Sự thật về Hun Sen và giới truyền thông ở Campuchia

David Hutt | DCVOnline

Những bình luận gần đây của Hun Sen gây sự hiểu lầm về mối quan hệ thực sự mà ông ta muốn vun đắp với giới truyền thông.

*Sự thật về Hun Sen và các phương tiện truyền thông ở Campuchia.* Nguồn: Flickr / Prachatai

Thủ tướng Campuchia Hun Sen dường như đã quên mất mình là ai. Ca ngợi báo chí và bảo vệ phóng viên? Đó không phải là Hun Sen của ngày xưa. Tuy nhiên, trong tháng này, giữa một phiên tòa xét xử hai phóng viên Đài phát thanh Châu Á Tự do về những cáo buộc gián điệp vô căn cứ, theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, Thủ tướng Campchia tuyên bố rằng ông thực sự là một người bạn của báo giới, và hơn thế nữa, ông muốn cố vấn cho các phóng viên khi ông rút lui khỏi chính trường. Hun Sen đã nói với một hội nghị đầy các ký giả vào ngày 14 tháng 1, 2020,

“Tôi yêu cầu các nhà báo thành thật với chính mình và không bịa chuyện khi viết những bản tin của họ.”
Hun Sen

14 tháng 1, 2020 cũng là ngày kỷ niệm 35 năm ông nắm quyền, khiến ông trở thành một trong những thủ tướng tại chức lâu nhất thế giới, là một kỳ tích không thể đạt được bằng cách đề cao nền báo chí độc lập.Ông nói thêm,

“Bộ trưởng không được sợ nhà báo và tránh coi họ là kẻ thù. Tôi đã trao cho các phóng viên sức mạnh kỳ diệu để phát triên tay nghề của họ, lấy lòng tin từ công chúng và tự bảo vệ mình trước pháp luật. Nhưng để tận dụng tối đa sức mạnh đó, đừng vi phạm quyền của người khác và đừng bóp méo sự thật.”
Hun Sen

Trong một bài đăng trên Facebook trong tháng này, Hun Sen đã gửi lời “cảm ơn tới tất cả các nhà báo trong nước và quốc tế vì đã tham gia phổ biến thông tin chân thực và tích cực về Campuchia, đó là một đóng góp cho sự phát triển quốc gia.”

Có quá sớm để cho rằng Hun Sen không chân thành chăng? Bằng cách nhấn mạnh vào loại thông tin mà ông ấy tôn trọng, có thể không. Dường như ông ta nghĩ rằng “những thông tin đúng và tích cực về Campuchia” là một phép lặp thừa; tin tức chỉ có thể là “đúng sự thật”, nếu nó nói về chính phủ của ông theo hướng tích cực. Đó là thông điệp giấu đằng sau tuyên bố của Hun Sen. Điều đó khiến chúng ta hiểu ý của ông là gì khi nói nhà báo chế tạo sự thật trong bản tin của họ — nghĩa là, đưa bất cứ tin gì mà không nói về chính phủ một cách tích cực. Nói cách khác, tin tức thực sự là bất cứ điều gì ca ngợi chính phủ; “Tin vịt” trực tuyến là bất cứ điều gì phê bình chính phủ. Hơn nữa, nên lưu ý rằng Hun Sen rõ ràng nghĩ rằng chính phủ của mình sẽ là trọng tài quyết định đâu là thật hay giả.

Để chắc chắn, người ta có thể loại bỏ những thứ này chỉ là những âm thanh của người độc tài. Nhưng sự hấp dẫn của ông ấy đối với các nhà báo để “cùng làm việc với chính phủ chống lại sự bất công, làm cho một xã hội tốt hơn,” như ông cũng nói vào ngày 14 tháng 1 thì sao? Hoặc cam kết của ông ta rằng chính phủ sẽ hỗ trợ pháp lý cho các nhà báo?

Một lần nữa, không có gì ở đây cho các nhà báo độc lập. Thật vậy, người được bổ nhiệm lãnh đạo nhóm trợ giúp pháp lý này là Ky Tech, một cựu nhà báo và hiện là người đứng đầu Hội đồng Luật sư Chính phủ Campuchia, và người đã được thưởng cho một vị trí nghi lễ sau khi ông ta là thành viên của nhóm pháp lý buộc đảng đối lập duy nhất Đảng Cứu nguy Quốc gia Campuchia, phải giải tán vào tháng 11 năm 2017. Chương trình hỗ trợ pháp lý mới thậm chí còn trần trụi hơn khi Hun Sen nói rằng chỉ có những phóng viên có thể xin được trợ giúp là những “người đưa tin đúng với sự thật và xua tan tin vịt” — nói cách khác , những người nịnh hót chính phủ của ông. Người ta cũng có thể thêm rằng lý do chính tại sao các nhà báo có thể cần có trợ giúp pháp lý là vì các cuộc tấn công từ chính phủ.

Kể từ năm 2017, chính phủ Hun Sen đã phản đối báo chí độc lập bằng việc bắt nạt và hối lộ. Nhật báo Campuchia, được cho là mạnh và gay gắt nhất trong các tờ nhật báo tiếng Anh, đã bị đóng cửa vào tháng 9 năm 2017 về các vấn đề thuế đáng ngờ. Câu chuyện liên quan đến Thời báo Khmer là một minh họa khác về điều này. Trở lại năm 2017, tin nhắn điện thoại bị rò rỉ giữa Chen Lip Keong, Giám đốc điều hành ở Malaysia của NagaWorld, một sòng bạc trị giá hàng tỷ đô la và là người duy nhất được phép hoạt động ở Phnom Penh, và nhà xuất bản Khmer Times. Vụ rò rỉ cũng được cho là có liên quan đến Hun Manith, một trong những người con trai của Thủ tướng Hun Sen, đồng thời là giám đốc của đơn vị tình báo quân đội của Bộ Quốc phòng.

Và, nếu tin đồn là sự thật, gia đình thủ tướng cũng đã góp tay mua đứt tờ Bưu điện Phnom Penh, một thời là tờ báo độc lập nhưng phần lớn nhân viên của tòa soạn đã đồng lại nghỉ việc vào tháng 5 năm 2018 khi tờ báo bị bán cho người khác. Ly Tayseng, người trở thành nhà xuất bản và CEO của tờ báo — ban đầu chỉ được giới thiệu như luật sư của chủ nhân mới — đã có quan hệ với Đảng Dân chủ Campuchia (CPP) cầm quyền từ nhiều năm.

Chắc chắn, không phải là mất tất cả. Quả cầu Đông Nam Á, Tiếng nói Dân chủ và ASEAN Ngày nay vẫn là những ấn phẩm độc lập có trụ sở tại Phnom Penh. Những cơ sở truyền thông khác, như Voice of America và Radio Free Asia, tiếp tục đưa những bản tin xuất sắc. Nhưng phần lớn các phương tiện truyền thông tiếng Khmer (hầu hết được thuộc bốn doanh nhân có quan hệ thân thiết với CPP, gồm cả con gái Hun Sen) chỉ hơn cái loa tuyên truyền của chính phủ một chút.

Thật vậy, cái nhìn rộng hơn, những năm từ 2016 đến 2019, của một số sử gia trong tương lai, có thể được gọi là những năm tháo dỡ — không chỉ Hệ thống chính trị lưỡng đảng của Campuchia mà còn của xã hội dân sự độc lập đã phát triển từ những năm 2000. Nhưng sự hủy diệt đó không thể tiếp tục mãi mãi; cuối cùng, các mảnh phải được đặt lại với nhau.

Và đây là những gì Hun Sen hiện đang cố gắng làm. Thật vậy, giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2023, cuộc tổng tuyển cử tiếp theo, có lẽ sẽ trở thành những năm Hun Sen tóm thâu quyền lực cho mình một cách hòa bình hơn. Đó cũng là thời gian mở rộng.

Nhìn từ quan điểm này, ngay bây giờ, Hun Sen không chỉ muốn đè bẹp tiếng nói độc lập trong xã hội dân sự; Ông ấy muốn thống trị nó. Thật vậy, CPP đang chuyển từ một đảng chính trị thống trị toàn bộ bộ máy nhà nước — cảnh sát, quân đội, tư pháp và dân sự — sang một đảng chính trị cũng thống trị toàn bộ lĩnh vực công cộng. Hun Sen muốn biến CPP thành một Sangkum Reastr Niyum mới, một phong trào quần chúng chính trị do Norodom Sihanouk điều hành, thống trị chính trị và xã hội Campuchia từ những năm 1950 cho đến khi nó bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự năm 1970. Charles Meyer, một cựu cố vấn cho Sihanouk, đã mô tả Sangkum trong cuốn sách năm 1971 Đằng sau Nụ cười của Người Khmer như một “thực thể, ở đó lòng trung thành cá nhân với [Sihanouk] sẽ đóng vai trò là chủ nghĩa.”

Đây là mục tiêu của Hun Sen, với lòng trung thành với chính ông ta là ý thức hệ. Khi CPP tổ chức “Đại hội Phong trào Quần chúng” vào tháng 12, người phát ngôn của đảng CPP Phay Siphan nói rằng họ sẽ đóng vai trò là “cầu nối liên kết với tất cả công dân để người dân hiểu nghị trình chính trị của chúng ta và có được niềm tin vào sự lãnh đạo của chúng ta.” CPP đã kiểm soát phần lớn xã hội dân sự. Nhưng bây giờ nó đang mở rộng quyền kiểm soát đối với lĩnh vực công cộng. Sửa đổi luật nghiệp đoàn sẽ tăng cường hơn nữa các nghiệp đoàn có liên kết với đảng; Đảng đã tài trợ cho các nhóm và viện nghiên cứu mới; và bây giờ, điểm tham quan của nó là trên các phương tiện truyền thông.

Mục tiêu của Hun Sen, nó dường như, là đưa các nhà báo và tờ báo vào phong trào quần chúng mới của ông ta. Nếu các ký giả chứng tỏ mình là người trung thành và ngoan ngoãn với ông ta, họ sẽ được đối xử công bằng và được khen thưởng một cách rộng lượng.

Đó là lý do tại sao ông ta cũng kêu gọi các nhà báo “can đảm đưa tin về tất cả các hoạt động bất công trong xã hội,” nhưng chỉ trong một cách mà họ “làm việc hợp tác với chính phủ để chống lại sự bất công, cho một xã hội tốt hơn.” Họ sẻ trở thanh những đồng minh hữu ích của Hun Sen khi ông tóm thâu thêm quyền lực và kiểm soát vùng lợi ích thậm chí còn lớn hơn, trong lĩnh vực công cộng. Bây giờ không phải là Hun Sen đối đầu với The Media, mà như Hun Sen với The Media – nó là một sự tiếp quản, chứ không phải là một cuộc tấn công.

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: The Truth About Hun Sen and the Media in Cambodia | David Hutt | The Diplomat | January 30, 2020.