Chính phủ Trudeau tái đắc cử
Trần Giao Thủy
Cử tri đã quyết định cho phép chính phủ Trudeau tiếp tục đại diện cho Canada trên trường quốc tế và lãnh trách nhiệm quản lý quốc gia trong 4 năm sắp tới.
Kết quả cuộc bầu cử toàn quốc ngày 21 tháng 10, 2019 một lần nữa cho thấy Canada là một tập hợp của những vùng, miền khác nhau về ưu tiên kinh tế, chính trị cũng như xã hội. Đảng Tự do (Liberal) 157; đảng Bảo thủ (Conservative) 121; đảng Québécois (Bloc Québécois) 32; đảng Tân Dân chủ (NDP) 24; đảng Xanh 3; và 1 dân biểu độc lập. Tổ chức thăm dò 338Canada đã tiên đoán kết quả bầu cử chính xác nhất.
Đảng Tự do không có dân biểu đại diện cho hai tỉnh bang miền Tây, Saskatchewan và Alberta (dù được khoảng 11.6% và 13.7% số phiếu tại đây), trong khi ở miền Đông – ba tỉnh bang vùng Đại Tây Dương – đảng Bảo thủ chỉ có 3 trên 21 ghế ở Hạ viện dù được 28-32% số phiếu của cử tri ba tỉnh miền Đông. Đây là một điểm yếu của hệ thống bầu cử Canada (không theo hệ thống đại diện theo tỉ lệ phiếu bầu). Rõ ràng nhất là đảng Xanh được 1,160,694 phiếu chỉ đưa được 3 dân biểu vào Hạ viện trong khi đó đảng Quebecois có 1,377,234 phiếu nhưng đã có 32 dân biểu đắc cử lần này. Tương tự đảng Bảo thủ có nhiều phiếu hơn (34.4%) so với đảng Tự do (33.1%) nhưng có ít dân biểu hơn. Tuy nhiên dự án cải tổ hệ thống bầu cử (election reform) cho công bằng hơn sẽ không được bất kỳ chính đảng nào thúc đẩy trong bốn năm sắp tới vì họ đều có những ưu tiên khác cao hơn.
Đảng Tự do dưới sự lãnh đạo của Justin Trudeau đạt được 157 ghế ở Hạ viện, nhiều nhất nhưng không phải là đa số tuyệt đối (170 ghế hay nhiều hơn). Do đó, nhiệm kỳ sắp tới chính phủ Canada là một chính phủ thiếu số. Với một Hạ viện như vậy, chính phủ Trudeau chắc chắn phải thay đổi cách quản lý đất nước để có thể đạt được kết quả hữu ích cho tất cả người dân. Đây là một thách đố cho Thủ tướng Trudeau. Trước mắt, ông không có dân biểu đại diện cho hai tỉnh miền Tây để đưa vào nội các. Thượng nghị sĩ là giải pháp gượng gạo vì họ không phải là người được dân bầu chon.
Cuộc bầu cử 2019 cho thấy cả hai chính đảng lớn nhất Canada đều thua. Đảng Tự do mất 29 ghế, nhưng không phải mất cho đảng Bảo thủ. Một số không nhỏ cử tri bầu cho đảng Tự do trong nhiệm kỳ trước, lần này đã bầu cho đảng Québécois, đảng Tân Dân chủ và đảng Xanh, 3 đảng có khuynh hướng dân chủ xã hội (cánh trái so với đảng Bảo thủ ở cánh phải). Do đó có thể nói số cử tri cánh tả trong cuộc tổng tuyển cử 2019 ở Canada đã thay đổi cục diện chính trị tại đây.
Một trong những yếu tố phân định cánh tả hay cánh hữu ở chính trường Canada là trình độ học vấn của cử tri. Đa số cử tri tốt nghiệp đại học (kể cả hậu đại học) có khuynh hướng bầu cho đảng Tự do và ba đảng dân chủ xã hội: đảng Tân Dân chủ, đảng Québécois và đảng Xanh. Thăm dò của EKOS Politics trong bốn ngày 17-20 tháng 10, ngay trước ngày bỏ phiếu, cho thấy 30% (19+11) cử tri có trình độ đại học chọn đảng Tân Dân chủ và đảng Xanh, trong lúc chỉ có 23% chọn đảng Bảo thủ; Số cử tri có trình độ đại học chọn đảng Tự do là 39%.
Một điểm khác cũng đáng lưu ý là cử tri trong tầng lớp thượng lưu ở Canada, 28% (19+9) cũng chọn bầu cho đảng Tân Dân chủ và đảng Xanh nhiều hơn số chọn bầu cho đảng Bảo thủ (26%). Con số cử tri ở tầng lớp này chọn đảng Tự do nhiều hơn hết, 33%.
Tuy vậy có một số rất nhỏ cử tri Canada bị trúng độc vì ô nhiễm môi trường chính trị ở dưới biên giới phía Nam, đưa luận điệu tuyên truyền vu vơ cho rằng chính phủ đảng Tự do đang tiến tới xã hội chủ nghĩa. Những người đó có thể một phần vì ngộ độc, phần khác vì thiếu kiến thức về chính trường Canada nên mới đưa tin vịt như vậy. Trong các cuộc bầu cử tại Canada luôn luôn có mặt hai đảng Marxist-Leninist và đảng Cộng sản (the Communist Party of Canada). Lần này. đảng Cộng sản Canada có 30 ứng cử viên ở 338 đơn vị bầu cử trên toàn quốc. Đảng Marxist-Leninist có được 50 ứng cử viên từ British Columbia, Alberta, đến Ontario và Quebec. Tổng số phiếu bầu của hai đảng Marxist-Leninist và đảng Cộng sản Canada chưa khi nào vượt quá 0.3% tổng số phiếu, đôi khi ít hơn cả phiếu bầu cho đảng diễu dở Rhinoceros Party of Canada. Như vậy, con đường từ đảng Tự do đến thiên đàng Xã hội Chủ nghĩa dài cả 6 triệu phiếu hay nhiều hơn.
Mặt khác, phụ nữ và cả nam nữ từ 18 đến những người ở tuổi đã hưu trí cũng chọn đảng Tự Do nhiều hơn chọn đảng Bảo thủ. Ngoại lệ là người ở lứa tuổi 50-64, 35 % chọn Conservative, 34% chọn Liberal.
Hai vấn đề lớn và mâu thuẫn ở tầng lớp quốc gia cần phải giải quyết là chương trình đối phó với sự biến đổi khí hậu và chuyển đổi sang khai thác và dùng năng lượng sạch đồng thời vẫn giúp người dân Alberta đang làm việc trong khu vực kỹ nghệ năng lượng dầu khí có đời sống ổn định và đổi động cơ kinh tế ở đây sang những khu vực kinh tế khác. Chính phủ Trudeau trong bốn năm sắp đến sẽ phải tìm hậu thuẫn ở những đảng khác cho từng dự luật khác nhau. Thí dụ, để thực hiện dự án mở rộng đường ống dẫn dầu Trans Mountain từ Strathcona County (Edmondton, Alberta) đến Burnaby (British Columbia) Trudeau khó có thể có được hậu thuẫn của ba đảng cánh tả. Đảng Bảo thủ hẳn sẽ ở thế thượng phong để định giá hậu thuẫn cho dự án này. Ngược lại, trong chương trình đối phó với sự biến đổi khí hậu Canada đã cam kết với thế giới, chính phủ đảng Tự do cần phải có hậu thuẫn của ba đảng dân chủ xã hội. Và đảng Tự do có thể sẽ cùng với đảng Tân dân chủ hậu thuấn cho chương trình universal pharmacare, cung cấp thuốc men, phí tổn thấp, cho toàn dân.
Vơi 32 ghế ở Hạ viện, Bloc Quebecois sẽ là hậu thuẫn chính cho chính phủ tỉnh bang Quebec để chỉ bảo vệ quyền lợi cho dân Québec (đa số là người Thiên chúa giáo, da trắng, nói tiếng Pháp) dù không phải là ly khai khỏi liên bang Canada, nhưng bản chất vẫn là để cổ xúy chủ nghĩa dân tộc Quebec dưới cái áo khoác bảo vệ văn hóa, ngôn ngữ, v.v. Điển hình là Đạo luật 21 đòi tôn trọng truyền thống tách rời thế quyền với thần quyền (An Act Respecting the Laicity of the State) đang gây tranh cãi; nó bị phản đối, cho là bình phong che đậy sự phân biệt đối xử với những công chức (nhà giáo, cảnh sát, quan tòa) theo tôn giáo khác, phần lớn là người Hồi giáo. Câu hỏi cần được trả lời là chính phủ Québec hiện có bao nhiêu phần trăm công chức không phải là người Thiên Chúa giáo da trắng nói tiếng Pháp, đang quấn khăn hay che mặt khi làm việc? Laicity tiếng Anh hay Laïcité tiếng Pháp ngụ ý đòi hỏi mọi người trước hết phải cam kết tôn trọng cái căn cước Pháp của dân Québec. Québec ở thế kỷ 21 là một xã hội tiên tiến, đa văn hóa, đa chủng tộc, đa ngôn ngữ chứ không còn là một xã hội nông nghiệp của đa số người Thiên chúa giáo da trắng nói tiếng Pháp – với một thiểu số đang kể người Québec nói tiếng Anh – từ thời mới sang bắc Mỹ lập nghiệp ở thế kỷ 17, 18. Đạo luật 21 nói trên mâu thuẫn với chính lịch sử tôn trọng đa nguyên của người dân Québec. Năm 1807, cử tri ở Trois Rivières đã bầu Ezekiel Hart, một người Do Thái giáo, vào quốc hội. Và dân biểu Ezekiel Hart đã tái đắc cử nhiều lần. Đó chỉ là một thí dụ về tính đa nguyên và công bằng của xã hội Quebec. Căn cước Québec phong phú và khoan dung hơn là chỉ có người Thiên chúa giáo da trắng nói tiếng Pháp.
Chính phủ thiểu số lần này không phải là hiện tượng mới có. Đây là chính phủ thiểu số thứ 10 trong 21 kỳ tổng tuyển của cận đại của Canada. Chính phủ thiểu số thời thủ tướng Lester B. Pearson trong những năm 1960 đã hợp tác với đảng Tân Dân chủ đem lại Hệ thống Y tế (miễn phí, universal healthcare) cho mọi người và Quỹ hưu bổng (pension plan) cho công nhân viên toàn quốc. Trong hai chính phủ thiểu số thời thủ tướng Harper, bộ trưởng Tài chánh Jim Flaherty đã thực hiện một chương trình khổng lồ để kích thích kinh tế, tăng chi, giảm thuế đưa Canada qua giai đoạn kinh tế thế giới suy thoái.
Như thế, những dự án mở rộng đường ống dẫn dầu Trans Mountain, chương trình đối phó với sự biến đổi khi hậu, cũng như dự án cung cấp thuốc men (phí tổn thấp) cho dân cả nước vẫn có thể sẽ là những di sản để đời chủ chính phủ thiểu số lần này.
Những người được dân cử hôm 21 tháng 10, 2019 có trách nhiệm cùng nhau làm việc phục vụ người dân cả nước từ Đông sang Tây, từ biên giới phía nam đến vùng băng giá của những người dân bản xứ, những công dân đầu tiên của đất nước này.
© 2019 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: DCVOnline biên tập và minh họa.