Bắc Hàn tạm ngưng thử vũ khí hạch tâm

Robert E Kelly | DCVOnline

Cập nhật: Hôm 25 thángg Tư, 2018, tờ Nam Hoa Tảo Báo (The South China Morning Post) đưa tin cơ sở thí nghiệm hạch tâm của Bắc Hàn ở miền Đông Bắc đã sụp đổ — và đó có lẽ là lý do chính để Kim jung-un phải tuyên bố ngưng thí nghiệm vũ khí hạch tâm.

Một chiến thắng cho an ninh thế giới, nhưng Bình Nhưỡng có sẵn sàng hủy bỏ vũ khí đã có hay không mới là thử thách chính.

Bắc Hàn tuyên bố sẽ ngưng thí nghiệm vũ khí hạch tâm và hỏa tiễn, và hứa sẽ đóng cửa trung tâm thí nghiệm hạch tâm tại Punggye-ri. Nếu thực sự như vậy thì đó là một bước tiến quan trọng, nhưng chúng ta nên lạc quan và thận trọng.

Chúng ta đã từng đến sát biên đột phá với Bắc Hàn trước đây, để rồi thất vọng. Sẽ có rất nhiều câu hỏi. Nhưng không cần phải chống đối một cách diều hâu về việc này. Trong độ khả tín giới hạn của Bắc Hàn thì đây là một chiến thắng về mặt an ninh cho đồng minh.

Câu hỏi lớn đặt ra là tại sao bây giờ Bắc Hàn lại ứng xử như vậy — và không chỉ ở phương diện hỏa tiễn và vũ khí hạch tâm. Gần đây, họ đã không còn phản đối các cuộc tập trận quân sự Mỹ-Nam Hàn và vị trí của quân đội Mỹ ở miền Nam. Họ cũng đã báo hiệu sẵn sàng đàm phán về việc bỏ vũ khí hạch tâm. Dĩ nhiên người ta có rất nhiều hoài nghi, nhưng nếu Bình Nhưỡng nghiêm túc thì đây có vẻ là một sự thay đổi chính sách thực sự của Bắc Hàn.

Do những khác biệt sâu sắc về ý thức hệ về việc làm thế nào để giải quyết vấn đề ở Bắc Hàn có hai khuynh hướng giải thích đang thống trị cuộc tranh luận về sự thay đổi và hòa hoãn đột đột của chính phủ Bắc Hàn.

Nhóm chủ hòa đang biện luận rằng Bắc Hàn đang thay đổi thực sự, và khi chính phủ Nam Hàn đồng ý thì đàm phán sẽ bắt đầu. Khối diều hâu – các đảng bảo thủ ở Nam Hàn và Hoa Kỳ — bị đổ lỗi đã gây ra tình trạng bế tắc ở đây, đã dồn Bắc Hàn vào chân tường, đưa họ đến chỗ bắt buộc phải dùng đến vũ khí hạch tâm để bảo vệ cho sự sống còn của mình.

Vấn đề ở đây là chúng ta có rất ít bằng chứng bên trong là người lãnh đạo Bắc hàn, Kim Jong-un muốn bắt chước người lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev theo đuổi chính sách cởi mở và xuyên suốt kiểu glasnost tại Bắc Hàn. Chúng ta tất nhiên nên tận dụng tối đa những cánh của vừa mở này, nhưng nếu ở nội bộ Bắc Hàn vẫn là một Bắc Hàn như chúng ta vẫn biết — và nó hẳn có vẻ như vậy — thì có nguy cơ sự thực sự sẽ sa đà.

Với sự mềm dẻo mới, Bắc Hàn vấn chưa cho thế giới biết họ sẽ trở thành ‘phi hạch tâm’ như thế nào.

Tổng thống Mỹ, Donald Trump và nhóm diều hâu ở Mỹ đang biện luận ngược lại rằng vì chiến dịch “áp lực tối đa” của ông đã buộc Bắc Hàn phải ngồi vào bàn hội nghị. Điều này có sức hấp dẫn về mặt chính trị đối với Trump, đặc biệt là vì ông đang gặp nhiều rắc rối ở trong nước. Và có bằng chứng vặt hàng nhập cảng vào Bắc Hàn – quan trọng nhất là xăng dầu — đã bị hạn chế.

Nhưng chúng ta không có bằng chứng thực sự vững chắc. Phần lớn thương mại của Bắc Hàn, cả hai, hợp pháp và bất hợp pháp, đều đi qua ngả Trung Quốc, và vẫn có sự bàn cãi về việc Bắc Kinh đang đóng cổng biên giới kín đến độ nào. Khi tôi nói trên đài truyền hình Trung Quốc về vấn đề này, giới bình luận Trung Quốc luôn cho rằng người phương Tây không biết Trung Quốc đã cố gắng rất nhiều.

Nếu Trung Quốc đang thực thi các biện pháp cấm vận, thì có thể sự kết hợp áp lực của Mỹ và áp lực của Trung Quốc — một chính sách Mỹ đã có từ lâu, trước thời đạicủa Trump — cuối cùng đã siết chặt lại những con ốc, ép Bình Nhưỡng phải thương lượng.

Tôi nghĩ thực dụng hơn, Bắc Hàn đã có một chương trình vũ khí hạch tâm tương đối đã trưởng thành và họ nghĩ đã đến lúc có thể bầy hàng để trao đổi ở những hội nghị thượng đỉnh họ đang đề nghị trong năm nay. Bình Nhưỡng luôn có thể làm chệch hướng và nuốt lời sau này nếu cần.

Năm ngoái, đường hầm ở trung tâm thí nghiệm hạch tâm Punggye-ri sụp đổ làm 200 người thiệt mạng. Sự lo ngại có một cuộc khủng hoảng kiểu Chernobyl tại đây là có thật. Và Bắc Hàn đã có 30-50 đầu đạn, và hỏa tiễn cho chúng, vì vậy họ đã có một sực mạnh hạch tâm khá tốt rồi. Ngừng thí nghiệm không có nghĩa là một sự thoái lui của chương trình vẫn còn đó, và sự mềm dẻo mới của Bắc Hàn vẫn không cho thấy chi tiết của chương trình hủy bỏ vũ khí hạch tâm của họ.

Tóm lại, thử thách thực sự về ý định của Bắc Hàn — hủy diệt vũ khí hiện có — chưa được giải quyết. Đây sẽ là tiêu chuẩn để đánh giá sự thành bại cho các cuộc họp sắp tới giữa Mỹ và Bắc Hàn.

Robert E Kelly là giáo sư khoa Quan hệ Quốc tế tại Đại học Quốc gia Pusan. Đọc giả có thể đọc thêm trên trang web của ông ở AsianSecurityBlog.wordpress.com.

© 2018 DCVOnline

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net

Nguồn: North Korea’s nuclear pause: grist for both doves and hawks. Robert E Kelly | The Guardian. Sat 21 Apr 2018.