“Chúng ta nên thật sự lo lắng về sự lệ thuộc của chúng ta vào kỹ thuật từ các nguồn nước ngoài và chúng ta nên lo ngại về Trung Quốc nhiều hơn bất cứ nơi nào khác.” — Jeff Stern.
Nguồn: CRC Press
Trump chuẩn bị đánh 60 tỷ USD thuế nhập cảng vào hàng Trung Quốc
Tổng thống Trump đang có kế hoạch công bố quyết định đánh thuế hàng nhập cảng từ Trung Quốc trị giá 60 tỉ đô la mỗi năm. (Reuters)
Tổng thống Trump trong vài ngày tới sẽ thực thi chính sách thương mại “Mỹ trước nhất” để bảo vệ những ngành kỹ nghệ cho giới lao động, tượng trưng cho nước Mỹ thời ông còn trẻ để bảo vệ những phát minh mới sẽ định hình nước Mỹ trong tương lai, đánh mức thuế nhập cảng cao và hàng hóa của Trung Quốc đã sản xuất bằng kỹ thuật của Mỹ mà Trung Quốc có được không đúng cách.
Thuế nhập cảng mới trị giá 60 tỷ USD mỗi năm — và tuần trước, Tổng thống Trump không chấp thuận đề nghị của Broadcom muốn mua Qualcomm với giá 117 tỷ USD vì coi đó là một mối đe dọa cho nền an ninh quốc gia — phản ảnh khuynh hướng xét lại mối quan hệ kinh tế của Mỹ với Trung Quốc.
Tại Washington, đang có sự gia tăng báo động trong cả hai đảng vì những nỗ lực được nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn để vượt qua Hoa Kỳ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn, máy tính lượng tử và các kỹ thuật số trụ cột khác về sức mạnh kinh tế và quân sự.
Tổng thống Mỹ dự định sẽ đối chất với Trung Quốc — về hành vi trộm cắp hoặc vì họ đã bắt buộc các công ty Mỹ phải tiết lộ bí mật thương mại để đổi lấy việc được vào thị trường — bằng biện pháp soi xét đầu tư của Trung Quốc ở Mỹ cũng như dựng rào cản thương mại để trừng phạt. Tuy nhiên, nhiều người trong giới phân tích lo ngại rằng chiến lược gay gắt của Trump không đủ bén nhạy nhằm thay đổi hành vi ăn cắp của Trung Quốc và bảo vệ những phát minh mới của Mỹ.
Trump đã thường xuyên cáo buộc Trung Quốc về việc thao túng tiền tệ, trốn các khoản thuế với Bắc Hàn, những mối mậu dịch không tốt và thậm chí “hãm hiếp nền kinh tế của chúng ta.” (Jenny Starrs / The Washington Post)
Scott Kennedy, giám đốc dự án về kinh doanh Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nhận xét,
“Chính phủ Trump dường như đang làm cho Trung Quốc trông giống như nạn nhân hơn, làm giảm bớt bất kỳ sự thông cảm nào với Mỹ và giảm bớt cơ hội để những người khác cùng sánh vai với chúng ta khi Mỹ đưa ra các biện pháp thương mại [chống lại Trug Quốc].”
Mặc dù có nhiều sự ủng hộ trong cộng đồng doanh nghiệp cho một lập trường Mỹ tẻ nhạt hơn đối với Trung Quốc, nhưng giới phê bình ông Trump cho rằng ông đã sai lầm khi giải quyết các vấn đề thương mại khác trước.
Đầu tháng này, dùng một điều khoản về an ninh quốc gia hiếm khi được sử dụng trong luật thương mại của Hoa Kỳ, Tổng thống Trump đã áp đặt thuế nhập cảng lên thép và nhôm. Mặc dù được coi là một phản ứng đối với mức sản xuất dư thừa của Trung Quốc, hành động đó đã làm mất lòng những đồng minh Mỹ ở châu Âu và châu Á đang là những nguồn xuất cảng lớn của kim loại công nghiệp tại Hoa Kỳ.
Jeff Moon, một cựu đại diện thương mại của Hoa Kỳ, nói:
“Khi bắt đầu chính sách bằng cách đánh thuế nhập cảng vào thép, chúng ta đã gây bất bình cho tất cả những đồng minh mà chúng ta cần có để cùng sánh vai đối phó với việc Trung Quốc xử lý các quyền sở hữu trí tuệ.”
Đánh thuế nhập cảng mới vào hàng hóa của Trung Quốc sẽ gây áp lực cho Bắc Kinh: mức xuất cảng và việc làm trong công xưởng của Trung Quốc sẽ sút giảm. Tuy nhiên, ông Tom J. Donohue, chủ tịch Phòng Thương mại Hoa Kỳ, cho biết các khoản thuế đánh vào hàng nhập cảng như vậy sẽ trở thành một “loại thuế bất lợi cho người tiêu dùng Mỹ” và sẽ làm mất đi phần lớn thu nhập có thêm nhờ việc cắt giảm thuế của Trump.
Theo Viện Kỹ thuật Thông tin và Phát minh, nếu Trump chọn đánh 25% thế nhập cảng trên tất cả mặt hàng điện tử của Trung Quốc, sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế Mỹ trong 10 năm khoảng 332 tỷ đô la.
Derek Scissors, một người nghiên cứu tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ đã làm việc với chính phủ trong cuộc thảo luận đầu tiên về chính sách đối với Trung Quốc năm ngoái, nói rằng:
“Nếu thật sự nghiêm túc về vấn đề này, mọi người cần phải bóp bụng chịu đau.”
Sau khi mong đợi Trung Quốc sẽ tự do hóa khi nó thiknh vượng hơn, giới chức Mỹ đã kết luận rằng Trung Quốc đã chọn một con đường độc tài và làm cho nó trở thành một kẻ thù chiến lược của Mỹ.
Tháng này, Trung Quốc tháng vừa bãi bỏ giới hạn nhiệm kỳ của Chủ tịch nước, dọn đường cho Xi Jinping cai trị vô thời hạn. Người lãnh đạo nhiều quyền lực nhất kể từ thời Mao Trạch Đông. Đô Đốc Harry Harris, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, cho biết việc Tập Cận Bình tỏ ý muốn chính quyền giữ vai trò chính về kinh tế và có một quân đội hùng mạnh hơn đe dọa “xói mòn trật tự thế giới tự do và mở”
Mục tiêu của các biện pháp thương mại mới của Trump nhằm thuyết phục Bắc Kinh ngừng ép buộc các công ty Mỹ phải tiết lộ bí mật kỹ thuật để được vào thị trường Trung Quốc.
Qualcomm có 65% doanh thu năm ngoái từ thị trường Trung Quốc, nằm trong số các công ty của Mỹ đã chuyển giao bí mật kỹ thuật cho Trung Quốc trong các giao dịch tưởng chừng như tự nguyện mà giới phê bình nói hoàn toàn trái lại.
Năm 2016, một công ty phát triển chip máy tính tiên tiến ở San Diego của đã cam kết cung cấp bí mậtt kỹ thuật riêng của họ cho một liên doanh do chính quyền tỉnh Guizhou kiểm soát.
Chip của Qualcomm. Nguồn: Wall Street Journal
Qualcomm đã đi đến thỏa thuận này vài tháng sau khi họ giải quyết một cuộc điều tra chống độc quyền của chính phủ Trung Quốc bằng cách nộp phạt khoảng 1 tỷ USD.
Theo ITIF, luật chống độc quyền mà nhà chức trách Trung Quốc đưa ra trong cuộc điều tra năm 2015 của họ thường được sử dụng như một “vũ khí chính sách kỹ nghệ” nhằm gây áp lực với những công ty đa quốc gia, ép họ phải tiết lộ bí mật kỹ thuật cho các đối tác Trung Quốc.
Ngay cả trước khi có hợp đồng với Quý Châu, Qualcomm đã hợp tác với công ty sản xuất bán dẫn lớn nhất Trung Quốc và Huawei, một công ty cung cấp dịch vụ viễn thông mà chính phủ Mỹ nói rằng có liên kết mật với chính phủ Trung Quốc trong một dự án nhằm nâng cao khả năng sản xuất chip của Trung Quốc.
Qualcomm từ chối bình luận, ngoài một thông báo năm 2016 cho biết, liên doanh sẽ sản xuất “chipset cho máy chủ đẳng cấp thế giới.”
Việc đầu tư này minh hoạ cách Bắc Kinh cưỡng ép với những công ty Mỹ như General Electric, IBM và Boeing. Rob Atkinson, chủ tịch ITIF, viết trong mổ email:
“Đây là cái giá phải trả để kinh doanh ở Trung Quốc.”
Việc Trung Quốc lấy sở hữu trí tuệ của Mỹ có thể chỉ làm khó chịu khi họ sản xuất các sản phẩm kỹ thuật thấp như đồ chơi hoặc quần áo và hàng điện tử lắp ráp để xuất cảng. Khi Bắc Kinh khao khát lãnh đạo toàn cầu về kỹ thuật tiên tiến thì chính sách kỹ nghệ của Trung Quốc đã trở thành một mối đe dọa đối với nền kinh tế và quân sự Hoa Kỳ.
Năm ngoái, một ủy ban có uy tín về sở hữu trí tuệ đã kết luận, trộm cắp bí mật thương mại –hầu hết là từ Trung Quốc – làm thiệt hại cho nền kinh tế Mỹ từ 225 tỷ USD lên 600 tỷ USD mỗi năm.
Heath Tarbert, phụ tá Bộ trưởng Tài chính Mỹ về thị trường quốc tế và chính sách đầu tư, nói với Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Hoa Kỳ-Trung Quốc hồi đầu tháng này trong một bản báo cáo, nền kinh tế giàu dữ liệu của Mỹ “đã tạo ra những lỗ hổng an ninh quốc gia chưa từng thấy.”
Vào năm 2015, chính phủ Trung Quốc đã công bố một chương trình trị giá 300 tỷ USD nhằm phát triển các công ty quốc gia có ưu thế trong 10 ngành kỹ thuật tiên tiến. Kế hoạch năm 2015 của Trung Quốc nhằm vào những lãnh vực mà Hoa Kỳ đã chiếm ưu thế từ lâu, như kỹ thuật chất bán dẫn và nhằm mục đích giảm sự phụ thuộc của Trung Quốc vào các công ty nước ngoài.
Trung Quốc đã có tiến bộ. Theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang St Louis, chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển của Trung Quốc, tính theo tỷ lệ sản lượng quốc gia, đã tăng gấp bốn lần trong 20 năm qua và hiện nay khoảng 3/4 thị phần của Hoa Kỳ.
Trung Quốc tự hào có siêu máy tính nhanh nhất thế giới và dẫn đầu Hoa Kỳ về việc sử dụng các công nghệ như hệ thống trả tiền di động. Ngân hàng Dự trữ Liên bang St Louis cho biết thêm là giới nghiên cứu Trung Quốc, được chính phủ trợ cấp ngân sách hào phóng, nộp đơn lấy bằng sáng chế gần như gấp đôi so với các đối tác ở Mỹ, mặc dù trong đó có một số đáng ngờ về phẩm chất và giá trị.
Từ lâu, Trung Quốc đã đặt ưu tiên mua lại kỹ thuật nước ngoài, bằng cả gián điệp kinh tế và trộm cắp trên không gian mạng. Tháng 12 vừa qua Micron Technologies cáo buộc Tập đoàn United Microelectronics của Đài Loan và công ty Fujian Jinhua Integrated Circuits Co. của Trung Quốc đã âm mưu đánh cắp kỹ thuật mạch tích hợp tiên tiến của Micron.
Trong một vụ kiện tại tòa liên bang tại San Francisco, Micron cáo buộc là hai công ty trên đã dụ dỗ nhân viên của họ ở Đài Loan tiết lộ bí mật thương mại trong “một trong những kế hoạch táo bạo nhất của gián điệp thương mại trong thời gian gần đây”. Kế hoạch này dàn dựng để đánh cắp kỹ thuật trị giá hàng trăm triệu đô la chi phí nghiên cứu cho một thế hệ chip cho bộ nhớ mới cho công ty Fujian Jinhua, một công ty do chính quyền tỉnh Phúc Kiến mới thành lập.
Ông Michael Wessel, một thành viên của ủy ban Hoa Kỳ-Trung Quốc, một cơ quan do quốc hội thanh lập, đang điều tra những rủi ro gây vid sự xâm lấn của Trung Quốc vào những kỹ thuật của thế hệ tiếp theo nói, “Họ đã đặt mục đích vượt qua mặt chúng ta bằng các biện pháp hợp pháp và bất hợp pháp. … Kỹ thuật có lẽ sẽ là chiến trường kế tiếp theo.”
Mối quan tâm quan trọng của Hoa Kỳ phản ánh trong quyết định nhanh chóng bất thường của chính quyền Trump phủ quyết hợp đồng Broadcom-Qualcomm là cuộc đua để thống trị trong lĩnh vực kỹ thuật không dây 5G dự tính sẽ cách mạng các ứng dụng thương mại của Internet.
Những kỹ thuật này dự định sẽ bắt đầu áp dụng vào năm sau, cuối cùng sẽ dẫn đến sự gia tăng của các cảm biến liên quan đến Internet cho các ứng dụng như giám sát cây trồng, chăm sóc y tế từ xa, xe tự lái và các dịch vụ băng thông rộng nhanh hơn nữa.
Giá trị kinh tế của Internet rất lớn. Theo một nghiên cứu năm 2017 chưa được công bố của Ủy ban Tình báo Quốc gia, đến năm 2035, việc sử dụng công nghệ 5G bình thường sẽ tạo ra hơn 12 nghìn tỷ đô la cho sản lượng toàn cầu và 22 triệu việc làm.
Trump đã không cho phép Broadcom mua lại Qualcomm sau khi Uỷ ban liên cơ quan về Đầu tư nước ngoài tại Hoa Kỳ, đánh giá các vụ mua lại các công ty Mỹ, xác định những mối quan tâm an ninh quốc gia chưa được xác định trong thoả thuận này.
Nếu Broadcom đã mua được Qualcomm, nó dự định sẽ giảm đi đáng kể mọi chi phí nghiên cứu và phát triển của công ty Mỹ, làm cho Huawei trở thành công ty được công nhận là lãnh đạo 5G toàn cầu. Nếu như thế có nhiều triển vọng nhà cửa và cơ sở kinh doanh ở Mỹ một ngày nào đó sẽ được trang bị hàng triệu bộ cảm biến chạy bằng thiết bị điện tử của Trung Quốc, có khả năng cho phép tin tặc Trung Quốc nắm quyền kiểm soát các yếu tố quan trọng của nền kinh tế hoặc quân đội Hoa Kỳ.
Jeff Stern, giám đốc điều hành của Chain Security, một công ty có trụ sở tại Reston, VA., chuyên phân tích chuỗi cung ứng toàn cầu cho biết:
Huawei tuyên bố sẽ kết nối một phần ba dân số thế giới bằng kỹ thuật băng rộng và di động. Nguồn: Hannibal Hanschke/Reuters
“Chúng ta nên thật sự lo lắng về sự lệ thuộc của chúng ta vào kỹ thuật từ các nguồn nước ngoài và chúng ta nên lo ngại về Trung Quốc nhiều hơn bất cứ nơi nào khác.”
Thỏa thuận Broadcom vừa thất bại là vụ mới nhất trong một loạt những vụ Trung Quốc mua lại của các công ty kỹ thuật của Hoa Kỳ và bị CFIUS từ chối; đây là một khuynh hướng đã bắt đầu trước khi Trump nhậm chức. Năm ngoái, Tổng thống Mỹ cũng đã dẹp ý định của một nhóm các quỹ đầu tư Trung Quốc định mua Lattice Semiconductor với giá 1,3 tỷ USD.
Theo Rhodium Group, trong bốn năm qua, giới đầu tư Trung Quốc đã đạt được 98 thoả thuận trong ngành kỹ nghệ kỹ thuật thông tin của Mỹ trị giá gần 13 tỷ USD.
Tại Quốc hội, các nhà lập pháp đang theo dõi một đạo luật — được Trump ủng hộ — cho phép mở rộng các đánh giá của CFIUS ra ngoài phạm vi những vụ mua lại cả một công ty để xét đến những cổ phần thiểu số của giới đầu tư nước ngoài và bất kỳ chuyển nhượng nào về sở hữu trí tuệ ra nước ngoài.
Một số trong giới phân tích nói rằng cần phải hiệu chỉnh lại một cách căn bản hơn về mối quan hệ kinh tế Trung-Mỹ. Dan Rosen, một chủ nhân của Tập đoàn Rhodium, một công ty tư vấn ở New York, nói:
“Sau 40 năm liên tục tăng cường các mối quan hệ kinh tế, Mỹ và Trung Quốc bây giờ nên đàm phán để “không còn ràng buộc” với nhau nữa.
Ông nói rằng hầu hết thương mại hàng hoá và dịch vụ hàng năm trị giá 650 tỷ USD giữa hai nước cần được duy trì. Với sự gia tăng cọ sát, giới ngoại giao nên tiến hành đánh giá từng trường hợp để xác định những liên kết về kỹ thuật đã tạo ra các vấn đề an ninh quốc gia không thể hòa giải được.
Rosen nói, “Chúng ta cần một cuộc đối thoại giảm nguy cơ xung đột trong mối quan hệ kinh tế giữa hai nước.”
Tác giả David J. Lynch là một cây viết về tài chính, bắt đầu làm việc với The Washington Post từ tháng 11 năm 2017 sau khi làm việc cho Financial Times, Bloomberg News và USA Today.
“Chúng ta nên thật sự lo lắng về sự lệ thuộc của chúng ta vào kỹ thuật từ các nguồn nước ngoài và chúng ta nên lo ngại về Trung Quốc nhiều hơn bất cứ nơi nào khác.” — Jeff Stern.
