Giải Thích: Cuộc điều tra của Hoa Kỳ về nguồn gốc COVID-19
Christina Larson và Nomaan Merchant | DCVOnline
WASHINGTON (AP) – Đã từng bị hầu hết các chuyên gia y tế cộng đồng và giới chức chính phủ bác bỏ, giả thuyết COVID-19 vô tình từ phòng thí nghiệm ở Trung Hoa thoát ra ngoài hiện đang được xem xét kỹ lưỡng trong một cuộc điều tra mới của Hoa Kỳ.
Các chuyên gia cho rằng cuộc điều tra kéo dài 90 ngày do Tổng thống Joe Biden ra lệnh vào ngày 26/5 sẽ thúc đẩy các cơ quan tình báo Mỹ thu thập thêm thông tin và rà soát lại những gì họ đã có. Các cựu viên chức Bộ Ngoại giao dưới thời Tổng thống Donald Trump đã công khai thúc đẩy điều tra kỹ hơn về nguồn gốc virus, cũng như các nhà khoa học và Tổ chức Y tế Thế giới đã mong muốn.
Nhiều khoa học gia, trong đó có Bác sĩ Anthony Fauci, cho biết họ vẫn tin rằng rất có thể virus đã phát sinh trong thiên nhiên và nhảy từ động vật sang người. Các nhà nghiên cứu virus đã không công khai xác định bất kỳ bằng chứng khoa học mới quan trọng nào có thể làm cho giả thuyết virus thoát ra từ phòng thí nghiệm có thể xẩy ra hơn.
Chuyên gia nghiên cứu virus học cũng nói rằng khó có thể có câu trả lời chính xác về nguồn gốc virus trong 90 ngày. Công việc xác nhận đầy đủ nguồn gốc và đường lây lan của các loại virus trong quá khứ — chẳng hạn như SARS đầu tiên hoặc HIV/AIDS — đã mất nhiều năm hoặc nhiều chục năm.
Xem những gì đã biết về cuộc điều tra của Hoa Kỳ về virus.
CÁC CƠ QUAN TÌNH BÁO ĐANG XÉT LẠI NHỮNG ĐIỀU GÌ?
Biden đã ra lệnh xem lại những gì Tòa Bạch Ốc cho biết là phát hiện ban đầu dẫn đến “hai kịch bản có thể xảy ra”, lây truyền từ động vật sang người hoặc virus thoát ra từ phòng thí nghiệm. Tuyên bố của Tòa Bạch Ốc cho biết hai cơ quan trong cộng đồng tình báo gồm 18 thành viên nghiêng về giả thuyết về một vụ lây truyền trong tự nhiên; một cơ quan khác nghiêng về một phòng thí nghiệm để virus thoát ra ngoài.
Một tài liệu thu hút sự chú ý mới là bản tin ngắn của Bộ Ngoại giao phát hành trong những ngày cuối cùng của chính quyền Trump. Bản ghi nhớ đó lưu ý rằng Hoa Kỳ tin rằng ba nhà nghiên cứu tại một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Hoa, đã tìm cách điều trị tại một bệnh hô hấp vào tháng 11 năm 2019. Tuy nhiên, phúc trình đó không có kết luận vì không biết nguồn gốc và mức độ nghiêm trọng của bệnh trạng của những nhân viên đó — và hầu hết người dân Trung Hoa thường xuyên đến bệnh viện, chứ không đi bác sĩ, để được chăm sóc định kỳ.
Bản ghi nhớ cũng chỉ ra các nghiên cứu “chức năng đạt được”[1] — theo lý thuyết có thể tăng cường khả năng gây chết người hoặc khả năng lây truyền của virus — được cho là được thực hiện tại phòng thí nghiệm Vũ Hán với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Giám đốc Viện Y tế Quốc gia Francis Collins đã cương quyết phủ nhận rằng Hoa Kỳ hỗ trợ bất kỳ nghiên cứu “tăng chức năng” nào về coronavirus ở Vũ Hán.
David Feith, người từng là phó phụ tá ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương dưới thời Trump, cho biết ông ủng hộ lời kêu gọi của Biden về việc xem xét kỹ hơn. Feith nói,
“Ngụ ý trong tuyên bố của tổng thống là có nhiều thứ để phân tích và nhiều thứ cần thu thập hơn là những gì đã được phân tích hoặc thu thập cho đến nay.”
David Feith
Giám đốc cơ quan Tình báo Quốc gia từ chối bình luận.
TRUNG HOA CÓ CẢN TRỞ ĐIỀU TRA HAY KHÔNG?
Tuyên bố của Tòa Bạch Ốc chỉ trích Trung Hoa thiếu minh bạch, lặp lại những lời chỉ trích trước đó của đảng Dân chủ và Cộng hòa. Tòa Bạch Ốc cho biết: “Việc không đưa được các viên thanh tra của chúng ta vào cuộc trong những tháng đầu tiên đó sẽ luôn cản trở bất kỳ cuộc điều tra nào về nguồn gốc của COVID-19.”
Hãng tin AP đã đưa tin về sự can thiệp của Trung Hoa vào các cuộc thăm dò virus của Tổ chức Y tế Thế giới và việc họ tung ra các thuyết âm mưu trên mạng. Trung Hoa cũng đã buộc các nhà báo rời khỏi Hoa lục trong những năm gần đây và im lặng hoặc bỏ tù những người tố cáo từ Vũ Hán và các nơi khác.
Sự thiếu minh bạch tại Trung Hoa là một thách thức lớn và quen thuộc. Nhưng điều đó không tự nó báo hiệu rằng một cái gì đó cụ thể đang được che giấu. Yanzhong Huang, một thành viên cao cấp về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại nói,
“Vấn đề là khi đưa ra thông báo đó (lời kêu gọi điều tra của Biden) trong một môi trường bị chính trị hóa cao, thì khả năng Trung Hoa sẽ hợp tác với nỗ lực tìm ra nguồn gốc của virus càng ít hơn.”
Yanzhong Huang
KHOA HỌC GIA TIN NHỮNG GÌ VỀ NGUỒN GỐC CỦA VIRUS?
Lập luận thuyết phục nhất để điều tra việc virus có thể thoát ra từ phòng thí nghiệm không phải là bất kỳ bằng chứng mới nào, mà là thực tế là một con đường phát sinh khác của virus vẫn chưa được xác nhận 100%.
Arinjay Banerjee, một chuyên gia virus học tại Tổ chức thuốc chủng ngừa và bệnh truyền nhiễm ở Saskatchewan, Canada, cho biết: “Khả năng lớn vẫn là virus này đến từ một ổ chứa động vật hoang dã.” Ông dân chứng một thực tế là các sự kiện lan truyền — khi virus nhảy từ động vật sang người — là việc phổ biến trong thiên nhiên, và các khoa học gia đã biết về hai loại coronavirus beta tương tự tiến hóa ở dơi và gây ra dịch bệnh khi con người bị nhiễm bệnh, SARS1 và MERS.
Tuy nhiên, trường hợp đó không hoàn toàn khép lại. Banerjee nói: “Có những xác suất, và vẫn có thể. Vì chưa ai xác định được loại virus giống SARS-CoV-2 100% ở bất kỳ loài động vật nào, nên vẫn còn chỗ cho các nhà nghiên cứu hỏi về các khả năng khác.”
MẤT BAO LÂU ĐỂ XÁC NHẬN NGUỒN GỐC CỦA VIRUS?
Việc xác nhận chắc chắn 100% nguồn gốc của virus thường không nhanh chóng, dễ dàng hoặc ngay cả lúc nào cũng có thể làm được.
Ví dụ, các nhà khoa học chưa bao giờ xác nhận nguồn gốc của bệnh đậu mùa trước khi căn bệnh này được xóa sổ bằng một chương trình tiêm chủng toàn cầu.
Trong trường hợp Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS) — một bệnh do virus beta coronavirus, giống như coronavirus hiện nay, gây ra – giới nghiên cứu lần đầu tiên xác định được loại virus này vào tháng 2 năm 2003. Cuối năm đó, các nhà khoa học đã tìm ra vật chủ có thể là trung gian: con cầy (xạ miêu) dừa Himalaya tìm thấy tại chợ động vật sống ở Quảng Đông, Trung Hoa. Nhưng phải đến năm 2017, các nhà nghiên cứu mới lần ra nguồn gốc có khả năng lây nhiễm virus là từ hang dơi ở tỉnh Vân Nam, Trung Hoa.
VIỆC HIỂU NGUỒN GỐC LÀ QUAN TRỌNG NHƯ THẾ NÀO?
Dưới góc độ khoa học, các nhà nghiên cứu luôn quan tâm đến việc hiểu rõ hơn về cách mà các loại bệnh tiến triển. Từ góc độ sức khỏe cộng đồng, nếu một loại virus đã chuyển sang lây lan phần lớ do tiếp xúc giữa người với người, thì việc tìm ra nguồn gốc của nó không phải là điều cần thiết đối với các chiến lược ngăn chặn căn bệnh này.
Deborah Seligsohn, chuyên gia về môi trường và sức khỏe cộng đồng tại Đại học Villanova cho biết:
“Các câu hỏi về nguồn gốc và các câu hỏi về kiểm soát dịch bệnh không giống nhau một khi sự lây truyền từ người sang người đã trở nên bình thường.”
Deborah Seligsohn
Các đảng viên Cộng hòa đã làm áp lực để có nhiều cuộc điều tra hơn về vụ vius thoát ra từ phòng thí nghiệm có thể xảy ra như là một phần của chiến dịch lớn hơn để đổ lỗi cho Trung Hoa và minh oan cho cách Trump giải quyết đại dịch. Gần 600.000 người ở Hoa Kỳ đã chết vì COVID-19, con số cao nhất so với bất kỳ quốc gia nào.
CHUYỆN GÌ SẼ XẢY RA SAU 90 NGÀY?
Nhiều nhà khoa học cảnh giác rằng cuộc điều tra kéo dài 90 ngày không chắc sẽ mang lại câu trả lời mới chắc chắn.
Stephen Morse, một nhà nghiên cứu về dịch bệnh tại Đại học Columbia, cho biết:
“Chúng ta hiếm khi có được một khẩu còn bốc khói. Ngay cả trong những trường hợp tốt nhất, chúng ta hiếm khi có được sự chắc chắn mà chỉ đựi một mức độ có thể xảy ra.”
Stephen Morse
Bất kỳ phát giác nào đều có thể sẽ bùng nổ về mặt chính trị, đặc biệt nếu bằng chứng mới được đưa ra ánh sáng ủng hộ hoặc bác bỏ lý thuyết ;ây truyền từ động vật hoặc thioast ra từ phòng thí nghiệm. Và việc không đưa ra được kết luận chắc chắn, gần như không thể tránh khỏi sau 90 ngày xem xét, có thể gây khó khăn cho những người ủng hộ và phản đối Trump, cũng như khuyến khích những người theo thuyết âm mưu.
Trong khi đó, các chuyên gia như Huang của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại nghi ngờ Trung Hoa có thể sẽ kiềm chế nhiều hơn, gây thêm một sự phức tạp nữa cho các mối quan hệ vốn đã căng thẳng. Ông nói:
“Điều này có thể sẽ khiến việc nhượng bộ từ Trung Hoa trở nên khó khăn hơn để cho phép một nhóm khác đến thăm Vũ Hán, hoặc không có quyền đến Hoa lục để điều tra ở đó.”
Yanzhong Huang
© 2021 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: EXPLAINER: The US investigation into COVID-19 origins | Christina Larson & Nomaan Merchant | AP | June 9, 2021.
[1] Nghiên cứu chức năng đạt được (nghiên cứu GoF hoặc GoFR) là nghiên cứu y tế làm thay đổi sinh vật hoặc bệnh tật theo cách làm tăng khả năng sinh bệnh, khả năng lây truyền hoặc số vật chủ (các loại vật chủ mà vi sinh vật có thể lây nhiễm).