Novorossiya: Danh xưng đã chết vừa được tái sinh

HVR

Mới đây, Tổng thống Nga Putin khi lên truyền hình, gọi là đối thoại ‘thẳng thắn’ với công chúng qua chương trình ‘Hỏi và Đáp’ đã làm như vô tình dùng từ “Novorossiya” để chỉ vùng lãnh thổ phía Đông vaf Nam của Ukraine, tiếp giáp với Nga và Moldova.

Từ ngữ này hiện đang được những người Ukraine ở vùng này – đại đa số gốc Nga – dùng để kêu gọi việc ly khai và lập chính phủ độc lập khỏi thẩm quyền của chính quyền trung ương (lâm thời) tại Kiev. Bộ trưởng quốc phòng Ba Lan, Tomasz Siemoniak, lo ngại rằng “nói gì thì nói, Vladimir Putin đang theo đuổi một chủ thuyết mới nhằm xiển dương và tái lập Liên Sô dưới danh xưng khác ‘Tân Đại Nga’!”

Tại sao chuyện Putin thốt ra một cách ‘bâng quơ’ cái danh xưng cũ kỹ, bị quên lãng hàng trăm năm nay lại có thể gây ra mối lo ngại về những hậu quả hết sức nghiêm trọng cho vùng Đông Âu -nói riêng- cũng như cả Âu châu và thế giới -nói chung- như vậy?

Nói chuyện với những người gốc Nga trong đám đông biểu tình chiếm giữ các công thự và đồn Cảnh sát ở Odessa, ký giả Christian Caryl viết cho tạp chí Foreign Policy cho biết, những người này tuyên bố họ thuộc phong trào Anti-Maidan, ‘chống chính quyền bất hợp pháp ở Kiev’ , vì ‘tất cả những chính quyền liên tiếp ở Ukraine từ sau cuộc cách mạng Cam, Orange Revolution, lật đổ Tổng thống Leonide Kuchma năm 2004 đến nay, đều cố tình không đáp ứng mong mỏi chính đáng của khối công-dân-Ukraine-nói-tiếng-Nga, ở vùng phía Đông nước này, nói chung và ở Odessa, nói riêng. Một trong những mong muốn của họ (theo nhóm Anti-Maidan tuyên bố) là được quyền sử dụng tiếng Nga chính thức, trong chính quyền cũng như tại các trường học, như thời còn là nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Ukraine trong Liên bang Sô viết trước kia! Họ cũng nói đén sự khác biệt về tập quán, ngôn ngữ, văn hoá giữa những người-Ukraine-nói-tiếng-Ukraine ở vùng phía Tây với những người-Ukraine-nói-tiếng-Nga ở vùng phía Đông, tức là hai dân tộc khác biệt hoàn toàn. Vì vậy những người ‘Anti-Maidan’ tại Odessa hô hào cần có một nước Ukraine theo thể chế liên bang, bao gồm các vùng tự trị có nhiều quyên hạn độc lập rộng rãi hơn, tuỳ theo đặc tính văn hoá ngôn ngữ riêng của từng vùng!

Hơn thế, nhiều nhân vật chính trị trong khối những người Ukraine-nói-tiếng-Nga ở vùng miền Đông Ukraine liên tục đề cập đến khái niệm một quốc gia khác, kết hợp các khu vực nói tiếng Nga, với danh xưng cổ Novorossiya. Theo họ, với dân số ước lượng khoảng 20 triệu người cùng nói chung ngôn ngữ chính là tiếng Nga, trên vùng lãnh thổ phía Đông Ukraine là khu vực giàu tài nguyên khoáng sản, tập trung các khu kỹ nghệ nặng, quốc gia Novorossiya này sẽ thừa khả năng phát triển.

Cái tên ‘Novorossiya’ này đã có từ thế kỷ 18 khi đế quốc Nga lúc ấy đánh bại đế quốc Thổ Ottomans và mở rộng cương vực đến tận bờ biển Đen, Black Sea. Vùng đất mà các Sa Hoàng chiếm được của Thổ lúc ấy được đặt tên Tân Nga-la-tư, Novorossiya, và cho tới thời hậu bán thế kỷ 19 vẫn được dùng để chỉ vùng phía Nam Ukraine. Vì thế, sau khi những người ở Odessa, ở Donetsky, ở Kharkov lần lượt nhắc đến danh xưng ‘cổ’ này, chuyện Tổng thống Nga Vladimir Putin vào hôm 17/4, trong cuộc đối thoại truyền hình hàng năm, bỗng dưng nhắc đến cái tên ‘Novorossiya’, nhất định không phải là một chuyện nói bâng quơ!

Putin nói “Dưới thời các Sa Hoàng, vùng đất đó mang tên Novorossiya. Thế nhưng trong thập niên 1920s, vùng lãnh thổ đó được đem giao cho Ukraine. Chỉ có trời mới biết tại sao chính quyền Liên Sô lúc đó lại làm vậy!”

Nhiều nhà quan sát tin rằng đó không phải là câu nói bâng quơ, nhất là khi điểm lại những gì đã diễn ra cho các vùng ly khai Abkhazia và South Osettia ở Georgia, cũng như vùng Transnistria ở Moldova. Tại những vùng đó, dân thiểu số nói tiếng Nga tuyên bố ly khai, đòi tự trị, rồi tuyên bố độc lập, không chấp nhận quyền hạn của chính phủ quốc gia dẫn đến xung đột vũ lực đều được Mạc Tư Khoa ủng hộ triệt để, kể cả bằng ‘những phần tử gọi là dân quân nhưng vũ trang tận răng và tác chiến thuần thục còn hơn binh sĩ chuyên nghiệp của chính quyền’.

Novorossiya, Tân Nga-la-tư chính là thế cờ của Tân Sa hoàng trong thế kỷ 21, Putin Đệ nhất.

© HVR

Bài do Radio Hồn Việt gởi