Cuộc khủng hoảng coronavirus cho thấy có rủi ro khi hợp tác khoa học với Trung Hoa

Josh Rogin | DCVOnline

Bài tôi viết tuần trước tiết lộ những lo ngại về an toàn liên quan đến Viện Virus học Vũ Hán (WIV), một số trong giới khoa học phương Tây đã lên tiếng bênh vực phòng thí nghiệm và chuyên viên khoa học của họ.

Quan điểm của họ rất quan trọng, nhưng nhiều người dường như bỏ qua một điểm quan trọng: rằng tất cả các nghiên cứu khoa học ở Trung Hoa chung cuộc phải phụ thuộc vào chính sách của Đảng Cộng sản Trung Hoa (ĐCSTH).

Một nhân viên, trong y phục an toàn ngừa nhiễm covid-19, thu thập thông tin từ một người lái xe ở lối vào của một phức thể thương mại ở Bắc Kinh vào thứ Tư. Ảnh: Greg Baker/AFP/Getty)

Đây không thể là một khẳng định gây tranh cãi. Điều này đã xảy ra trong nhiều chục năm và thông điệp đó đã được củng cố bằng những nỗ lực của ĐCSTH nhằm che đậy dịch COVID-19. Chính phủ Trung Hoa đã ngăn chặn một cách có hệ thống các cuộc điều tra khoa học để kết án hoặc tha bổng cho phòng thí nghiệm ở WIV — hoặc làm sáng tỏ những thuyết khác. Chợ buôn sỉ hải sản Vũ Hán mà ban đầu được Bắc Kinh coi là điểm xuất phát dịc bệnh đã được chùi sạch, tẩy rửa trước khi có bất kỳ một cuộc kiểm tra khoa học thực sự nào.

Chính phủ Trung Hoa đã không công bố và đưa mẫu virus ngay từ khi có những người nhiễm bệnh đầu tiên. Phòng thí nghiệm Thượng Hải là nơi đầu tiên công bố bộ gen của coronavirus mới đã ngừng hoạt động để “chỉnh lý”. Tất cả các nghiên cứu về nguồn gốc virus ở Trung Hoa hiện đang bị hạn chế. Những người phê bình chính quyền Hoa lục đã biến mất.

Trong một email, sử gia Glenn Tiffert, một viện sĩ thỉnh giảng tại Viện Hoover, viết:

“Đảng và nhà nước can thiệp một cách thô bạo vào nghiên cứu, trừng phạt những người nói sự thật, làm cho những sự thật bất lợi biến mất, và thao túng dữ liệu và lịch sử để đặt lợi ích của họ lên trên tất cả những người khác. Đây không phải là việc để bêu xấu các nhà khoa học PRC, nhiều người trong số họ có tính liêm khiết bậc cao nhất nhưng có thể thấy mình phải đối diện với những lựa chọn không thể chọn. Đây là hệ thống mà họ phải sinh tồn.”
Glenn Tiffert

Như bài viết trước đây của tôi đã nêu, không có bằng chứng chắc chắn nào chứng minh WIV hoặc phòng thí nghiệm phòng chống và kiểm soát dịch bệnh Vũ Hán gần đó có liên quan đến vụ dịch. Tuy nhiên, những người bạn Mỹ của Shi Zhengli, chuyên gia khoa học WIV, người đứng đầu dự án về dơi coronavirus, đã tập hợp lại để bảo vệ bà.

*Khoa học gia Shi Zhengli trong phòng thí nghiệm ở WIV*. Nguồn: WSJ

Peter Daszak, chủ tịch của liên minh EcoHealth, người đã làm việc với toán nghiên cứu củaShi từ năm 2003, cho biết trong một email:

Ảnh: Research Gate

“Tôi không có mâu thuẫn lợi ích nào. Tôi nhận ra rằng nhiều nhà khoa học mà tôi hợp tác đang làm việc trực tiếp cho Chính phủ Trung Hoa, kể cả Zhengli. . . . Ích lợi duy nhất của tôi về việc không để Zhengli bị lên án vì tôi rất tự tin rằng bà ấy không làm gì sai.”
Peter Daszak

Daszak lập luận các dữ liệu cho thấy rằng sự lan tỏa tự nhiên có thể xảy ra nhiều hơn là một vụ tai nạn trong phòng thí nghiệm và nghiên cứu mà Shi đang thực hiện có rủi ro thấp.

Jonna Mazet, giáo sư dịch tễ học tại Đại học California tại Davis, từng là giám đốc chương trình Dự đoán 200 triệu đô la của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, đã dành 10 năm để dự đoán đại dịch virus tiếp theo, trước khi chính quyền Trump cắt giảm gần như tất cả tài trợ vào tháng 9 năm ngoái. Shi là chuyên viên điều tra chính của chương trình Dự đoán tại Trung Hoa.

Mazet nói với tôi rằng bà ấy không tin rằng co thể có chuyện coronavirus thoát khỏi phòng thí nghiệm Vũ Hán, nhưng, bà cũng thừa nhận, “Tuyệt đối, tai nạn có thể xảy ra.” Shi Zhengli

Chính Shi cũng không nghĩ rằng lý thuyết tai nạn trong phòng thí nghiệm là điên rồ. Vào tháng 3, bà nói với Science American rằng, khi có những câu hỏi về phòng thí nghiệm liên hệ đến nạn dịch, cô đã cuống cuồng tìm kiếm trong các hồ sơ ở phòng thí nghiệm của mình để tìm ra bất kỳ cách giải quyết sai nào trong các tài liệu thí nghiệm. Vào tháng 2, phòng thí nghiệm của bà lần đầu tiên công bố rằng coronavirus mới có thể đến từ dơi. Loại virus có liên hệ gần nhất được biết đến đã có trong phòng thí nghiệm của bà, nó được gọi là SARSr-CoV-RaTG13, nhưng nó không liên quan trực tiếp đến loại virus tạo ra covid-19. Đầu tháng 2, Shi đã gửi một tin nhắn cho bạn bè trên WeChat rằng,

“Tôi xin thề bằng mạng sống của mình, [virus] không liên quan gì đến phòng thí nghiệm.”
Shi Zhengli

Giúp xây dựng một phòng thí nghiệm ở Trung Hoa để hỗ trợ nghiên cứu virus trên tuyến đầu có vẻ hợp lý và Shi chắc chắn đang làm khoa học một cách tốt đẹp. Nhưng khi đại dịch xảy ra ở thành phố của bà, ĐCSTH nắm quyền chủ động. Sử gia Tiffert nói,

“Giống như tất cả các dạng kiến thức khác trong [Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa], theo nguyên tắc khoa học không mở; Nó chỉ mở khi nào phù hợp với Đảng.”
Glenn Tiffert

Cuộc đụng độ giữa giới hữu trách an ninh quốc gia và cộng đồng khoa học Hoa Kỳ đối với Trung Hoa đã nóng lên trước khi có dịch Covid-19. Vào tháng 12, Trung tâm Ung thư Moffitt đã sa thải giám đốc điều hành và năm chyên viên khác vì đã không tiết lộ họ đang được chính phủ Trung Hoa trả tiền theo chương trình tuyển dụng “Hàng ngàn nhân tài”. Vào tháng 1, chủ nhiệm khoa hóa học của Đại học Harvard đã bị bắt và bị buộc tội che giấu sự tham gia được trả lương của chính ông trong chương trình đó.

*heng Zaosong ra tòa ở Worcester (Mar 6, 2020)*. Nguồn Telegram.com

Vào tháng 1, FBI đã bắt giữ và buộc tội chuyên gia nghiên cứu Trung Hoa Zheng Zaosong, người đã bị bắt với 21 lọ mẫu sinh học đã đánh cắp và dấu trong một chiếc tất trong hành lý của ông. Ở hầu hết các quốc gia, việc xuất hiện với các lọ thuốc trong một chiếc tất sẽ đặt ra câu hỏi. Tại Trung Hoa, cùng một lúc chính phủ mở rộng vòng tay hoan nghênh sự hợp tác và đánh cắp tài sản khoa học.

Thay vì đánh nhau, giới hữu trách an ninh quốc gia và các nhà khoa học ở phương Tây phải hợp tác chặt chẽ hơn với nhau hơn để bảo đảm mọi sự hợp tác khoa học với Trung Hoa đều không bị lạm dụng càng chặt chẽ càng tốt. Các lợi ích chính trị của Đảng không không thể đặt trên sức khỏe cộng đồng.

Theo trang web riêng của WIV, vào ngày 1 tháng 7 năm 2019, Viện Virus học Vũ Hán đã tổ chức một sự kiện để kỷ niệm 98 năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Hoa. Chủ đề cuộc họp của “Đừng quên ý định ban đầu và ghi nhớ nhiệm vụ.”

Sinh mạng của bà Shi phụ thuộc vào việc bà ấy có làm chính xác những gì chính phủ Trung Hoa đòi hỏi hay không. Nhưng mạng sống của chúng ta không thể như thế được.

Nếu đăng lại, in ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: The coronavirus crisis shows the risks of scientific collaboration with China | Josh Rogin | The Washington Post | April 23, 2020