Áo dài xưa và nay – Những ngộ nhận… (Kết)

Nguyễn Thị Chân Quỳnh

aodai1Áo dài dẹp nhưng chỉ khi đi tha thướt, ung dung chứ đem nó lên sân khấu nhẩy múa, giơ chân lên cao hay chạy nhanh, chân một nơi, áo một nẻo thì không đẹp chút nào.

II. Thế kỷ xx – áo Lemur và áo “tân thời”

* Áo Lemur – Năm 1934, họa sĩ Cát Tường Lemur đã đưa ra ‘bản tuyên ngôn’ nói rõ quan niệm căn bản của ông về cải cách áo dài, trên tờ Phong Hóa:

Các nhà đạo đức thường nói quần áo chỉ là những vật dùng để che mưa nắng, nóng lạnh, ta chẳng nên để ý dến cái sang cái đẹp của nó làm gì (…). Theo ý tôi, quần áo tuy dùng để che thân thể song nó có thể là tấm gương phản chiếu ra ngoài cái trình độ trí thức của một nước. Muốn biết nước nào có tiến bộ, có mỹ thuật hay không, cứ xem y phục của người nước họ cũng đủ hiểu. Y phục của người các nước Âu Mỹ không những rất gọn gàng, hợp với khí hậu xứ họ mà kiểu mẫu lại rất nhiều và rất đẹp. Như thế đủ tỏ rằng họ có một cái trình độ trí thức rất cao, một nền văn minh rất rõ rệt và luôn luôn tiến bộ. Y phục của các bạn gái, tôi xem thấy có nhiều điều bất tiện mà lại không có vẻ chi là mỹ thuật. Tuy rằng vài năm gần đây cũng có một vài phần sửa đổi (…) chẳng qua chỉ ở mấy cái mầu sắc sặc sỡ, mấy thứ hàng lạ nước ngoài (…) còn thì vẫn kiểu áo lòe xòe ấy, vẫn cái quần lụng thụng đen ngòm ấy. Hoặc giả cũng có người ưa mặc quần trắng song tiếc rằng số đó vẫn rất ít (…). Cần sửa đổi dần:Trước hết phải hợp với khí hậu xứ ta, với thời tiết các mùa, với công việc, với khuôn khổ, mực thước của thân hình mỗi bạn. Sau nữa phải gọn gàng, giản dị, mạnh mẽ và có vẻ mỹ thuật và lịch sự (…) cũng phải có tính cách riêng của nước nhà.”

Cô Nguyễn Thị Hậu - người đầu tiên mặc quần áo lối mới kiểu Lemur (Phong Hóa). Nguồn: http://afamily.vn
Cô Nguyễn Thị Hậu – người đầu tiên mặc quần áo lối mới kiểu Lemur (Phong Hóa). Nguồn: http://afamily.vn

Đó là phần thuyết lý. Xin sơ lược sau đây những đặc điểm cụ thể của áo dài Lemur.

1. Cổ áo – Cổ bẻ ra theo kiểu tây phương, góc nhọn thì gọi là “cổ lưỡi dao”, tròn gọi là “cổ bánh bẻ”, cổ khoét hình quả tim, buộc giây…, đều mở ở giữa ngực, duy cổ lọ vai bồng mở ở vai bên phải, gài khuy từ cổ tới vai. Hồi nhỏ, khoảng đầu thập niên ’40, tôi đã từng mặc áo cổ lọ vai bồng bằng len đỏ, khuy nhựa của Tây, hình vuông cùng mầu đỏ như áo .

2. Khuy áo – bằng nhựa của Tây, hình vuông, tròn, bầu dục… và có hoa nổi hay chìm, đủ các mầu để chọn tùy theo mầu áo. Loại khuy bằng vải tết lại như Trung quốc không dùng nữa nhưng tôi đã từng mặc áo loại khuy này, gài hay tháo rất khó vì vải rít chặt chứ không trơn như khuy nhựa. Khuy nhựa sau bị thay thế khoảng thập niên ’50 bằng khuy giả ngọc trai do bà Lê thị Lựu vẽ kiểu.

3. Tay áo – Ông Cát Tường nhận xét là tay áo cổ truyền chật hẹp rất bất tiện mỗi khi co tay, và không hợp với khí hậu nóng bức…Tuy nhiên ông có vẽ một kiểu áo dạ hội tay cắt ngắn ở khoảng giữa cánh tay rồi đeo bao tay (gants) dài đến tận giữa cánh tay. Có người khen là trông “rất sang trọng”. Với tư cách là người mặc áo dài tôi cảm thấy thay thế cái tay áo dài bằng cặp gants dài còn nóng bức và bất tiện hơn.

4. Thân áo – Ông Cát Tường cho áo cổ truyền lụng thụng quá, cần phải ôm sát thân người mặc áo thì mới đẹp. Song quần áo không phải chỉ có mục đích che mưa nắng, nóng lạnh và có mỹ thuật như ông nói. Thời xưa, nó còn để che thân, người phụ nữ không được để thân thể lộ liễu cho người ngoài nhìn thấy. Chị cả tôi còn phải nịt ngực, lấy vải quấn quanh ngực mấy vòng, ép xuống cho ngực phẳng lì. Bà Bùi thị Xuân, khi bị Gia Long giam trong ngục trước khi đem hành hình, đã nhờ người mua lụa trắng quấn hết chân tay để khi bị tử hình (voi tung) thân thể có mỗi nơi một mảnh cũng khg bị bộc lộ (Lemonnier de la Bissachère).

Nguồn: Nguyễn Thị Chân Quỳnh.

Trên thực tế, áo Lemur chỉ ôm hờ thân người mặc chứ không ôm sát, cứ xem ảnh cưới của chính ông Lemur (1936) cũng thấy rõ cả cô dâu lẫn các cô phù dâu đều mặc áo Lemur nhg nó không ôm sát thực sự như áo dài ngày nay, mà chỉ bớt lụng thụng nhờ cắt lượn theo thân hình chứ xếp nếp (plis) không sâu, có khi không có cả plis nữa. Năm 1952, tôi và các bạn vẫn còn mặc áo không chiết plis. Có thể vì ông Cát Tường chỉ vẽ kiểu yếm chứ chưa nghĩ đến vẽ soutien (có người dịch là “ nịt ngực” e không đúng vì “nịt” có nghĩa là nén ép xuống trong khi soutien nâng ngực cho cao lên). Từ áo Lemur đến áo dài hiện đại có một khoảng xa cách không kém gì từ áo dài lụng thụng tới áo Lemur.

5. Viền tà – Tà áo cổ truyền phải mất 3 đường khâu và một cái nẹp dài để viền tà cho cứng cát, vạt áo sẽ đứng chứ không cong queo. Ông Cát Tường tung ra lối viền tròn như con giun bằng một thứ hàng và mầu khác hẳn mầu áo, giống kiểu viền quần áo ngủ pyjamas, đỡ tốn công hơn và lạ mắt. Mầu viền tà cũng như mầu khuy giống nhau. Tôi cũng có một chiếc áo mầu vàng chanh, hàng Bombay mỏng và mịn, khuy nhựa hình bầu dục và viền tà cùng mầu xanh lá cây.

Áo dài Lemur rất được hoan nghênh, thậm chí có cô (?) Phan thị Nga ở Hội An ca tụng không tiếc lời:” Kiểu quần áo Cát Tường đã làm cho chị em thêm diễm lệ ở nét mặt…” (Ngày Nay, số 13, 1935) tôi bội phục trí tưởng tượng của cô. Chắc là khi “ thoa son dồi phấn” kiểu Cát Tường cô sẽ thấy thân hình chị em nở nang, “ có những đường cong tuyệt mỹ” hơn?

* Áo Lê Phổ – Áo Lemur tuy được hoan nghênh nhưng cũng bị chê là “lai căng”. Theo Wikipedia thì ông Lê Phổ, cũng năm 1934,

đã sửa bớt những nét lai căng, đưa thêm các yếu tố dân tộc từ áo tứ thân, ngũ thân vào, tạo ra một kiểu áo vạt dài cổ kính, ôm sát thân người, trong khi hai vạt dưới được tự do bay lượn, dung hợp hài hòa. Áo dài đã tìm được hình hài chuẩn mực của nó.”

Phụ nữ trong tà áo dài, những năm 1930. Nguồn: OntheNet
Phụ nữ trong tà áo dài, những năm 1930. Bức ảnh chụp “Tứ đại mỹ nhân” nức danh Hà Nội một thời, cô Síu Cột Cờ, cô Phượng Hàng Ngang, cô Nga Hàng Gai và cô Bính Hàng Đẫy.  Nguồn: http://ttvn.vn/

Như vậy có nghĩa là hai vạt dưới của áo Lemur không được tự do bay lượn? Nếu không phải thế thì khác ở chỗ nào? Tôi thấy ảnh cưới ông Cát Tường, rõ ràng hai tà áo phụ nữ đều “ tự do bay lượn”.

Theo Hoàng Huy Giang thì Lê Phổ “ bỏ đi những nét Tây phương như không tay, tay phồng, cổ hở, không viền tròn vạt dài v.v… Nhưng đến đầu thập niên ’40, chính tôi còn mặc áo cổ lọ vai bồng và tà áo viền tròn. Tóm lại, tôi vẫn chưa rõ sự khác biệt giữa áo Lemur và áo Lê Phổ, chỉ biết gọi theo mọi người là “ áo tân thời”.

Mốt năm 1952, khi tôi sang Pháp, là áo rộng và ngắn đến đầu gối nhưng ngực vẫn xẹp. Mãi khoảng giữa thập niên ’50, mới có cô ca sĩ từ Saigon sang Pháp, lên sân khấu mặc áo dài thực sự ôm sát người, ngực nở nhờ có đeo soutien nâng cao lên và áo chiết plis sâu nên bụng thon. Chúng tôi đều suýt soa là đẹp và… bạo!

III. Từ áo Lemur đến áo dài hiện đại

(Sau đây phần lớn tôi chép theo người khác vì sống ở Pháp).

* Áo dài có thắt lưng. Khi tôi sang Paris được xem bà Anh Trần (sau này làm điêu khắc) mới chế ra kiểu áo dài có thắt lưng sau khi học một lớp dậy cắt quần áo Tây phương. Kiểu áo này không mấy người biết có thể vì không gập cơ hội thuận tiện.

Áo dài kiểu Bà Nhu (1963). Nguồn: Tạp chí TIME.
Áo dài kiểu Bà Nhu (1963). Nguồn: Tạp chí TIME.

* Áo dài kiểu bà Nhu tức bà Trần Lệ Xuân, vợ ông Ngô Đình Nhu. Năm 1958 bà Nhu xuất hiện trước công chúng với chiếc áo dài cổ hình thuyền (bateau) và tay ngắn. Đấy cũng là một cải cách quan trọng đáng kể vì trời nóng bức mặc áo cổ đứng rất khó chịu.

Áo dài tay raglan (1961). Nguồn: Tạp chí TIME.
Áo dài tay raglan (1961). Nguồn: Tạp chí TIME.

* Áo tay giác lăng (raglan) Khoảng thập niên ’60, hiệu may Dung Dakao ở Saigon tung ra kiểu áo dài tay giác lăng, ráp tay xéo vai khiến cho chỗ nách không còn những đường nhăn nhúm như trước… hàng may áo dầy nhưng tay với ngực lại bằng hàng mỏng hoặc thân áo và hai tay là hai mầu, nút cài từ cổ xéo xuống ôm sát thân hình người mặc từ nách đến eo. Sau đó còn kiểu mini va maxi raglan nữa.

* Áo ba tà. Một số nhà may ở Saigon tung ra vào thập niên ’70 kiểu áo ba tà gồm một vạt sau và hai vạt trước với nút gài từ cổ xuống eo mặc với quần ống voi.

* 2010. Việt Nam hiện nay cũng có những nhà thiết kế vẽ các kiểu áo dài “mới” như áo không cổ hoặc mình một thứ hàng, hai tay dùng hàng mỏng trông suốt qua được. Phần nhiều mặc áo trơn hay thêu chứ không dùng áo vẽ, và thêu gần kín ngực không còn chỗ để đeo nữ trang. Cũng có kiểu áo dài chui đầu, không khuy… Quần đồng mầu với áo hay mầu khác hẳn như đỏ, vàng, xanh…

Kết luận

Ông Cát Tường – Lemur có nhiều sáng kiến và tài năng, song những cải tiến mà ông đã thực hiện chưa hẳn theo sát ‘bản tuyên ngôn’ năm 1934 của ông và trừ ý kiến áo dài phải ôm sát thân người thì những cải tiến khác của ông không để lại dấu vết gì nữa. Áo hai vạt, quần trắng, áo mầu đều đã xuất hiện từ trước 1934, ông không phải là người đầu tiên đã “biến cái áo từ thân ra áo hai vạt” hiện nay.

Các thí sinh trong cuộc thi Miss Áo dài 2012. Ảnh: BTC.
Các thí sinh trong cuộc thi Miss Áo dài 2012. Ảnh: BTC.

Cái áo hiện nay có vẻ đẹp riêng của nó nhưng ta cũng không nên quá tôn vinh nó, các nước khác cũng có áo đẹp và nhiều áo đẹp. Áo dài dẹp nhưng chỉ khi đi tha thướt, ung dung chứ đem nó lên sân khấu nhẩy múa, giơ chân lên cao hay chạy nhanh, chân một nơi, áo một nẻo thì không đẹp chút nào. Người ngoại quốc khen áo dài vì thực sự thích nó cũng có và cũng có khi vì họ rất lịch sự, hễ gập là khen bất cứ áo gì mình mặc chứ không chê bao giờ.

Ông Cát Tường nói “quần áo là tấm gương phản chiếu trình độ trí thức của một nước. Nước nào có tiến bộ, có mỹ thuật hay không, cứ xem y phục của nước họ cũng đủ hiểu…” Tôi không hoàn toàn đồng ý với ông. Người mặc áo đẹp chưa hẳn đã là người có văn hóa. Tôi nghĩ là ông sống ở thời người Việt đang chán văn minh “cũ rích” cổ truyền và đang ngưỡng mộ văn minh mới lạ của Tây phương nên ông chịu ảnh hưởng của thời đại và đôi khi quá thán phục nên đi quá đà. Cái “mề đay” nào cũng có mặt phải mặt trái. Nếu ông sống khoảng thập niên ’80 ở Pháp ông sẽ thấy giới trẻ đua nhau mặc jean nhưng mua quần mới về lại đem mài, cắt cho rách bươm và giặt đủ mọi cách cho cũ bạc đi mới đem ra mặc. Áo thì lục tìm trên gác xép những áo cũ của cha ông để lại, những cái sơ mi đàn ông vừa dài vừa rộng thùng thình, làm gì có eo có ngực, có những “đường cong tuyệt mỹ”? Chẳng lẽ nó cũng phản ánh sự tiến bộ, văn minh của Pháp? Còn “mỹ thuật”? Ông Cát Tường chê áo Việt Nam lòe xòe, lụng thụng, không “mỹ thuật”, nhưng tôi lại thấy áo tứ thân, áo giao lĩnh cũng như áo dài đều đẹp cả, mỗi cái một vẻ. “Nhân tâm tùy thích”, khó mà tranh cãi.

Tóm lại, ông Cát Tường không phải là người đã biến cái áo tứ thân thành áo hai vạt, ông thực sự có công đóng góp cho áo dài hiện đại song ông chỉ là một mắt xich trong chuỗi dài những người không để lại tên tuổi nhưng cũng góp phần cải sửa, giúp cho cái áo dài mang hình dáng hiện nay. Chúng ta “ tri ân” ông nhưng chúng ta cũng không quên những người “vô danh” ấy.

Hà Nội, tháng 12, 2010

 


Nguồn: ÁO DÀI XƯA VÀ NAY – NHỮNG NGỘ NHẬN… Nguyễn Thị Chân Quỳnh, Chim Việt Cành Nam. DCVOnline minh họa thêm.
Sách báo tham khảo

– BARON, Samuel, Description du Royaume de Tonquin. Traduction de l’anglais par H. Deseille. Reproduite par la Revue Indochinoise (première traduction publiée par l’abbé Prévost en 1751).

– BORRI, Christoffe, Relation de la nouvelle mission des Pères de la Compagnie de Jésus au Royaume de la Cochinchine. Traduite de l’italien du Père C. Borri, Milanais, qui fut un des premiers qui entrent en ce Royaume, par le Père Antoine de la Croix, de la même Compagnie. Rennes, Jean Hardy, M DC XXXI (1631).

– CHAIGNEAU, Michel Đức, Souvenirs de Huế. Paris, M DCCC LXVII (1867).

– Forum Diễn Đàn sách xưa (net) 1-8-2009, “ Họa sĩ NGUYỄN CÁT TƯỜNG – LEMUR”

– HOÀNG HUY GIANG, Tà áo bay trên trời quê đất khách: http://chimviet.free.fr/quehuong/chung/hhgn050.htm

– LÊ QÚY ĐÔN, Phủ Biên Tạp Lục, Phần 1 & 2. Nhà xuất bản Giáo Dục, 2007. Bản dịch của Nguyễn Khắc Thuần.

– Pierre Jacques LEMONNIER de la BISSACHÈRE, La Relation sur le Tonkin et la Cochinchine,d’après les manuscrits des Archives des Affaires Etrangères, 1807.

– Lê Triều Chiếu Lịnh Thiện Chính – Dịch giả Nguyễn Sĩ Giác. Saigon: Trường Luật khoa, 1961.

– Louis-Gabriel MULLET DES ESSARDS, Voyage en Cochinchine 1787-1789. Retranscrit par son descendant Bruno BIZALLION. Les Editions de Paris, 1996.

– NGÔ THÌ SĨ, Việt Sử Tiêu Án. Bản dịch của Hội Việt Nam Nghiên Cứu Liên Lạc Văn Hóa Á Châu. Saigon, 1960. San Jose, Hoa Ký: Văn Sử tái bản, 1991.

– NGUYỄN CÁT TƯỜNG. Y phục của phụ nữ, Thế Kỷ 21 số 201 &202, tháng giêng và tháng hai, 2006, in lại báo Phong Hóa, 1934.

– NGUYỄN TẤT ĐẠT, “ Bố tôi, họa sĩ “ Lemur-Nguyễn Cát Tường”. Xuân Bính Tuất, 20-1-2006. Forum Diễn Đàn 01/08/2009

– NGUYỄN TRỌNG HIỀN, Tiểu sử và sự đóng góp vào văn hóa Việt Nam của họa sĩ Nguyễn Cát Tường-Lemur. Thế Kỷ 21 số 201 & 202, 2006.

– PHAN KHOANG, Lịch sử: Xứ Đàng Trong (1558-1777), tập 1 & 2. Houstan, Texas: Xuân Thu tái bản, 1991 (?).

– TAVERNIER, J.B., Relation nouvelle et singulière du Royaume de Tunquin. Texte de 1681, reproduit par la Revue Indochinoise, Octobre, 1908.

– THÁI ĐÌNH LAN, Hải Nam Tạp Trứ. Dịch giả Ngô Đức Thọ. Nhà xuất bản Lao Động, 2009.

– VŨ NGỌC TRUY, Áo dài Lemur, Thế Kỷ 21 số 201 & 202, 2006.

– WIKIPEDIA (Bách Khoa Toàn Thư mở), Áo dài – Lịch sử.

23 Comments on “Áo dài xưa và nay – Những ngộ nhận… (Kết)

  1. Trong những đóng góp cho áo dài phụ nữ, tiến bộ và táo bạo nhất có lẻ bà Trần Lệ Xuân (Ngô Đình Nhu).

    Áo dài của thập niên 1960 không dài lê thê như bây giờ, vạt áo chỉ trên dưới đầu gối vài phân (cm) trông trẻ trung, lanh lẹ và gọn nhẹ, làm cho mấy cô đẹp lành mạnh, khoẻ khoắn chứ không quá yễu điệu như hiện nay.

  2. Một bài viết công phu nói về cách ăn mặc của dân Việt. Xem ra cách ăn mặc thời xưa dù là chưa có ý niệm về mốt như Tây phương thời nay nhưng cũng vẫn có mốt của nó. Mốt là cái do người nào đó nghĩ ra, đặt ra rồi có nhiều người thích nên mặc theo. Bài này cũng cho thấy cách ăn mặc của người Việt không cố định. Dù chỉ xét tới vài thế kỷ gần đây đã thấy mỗi thời một khác. Sự thay đổi cách ăn mặc có thể do ý muốn của dân. Lúc chế ra kiểu này, kiểu kia hoặc bắt chước Trung Quốc, biết đâu bắt chước người ngoại quốc nào khác đến An Nam buôn bán, giao dịch. Sự thay đổi có khi do triều đình ấn định, vì lý do chính trị, hoặc vì lý do trị an, muốn chấn chỉnh phong tục… Đúng như tác giả nói, họa sĩ Cát Tường là một trong những người đóng góp vào cách ăn mặc. Có lẽ trong hoàn cảnh nào đó ông được nhớ đến nhiều. Có thể vì lúc đó người Việt đã bắt đầu có báo chí nên có sự ghi nhận bằng giấy bút. Còn trước đó, những người đóng góp vào mốt quần áo là những người dân thường, chẳng ai dùng giấy bút ghi lại.

  3. Trích: “Áo dài dẹp nhưng chỉ khi đi tha thướt, ung dung chứ đem nó lên sân khấu nhẩy múa, giơ chân lên cao hay chạy nhanh, chân một nơi, áo một nẻo thì không đẹp chút nào.”

    Đúng như tác giả nhận xét. Mặc áo dài mà nhẩy múa trên sân khấu, nhẩy cẫng lên và xoay, dơ chân cao lên thì xem rất là kỳ cục. Cái kiểu mặc áo dài nhẩy cẫng lên trên sân khấu được nhìn thấy do mấy ông “biên đạo múa” của chế độ CS. Có lẽ các ông này biên đạo múa theo lý luận là mặc áo dài là có tính dân tộc, nhẩy lên dơ chân là theo kiểu vũ Ba Lê là kết hợp tính dân tộc với tính hiện đại, chế độ cách mạng thì phải dơ tay cao, nhẩy cao, đá chân thì mới có vẻ hăng hái, không ủy mị kiểu “nhạc vàng”. Kết quả là sinh ra các màn múa mà Nguyễn Thị Chân Quỳnh nói “không đẹp chút nào”, nhưng nó vẫn được lưu truyền vì nó là đúng theo “lý luận cách mạng”.

  4. Một bài viết nói về cách ăn mặc của thời xưa. Nếu vua chúa Tàu đến thế kỷ thứ 6 mới độc quyền dùng màu vàng thì cách ăn mặc của Lý Công Uẩn trong cuốn phim của người Việt đưa qua cho Trung Quốc làm có thực sự là ăn mặc theo đúng cách của vua chúa? Hãy thử xét xem cách ăn mặc đó giống với cách ăn mặc của người Hán vào thế kỷ nào, có giống với cách ăn mặc cu/a người Việt hay không? Còn cách ăn mặc của người Việt vào thời Lý Công Uẩn ra sao? Bài này chỉ tìm được trong sách xưa cách ăn mặc của dân vào các thế kỷ gần đây. Còn cách ăn mặc của vua chúa Việt Nam qua các thời đại ra sao? Nếu người Việt không biết cách ăn mặc của vua chúa mình ra sao thì phải chăng là dấu hiệu của sự kém văn hóa? Kém văn hóa vì không ai tò mò tìm hiểu về sử của mình. Không tò mò tìm hiểu về sử mình vì hoàn cảnh chiến tranh không có thời giờ, không có cơ hội, hay vì chỉ muốn khai thác sử để phục vụ chính trị mà không nhìn lịch sử với con mắt tò mò, tìm hiểu? Thời trước 75 ở miền Nam thì không thể là khảo cổ để tìm hiểu lịch sử xa xưa vì các địa điểm lịch sử xa xưa thì nằm ở miền Bắc. Còn ở miền Bắc thời CS thì chỉ khai thác lịch sử để phục vụ chính trị, còn người dân không được phép tò mò về lịch sử, diễn dịch lịch sử theo đúng những gì mình tìm tòi được.

  5. Có cậu thiếu niên kia, bơ vơ vào thành, tăng thêm mấy tuổi đi làm
    thư ký cho Tây. Ấy là nhờ đã lõm bõm học tiếng Tây-Bồi từ Mr.
    Rau Muống Mã Viện, có lúc học chàng Nguyễn Tẽn nữa…
    Cậu làm với Tây, Đầm. Ngày ngày gõ máy Bulletin quotidien, làm
    synthèse, rapport… — Trong sở, tất cả còn độc thân, và cậu bé
    là nhóc nhứt, 16 tuổi chuối non.– Cuối tuần, thường cả sở họp
    nhau đi Bar, nhảy nhót…– Mà cái cô đầm 23 tuổi hay …bế Dâm lên
    lòng khen ” mignon!” vuốt ve Dâm ghê lắm, mà Dâm lạnh lùng đến
    thế sao– Ấy a, nhưng cứ những khi khát nước nhìn ngắm các em
    an nam ta tha thướt lụa là, những gò bồng đảo, những rặng núi
    Kim Bôi Sơn cước uốn lưỡn mênh mông, là Dâm tôi rạo rực trong
    lòng,đêm trường thao thức quá là ơi… Tui không thích cô đầm bế tui
    vào lòng mà nghe yêu thương thêm, vì cô ý…hôi nách quá trời…
    Tui chỉ bị mê hoặc bởi cái áo dài tha thướt tò te khiêu khích tui…mà
    có ông chú nhà văn chú cháo trên này kêu là…mê ly!

  6. Hic, nhìn hình “tứ đại mỹ nhân” của Hà Nội một thời mà … ngạc nhiên quá. Chỉ có cô ngồi mặc áo xẫm là tương đối. Chắc chắn còn có những thiếu nữ xinh đẹp hơn “tứ đại mỹ nhân” này vào thời đó. Chắc có lẽ nhờ các cô là con nhà gia thế nên được chú ý và … tôn phong như vậy thui. Thời xưa thường là vậy, người ta ưa bị gia cảnh bề ngoài chi phối nhận xét khách quan.

    Về chiếc áo dài, áo dài bà Nhu là tuyệt và thích hợp nhất, vừa tôn vẻ đẹp (cái cổ không bị gò bó khó chịu) vừa thích hợp với khí hậu miền Nam. Chiếc áo dài kiểu Lemur do cô Nguyễn thị Hậu mặc cũng rất dễ thương. By the way nếu cô NTH được phong là mỹ nhân còn có lý hơn.

  7. Voyage en Cochinchine en 1872

    – Docteur Morice

    Hình ảnh tại Gò Công

    Moulin à riz, à Gocong

    • Ngồi bên cối xay lúa, tôi nghĩ người phụ nữ bận chiếc áo “Bà ba”, không phải áo dài.

      • Nhìn kỹ lại đi anh Zulu. Vạt trước dài quá đầu gối vạt sau dài ngang bắp chân.

        • Xin lỗi anh Tâm Việt, tôi đã nhìn ba chớp, ba nhoáng khi chưa mở hết bức ảnh.

          Vào thời nào mà hình chụp đẹp quá. Còn tấm hình hai người đi Velosolex chắc không xưa lắm, vào thập niên ’50 chăng ?

  8. “Áo dài dẹp [đẹp] nhưng chỉ khi đi tha thướt, ung dung chứ đem nó lên sân khấu nhẩy múa, giơ chân lên cao hay chạy nhanh, chân một nơi, áo một nẻo thì không đẹp chút nào.”

    Đọc xong nhời thời trang critic trên, em bấm vào tấm ảnh chị Tư đang bận áo dài chơi vo-lê-bo đặng coi cho rõ…

    Ngắm nghía xong, em nghĩ dìa nghệ thuật như vầy: đa số mấy trự nhiếp ảnh gia, cùng ban…nghệ thuật thứ bảy của An-nam-mít có óc sáng tạo đó chớ; nhưng lợi kém kiến thức cơ bản về nghệ thuật – học đường; cứ thử coi vài ba “sô” ca nhạc, dăm bảy thước film do phe ta tự biên tự diễn, thì em thấy vẫn còn…xoàng xỉnh quá!

    Hầu hết…”sô” (*) của dân An-nam-mít ta có cái màn…bơm đ. nhau…bơm xong, trự/mợ em-xi [hoạt náo viên] quay qua guests…”bỏ nhẹ” …Mời ô/b tên, chức vụ…[tuổi tác] chào khán [thính] giả của đài…

    Ôi, cỡ da mặt như em cũng thấy muốn …lặn luôn! Chẳng khác chi…nhắc nhở đứa con, đứa cháu vòng tay lợi…chào ô/b cô, dì, chú bác…đi, mậy!

    (*) cũng thuộc nghệ thuật thứ bảy

  9. Nhác trông bốn mỹ nhân có một nét giống nhau: nét ngực rất… thanh (gần như không có)! Trông kỹ mới thấy nét đẹp… khó thấy, có thể vì nhiều lý do, kỹ thật chụp ảnh lẫn kiểu cách, trang điểm. Sắc đẹp của các siêu sao ngày nay – Tây phương lẫn Việt Nam… là phải “in your face” (đập vào mặt)… chắc chắn khác ngày xưa nhiều lắm… (Mấy mỹ nhân này thời ông cụ tôi bữa nào phải hỏi xem cụ nghĩ gì!)

    Tôi thì ngược lại, tuy thấy bà Nhu có đẹp, nhưng không thích kiểu áo dài hở cổ của bả. Ngày bây giơ tôi cũng chưa thấy chiếc áo dài khoét cổ nào coi được. Áo dài không cổ như áo dài nữ sinh thời tôi đi học thì ngây thơ dễ thương!

    Đẹp thì phải hợp khi hậu, nhưng không bắt buộc ngược lại…

  10. Ai nấy đều có thể so sánh và nhận xét, từ cách [mốt] ăn bận, cho đến nét mặt, hình dáng …người phụ nữ văn minh, thanh lịch, bình đẳng, etc…Của 2 miền nam/bắc, kể từ đầu những thập niên 50s cho đến giữa thập niên 70s…một cách rất dễ dàng! Tiêu biểu là nét thanh lịch, vẻ đẹp của phụ nữ Sài gòn đang bước những gót ngọc (trên tờ Life) trong chủ đề áo dài này (xin xem bài I).

    Theo cái nhìn …tổng thể của em – nhứt là khi đối chiếu qua những hình ảnh xa xưa – em thấy áo dài xưa, na ná như những chiếc áo màu trắng mà đàn ông dân Trung Đông theo đạo Hồi hiện nay đang bận (chiếc áo có cổ như dân Tàu-ô thường hay bận, có điều áo dài đến đầu gối).

    Có lẽ em zdọt qua Huê kỳ từ lúc lên ba, nên khi ngắm áo dài VN em thấy chẳng có gì gọi là…rung cảm …Em tan trường về đường mưa nho nhỏ…Cả một trời iu bao giờ trở lợi… Nhưng, khi ngắm 3 em “thí sinh” áo trắng, em thấy cũng mát mắt…3 em là thí sinh, nên anh mnp sẽ chọn em cầm cái máy ảnh, vì bàn tay em coi bộ…còn dính chút phèn, nên hạp với anh mnp. hehehe…

  11. Túm lại, có lẽ áo dài lemur là áo dài không mặc áo lót bên trong (có nghĩa là chỉ một lớp vải rồi đến… da… nhưng phải có áo ngực hay soutien) và có eo. Eo nhiều hay ít còn tuy theo thời kỳ phát triển, khoảng cuối 50s, đầu 60s áo dài SG eo khủng khiếp (xem lại hình Thẩm Thúy Hằng hồi đó) nhưng sáu đó “ôn hòa” trở lại…

    Cuối 60s, đầu 70s có mốt mấy cô trẻ mặc áo dài vạt ngắn cũng cỡn, mầu chói, tà áo trước xẻ đôi… trông dễ ghét (tui không dám nói ra… sợ ăn bạt tai!). Cũng thông cảm vì đó là thời hippie “make love, not war”… đa số con gái nhí đều mặc đầm, nên áo dài cũng phải đổi… cho văn minh như ai…

  12. Nhắn chung bạn đọc lê Văn và các bạn khác:

    Khi gởi cần link, yêu cầu bạn đọc thay đổi [:] thành [;] hay những dấu khác để ý kiến hiển thị. Trong tương lai, ban điều hợp diễn đàn sẽ không giúp hiệu đính những ý kiến có link không thay đổi như đã hướng dẫn trên đây.

    DCVMods

    • Cám ơn BBT đã có chỉ dẫn kỹ thuật này. Hy vọng lần tới dẫn “link” sẽ thành công. Trân trọng LV