Cộng sản Việt Nam theo Musk, Milei thu nhỏ chính phủ

Francesca Stevens, Nguyen Dieu Tu Uyen và Nguyen Xuan Quỳnh

Cuộc cải tổ lớn nhất trong nhiều chục năm nhằm cắt giảm 20% bộ máy hành chánh
Cải tổ chính phủ để đưa kinh tế lên và có thêm tiền phát triển

Trong khi Elon Musk ở Mỹ và Javier Milei của Argentina ủng hộ những kế hoạch đầy tham vọng nhằm cắt giảm bộ máy chính phủ, một nỗ lực tương tự đang diễn ra phía bên kia địa cầu từ giới lãnh đạo chính trị với một ý thức hệ tư tưởng hoàn toàn khác: Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trong cuộc cải tổ được coi là lớn nhất của nhà nước cộng sản Việt Nam kể từ khi áp dụng những đổi mới theo hướng thị trường vào những năm 1980, giới lãnh đạo cộng sản Việt Nam đang nhắm mục tiêu cắt giảm khoảng 20% ​​con số những bộ, cơ quan chính phủ và số cán bộ, công chức. Cuộc cải tổ này được quảng cáo là liều thuốc thiết yếu để khắc phục tình trạng quan liêu phình to, cắt giảm thủ tục hành chính và giảm chi phí không cần thiết từ chính quyền địa phương lên đến trung ương.

Theo kế hoạch, năm bộ sẽ bị cắt bỏ và những bộ như tài chính, kế hoạch và đầu tư sẽ được sáp nhập. Bốn cơ quan chính phủ, gồm Ủy ban Quản lý Vốn Nhà nước, sẽ bị xóa bỏ. Năm đài truyền hình, 10 tờ báo và 19 tạp chí nhà nước sẽ bị xóa sổ.

Cuộc tấn công vào bộ máy quan liêu của quốc gia Đông Nam Á này diễn ra sau những kế hoạch tương tự ở Argentina và Mỹ. Tổng thống Argentina Javier Milei đã cắt giảm chi tiêu ngay sau khi nhậm chức, giảm con số những bộ của chính phủ nhằm xóa bỏ thâm hụt. Tổng thống đắc cử Donald Trump đang hứa hẹn sẽ cắt giảm mạnh qua Bộ Hiệu quả Chính phủ mới thành lập do Elon Musk đồng lãnh đạo.

Huong Le Thu, phó giám đốc Chương trình Châu Á tại Crisis Group cho biết, “Có một sự hội tụ đáng ngạc nhiên ở đó — cả chính phủ cộng sản Việt Nam và Musk đều muốn kiểm soát — đó là mẫu số chung mà cả hai đều hiểu và có thể đàm phán.”

Tuy nhiên, những nỗ lực của Musk ​​sẽ phải đối phó với phản ứng dữ dội về mặt chính trị. Chính phủ độc đảng của Việt Nam rảnh tay hơn trong việc thực hiện những chính sách không được lòng một số trong xã hội.

Nguyen Khac Giang, nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, cho biết, “Đây là cuộc cải tổ hành chính đầy tham vọng nhất của Việt Nam kể từ Đổi mới. Hà Nội đang cố gắng tinh giản bộ máy hành chánh vốn ngày càng bị coi là trở ngại cho tăng trưởng.”

Những đợt cắt giảm ‘khẩn cấp’

Việc Tổng bí thư Đảng Cộng sản Tô Lâm thúc đẩy cải tổ chính phủ diễn ra trước thềm cuộc cải tổ lãnh đạo vào năm tới tại Đại hội Đảng toàn quốc cứ năm năm một lần. Lâm, người đã tiếp quản vị trí chính trị hàng đầu của Việt Nam cộng sản vào tháng 8 sau cái chết của Nguyễn Phú Trọng người đã lãnh đạo nhiều năm, đang để lại dấu ấn của mình lên hệ thống trong bối cảnh tranh giành để tranh được một nhiệm kỳ năm năm với tư cách là tổng bí thư đảng. Trong lúc chi tiết của việc tái tổ chức vẫn có thể thay đổi, Lâm quyết tâm tái cấu trúc chính phủ trước Đại hội 14 vào đầu năm 2026.

Trong một bài phát biểu được đăng trên trang web của Đảng Cộng sản vào tháng 12, Lâm cho biết, “Đây là vấn đề rất cấp bách phải được thực hiện. Đôi khi chúng ta phải uống thuốc đắng, chịu đựng nỗi đau và cắt bỏ khối u để có một cơ thể khỏe mạnh và cường tráng.”

Những chi tiết đầu tiên về kế hoạch cải tổ của Việt Nam bắt đầu được công bố vào tháng 11, với một bản mẫu chính thức công bố vào đầu tháng 12, chỉ thị cho cán bộ phải nộp phúc trình tái cấu trúc vào cuối tháng. Những bản phúc trình này sẽ được trình lên để phê duyệt tại các cuộc họp bất thường của Ban Chấp hành Trung ương và Quốc hội vào tháng 2.

Hiện vẫn chưa rõ sẽ mất đi bao nhiêu việc làm, nhưng rõ ràng là giới công chức đang căng thẳng — một phó thủ tướng cho biết 100.000 việc làm sẽ bị ảnh hưởng, một viên quan chức quốc hội khác cho biết hàng trăm ngàn đảng viên và công chức đang lo mất việc.

Những doanh nghiệp thận trọng hoan nghênh những đổi mới mà nhiều người coi là cần thiết và đã quá hạn từ lâu nhưng e rằng những quyết định chính sách có thể bị hoãn lại, dẫn đến tình trạng bế tắc kéo dài nhiều tháng.

Lê Đăng Doanh, một chuyên gia kinh tế và cựu cố vấn chính phủ tại Hà Nội cho biết,“Tiến trình cải tổ có thể khiến mọi thứ chậm lại hoặc bị trì hoãn trong vài tháng. Tuy nhiên, nó sẽ giảm bớt gánh nặng chi phí cho ngân sách nhà nước và hy vọng sẽ thúc đẩy bộ máy chính phủ một cách hiệu quả hơn.”

Vào tháng 10, Lâm cho biết khoảng 70% ngân sách nhà nước được dùng để trả lương nhân viên và các khoản chi thường xuyên của chính phủ, không còn đủ để chi cho những dự án đầu tư. Lâm nói thêm rằng “Nếu chúng ta chỉ dùng tiền để nuôi sống lẫn nhau, sẽ không còn tiền để phát triển” cơ sở hạ tầng quan trọng.

[“nuôi sống lẫn nhau” ở đây là chính phủ cộng sản nuôi cán bộ, công chức đang phục vụ cho bộ máy cầm quền trong đó không có nhân viên thuộc doanh nghiệp tư nhân, người lao động mọi ngành nghề ngoài chính phủ hay nông dân. DCVOnline.]

Việt Nam đang phải đối phó với thâm hụt ngân sách ngày càng lớn sau khi những khoản giảm và miễn thuế đã lấy đi một phần đáng kể doanh thu của nhà nước. Chính phủ đã đặt mục tiêu thâm hụt ngân sách là 3,8% GDP cho năm 2025 và đã cam kết ưu tiên chi tiêu cho những khoản đầu tư lớn vào hạ tầng cơ sở giao thông. Vào tháng 11, họ đã phê duyệt dự án xây đường sắt vận tốc cao Bắc-Nam trị giá 67 tỷ đô la và đang thúc đẩy phát triển ba dự án đường sắt xuyên biên giới nối Việt Nam và Trung Hoa.

Quá tải có thể xẩy ra

Những bộ có vẻ sẽ được giữ nguyên gồm: quốc phòng, công an, tư pháp, ngoại giao và công thương. Văn phòng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng sẽ được giữ nguyên, mặc dù tất cả đều sẽ phải tinh giản nội bộ.

Tuổi Trẻ đưa tin Bộ Nội vụ cho biết sẽ cần khoảng 130 ngàn tỷ đồng (5,1 tỷ đô la) cho những khoản thanh toán trợ cấp thôi việc để giúp giảm bớt ảnh hưởng của tình trạng mất việc làm.

Nguyễn Trí Hiếu, một chuyên viên kinh tế tại Hà Nội cho biết, “Đây không phải là việc dễ dàng hay nhanh chóng và có thể nhiều viên chức nhà nước sẽ phải kiêm nhiệm nhiều việc đòi hỏi một số chuyên môn mà họ có thể không có. Việc tinh giản có thể gây quá tải lúc đầu.”

Tiến triển thương mại đều đặn của Việt Nam

Đầu tư nước ngoài tăng đã giúp thúc đẩy tăng trưởng xuất cảng

Việc thắt lưng buộc bụng diễn ra cùng lúc tình hình kinh tế toàn cầu đang xấu đi khi Trump đe dọa sẽ làm xáo trộn thương mại quốc tế bằng những mức thuế nhập cảng cao. Việt Nam, quốc gia phụ thuộc nhiều vào đầu tư nước ngoài để thúc đẩy tăng trưởng do xuất cảng, là bên hưởng lợi lớn từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump — mặc dù giới chức chính phủ tại Hà Nội đang chuẩn bị cho sự gián đoạn có thể xảy ra lần này.

Việc cải tổ chính phủ cũng có thể có ảnh hưởng đến những mục tiêu đầy tham vọng của Việt Nam là thúc đẩy tăng trưởng lên ít nhất 8% trong năm nay. Đầu tư cơ sở hạ tầng công, rất quan trọng để hỗ trợ tăng trưởng nhanh, đã diễn ra chậm chạp, với chi tiêu của nhà nước cho nhữn dự án vào năm 2024 chỉ bằng 77,5% so với kế hoạch.

Tiền nước ngoài đang đổ về Việt Nam

Đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục đổ vào ở mức kỷ lục

Sự thay đổi bộ máy hành chính diễn ra sau nhiều năm đàn áp tham nhũng của Đảng, dẫn đến việc từ chức của một số chính khách cao cấp , án tử hình cho một phụ nữ giầu nhất nước và việc bắt giữ và giam giữ hàng trăm cán bộ đảng viên cao cấp và lãnh đạo doanh nghiệp.

Giang của Viện ISEAS-Yusof Ishak cho biết: “Với chiến dịch chống tham nhũng đã làm suy yếu những cơ sở quyền lực của tỉnh và xóa sổ phe cán bộ chống đối, giới lãnh đạo hiện nay có cả vốn chính trị và sự cấp thiết để thúc đẩy những cải cách mà họ tin là cần thiết để đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.”



© 2025 DCVOnline

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

________________________

Nguồn: Vietnam’s Communists Join Musk, Milei in Slashing Government | Francesca Stevens, Nguyen Dieu Tu Uyen, and Nguyen Xuan Quynh — With assistance from Nguyen Kieu Giang and Linh Vu Nguyen |Blooomberg UK | Jan 9, 2025.