thực sự đâm vào chính cây cầu. Vì vậy, con tầu khó có thể làm gì để tránh cho tai nạn xẩy ra khi mất điện.”

Sal Mercogliano

Giới chuyên gia cho biết còn một chặng đường dài để cải tiến những cây cầu đã xây cho những tàu nhỏ hơn ở một thời đại khác, ngay cả khi có những quy định và quy tắc vẽ mẫu hiện đại.

Mặc dù những cây cầu mới hơn – đặc biệt là những cây cầu bắc qua đường sông rộng – có thể có thêm cấu trúc bảo vệ, nhưng những cây cầu ở kênh nhỏ hơn hoặc ở những nước kém phát triển hơn thì có thể không có.

Jerome Hajjar, chủ tịch Viện Kỹ sư Cấu trúc của Hội Kỹ sư Công chánh Hoa Kỳ, cho biết: “Đầu tư vào cơ sở hạ tầng là việc rất quan trọng vì lợi ích công cộng và điều quan trọng là phải giải quyết những cơ sở hạ tầng cũ kỹ đó.”

Ông nói thêm, bên cạnh việc cải tạo những cây cầu cũ cho phù hợp với yêu cầu hiện đại, cơ sở hạ tầng cần được nâng cấp để theo kịp những tiến bộ mới nhất của kỹ thuật.

Cũng giống như những tiến bộ trong những lĩnh vực khác của ngành vận tải – đường sắt cao tốc, xe điện tự lái – cũng có những phát triển mới trong ngành vận tải và hải cảng cần áp dụng.

Ông nói: “Điều quan trọng là phải đầu tư vì những tiến bộ trong kỹ thuật và giữ cho nền kinh tế của chúng ta vững mạnh và tiến bộ.”

Tàu chở hàng Dali sau khi đâm vào và làm sập cầu Francis Scott Key vào ngày 26 tháng 3, ở Baltimore, Maryland. Ảnh: Tasos Katopodis/Getty

Andrewes dẫn dự luật cơ sở hạ tầng trị giá 1,2 ngàn tỷ USD đã thông qua vào năm 2021, gồm 110 tỷ USD cho đường, cầu và những dự án cơ sở hạ tầng lớn. Ông nói, mặc dù nguồn tài trợ này được hoan nghênh nhưng nó vẫn còn xa so với con số 4,5 nghìn tỷ USD mà những nghiên cứu cho rằng cần có để nâng cấp cơ sở hạ tầng của Mỹ lên mức mục tiêu an toàn và hiệu quả.

Ông nói: “Thực tế hiện nay ngày càng có nhiều mối lo ngại về tương lai. Liệu chúng ta có còn làm như cũ trong 20, 30, 40 năm trước nữa hay không? Chúng ta không thể, vì nếu chúng ta làm như thế, chúng ta không thể mong đợi có những kết quả khác được.”