Hậu quả của Chính sách kiểm soát virus nghiêm ngặt của Trung Hoa: Trái cây bị vứt bỏ
Võ Kiều Bảo Uyên, Sui-Lee Wee và Muktita Suhartono | DCVOnline
Việc đóng cửa biên giới trên đất liền của Trung Hoa và việc kiểm soát hàng hóa bị siết chặt lại đã khiến nông dân trồng trái cây vùng Đông Nam Á lâm vào cảnh nợ nần chồng chất. Nhiều người đã phải bỏ mùa gặt.
HÀ NỘI, Việt Nam | Tại vườn thanh long của ông Phạm Thanh Hồng ở Việt Nam, hầu hết đèn đã tắt. Tất cả đều im lặng ngoại trừ tiếng rơi của quả thánh long chín rụng xuống đất.
Ông Hồng, 46 tuổi, không buồn hái quả đã trồng.
Người nông dân đã thấy thanh long xuống giá 25 phần trăm trong tuần cuối cùng của tháng 12, xuống gần bằng 0, bị đẩy xuống do việc mà một số quan chức ở Việt Nam cho là chính sách “zero-Covid” của Trung Hoa. Ông Hồng nói: “Tôi chán nản quá nên dùng sức để nhặt chúng rồi vứt đi.”
Bán trái cây sang Trung Hoa trong đại dịch coronavirus không dành cho những người yếu bóng vía.
Trung Hoa đã cố gắng hết sức để ngăn chặn virus ở ngoài biên giới Hoa lục. Họ đã kiểm soát thư và hàng nghìn gói trái cây và thực phẩm đông lạnh mặc dù có rất ít bằng chứng cho thấy virus có thể lây truyền qua các sản phẩm đó. Trung Hoa đã đóng cửa toàn bộ các thành phố, khiến người dân Trung Hoa bị mắc kẹt mà không có thuốc men hay thức ăn.
Chính sách virus nghiêm ngặt đó cũng gây ra những hậu quả đáng báo động ngoài Trung Hoa. Nông dân trồng trái cây ở Đông Nam Á đặc biệt dễ bị thiệt hại vì rất nhiều hàng xuất cảng của khu vực này bán sang Trung Hoa. Năm 2020, tổng kim ngạch xuất cảng trái cây từ Đông Nam Á sang Trung Hoa đạt khoảng 6 tỷ USD. Ông Hồng nói,
“Nếu họ mua, chúng tôi sống. Nếu họ không mua, chúng tôi chết. Chúng tôi đang trồng thanh long, nhưng nó giống như đánh bạc vậy.”
Phạm Thanh Hồng
Hàng dài xe vận tải từ Việt Nam, Myanmar và Lào hiện đã ứ đọng trước cửa quan thuế biên giới của Trung Hoa. Nông dân trồng thanh long ở Việt Nam, phần lớn xuất cảng sang Trung Hoa, đã bị đẩy vào cảnh nợ nần chồng chất.
Tại Myanmar, giới xuất cảng dưa hấu đang bán phá giá trái cây của họ ở biên giới vì tài xế xe vận tải đã được yêu cầu cách ly 15 ngày trước khi họ có thể đưa hàng vào Trung Hoa.
Những hạn chế dường như đã đặc biệt gây thiệt hại cho nông dân trồng thanh long của Việt Nam. Sau khi 9 thành phố ở Trung Hoa cho biết họ đã tìm thấy virus coronavirus trên trái thanh long nhập cảng từ Việt Nam, chính quyền Trung Hoa đã đóng cửa các siêu thị bán trái cây, buộc ít nhất 1.000 người tiếp xúc với trái cây phải cách ly và yêu cầu khách hàng đi xét nghiệm.
Sau đó, vào cuối tháng 12, Trung Hoa lần đầu tiên đóng cửa biên giới với Việt Nam trong thời gian xảy ra đại dịch.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hội Rau quả Việt Nam cho biết: “Trung Hoa không nói trước với Việt Nam điều gì. Họ đã hành động rất đột ngột.”
Theo ông Nguyên, hơn một triệu nông dân trồng thanh long, xoài và mít của Việt Nam đã bị ảnh hưởng vì những giới hạn nghiêm ngặt của Trung Hoa. Thị trường Trung Hoa chiếm hơn 55 phần trăm trong 3,2 tỷ đô la xuất cảng rau quả của Việt Nam, trong đó phần lớn là trái thanh long.
Phạm Thị Tú Lâm, một nông dân ở tỉnh Vĩnh Long của Việt Nam, cho biết bà quyết định chuyển từ trồng cam sang trồng thanh long vào năm 2015. Khi đó, bà có thể kiếm được 1,22 đô la cho một kg trái cây (hơn hai pound một chút). Hiện nay, do giá giảm xuống còn 1/10 nên bà ấy đã phải phá bỏ 1.150 trụ bê tông trồng cây.
Không tìm được người mua, bà Lâm đã cho những người hàng xóm phần lớn vụ mùa của năm ngoái của mình, dùng nó làm thức ăn cho gà hoặc vứt chúng đi. Bà Lâm đã đầu tư hơn 1.300 đô la và ba tháng để trồng thanh long, bà nói, “Tất cả những thứ đó giờ đã biến mất, không còn gì hết.”
Hiệu ứng sóng lan của chính sách zero-Covid của Trung Hoa đã đưa đến những cuộc thảo luận về sự phụ thuộc của Đông Nam Á vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Cũng xảy ra tình trạng lo lắng ngày càng tăng trong khu vực về sự hiện diện của Bắc Kinh ở Biển Đông, vùng biển tranh chấp mà nhiều quốc gia Đông Nam Á tuyên bố là của riêng họ.
Bill Pritchard, người đã nghiên cứu về thương mại trái cây của Đông Nam Á với Trung Hoa, giáo sư tại Đại học Sydney cho biết:
“Cho đến khi xảy ra Covid, đối với tôi, dường như ảnh hưởng kinh tế của Trung Hoa rất lớn ở Đông Nam Á, đến nỗi tất cả các quốc gia đó, bất chấp những căng thẳng chính trị, đang hướng nhiều hơn về quỹ đạo của Trung Hoa. Tôi nghĩ rằng đây đã là một phần của một con đường gập ghềnh. Cho dù đó là vĩnh viễn hay tạm thời, tôi không biết.”
Bill Pritchard
Trong hơn một thập kỷ, nông dân trồng hoa quả ở Đông Nam Á đã tăng thị phần nhờ tầng lớp trung lưu Trung Hoa ngày càng gia tăng, những người ngày càng có ý thức về sức khỏe. Họ cũng được hưởng lợi từ một mạng lưới đường bộ và đường xa lộ mới nối quốc gia của họ với Trung Hoa.
Nhiều người trong số họ đặt nhiều hy vọng vào Tết Nguyên đán, trong đó những đĩa trái cây nhiệt đới cắt nhỏ là đặc điểm phổ biến mọi nơi trên những bàn ăn trên khắp Trung Hoa trong kỳ nghỉ kéo dài một tuần.
Chính quyền Trung Hoa đã mở lại biên giới với Việt Nam vào tháng trước, nhưng họ không nới lỏng các biện pháp kiểm soát COVID-19. Theo ông Nguyên của Hội Rau quả Việt Nam, vào cuối tháng Giêng, khoảng 2.000 xe đã mắc kẹt ở biên giới, giảm từ 5.000 vào giữa tháng Mười Hai.
Giới chức chính phủ Việt Nam đã yêu cầu các doanh nghiệp tránh qua biên giới trong thời gian này.
Nguyễn Anh Dương, giám đốc chuyên về kinh tế tại Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương của Việt Nam, cho biết chính phủ Việt Nam đang cố gắng giúp nông dân tìm thị trường khác, gồmcả việc chuyển hướng thanh long đến các siêu thị địa phương ở Việt Nam.
Nhưng đa dạng hóa thị trường ra khỏi Trung Hoa là việc khó khăn. Việc sử dụng máy bay và tàu để gửi trái cây đến các quốc gia khác sẽ khiến chi phí cao hơn. Một số vùng trồng cây ăn quả ở Đông Nam Á không gần các sân bay.
Hiện tại, những người nông dân trồng trái cây đang phải gồng mình với những khó khăn lớn hơn.
Aye Myo Kyi, một nông dân trồng dưa hấu ở Myanmar, cho biết ông đã phải vứt bỏ dưa hấu khi Trung Hoa đóng biên giới với Myanmar vào tháng 4/2021.
Aye Myo Kyi bán dưa hấu từ năm 2010 cho biết hiện ông đã chuyển sang bán đậu trong nước.
Giới xuất cảng Thái Lan thường vận chuyển trái cây của họ qua Việt Nam và Lào, những quốc gia có chung cửa biên giới với Trung Hoa, đã rất thất vọng với giới lãnh đạo chính phủ vì đã không tài trợ họ khi thua lỗ lỗ.
Worakanya Panyaprasertkit, một nhà xuất cảng nhãn ở Thái Lan, cho biết lô hàng trái cây của bà đã bị kẹt lại biên giới với Việt Nam trong 60 ngày. Vào thời điểm Trung Hoa tuyên bố sẽ mở cửa biên giới với nước này vào tháng Giêng, hầu hết trái cây đã hư hỏng. Bà nói,
“Chúng tôi đã phàn nàn với nhiều cơ quan khác nhau, họ biết về vấn đề của chúng tôi, nhưng ngay cả sau đó chúng tôi vẫn không thấy bất kỳ tiến triển nào. Họ đang bỏ chúng tôi phải tự chiến đấu cho cuộc sống của chính chúng tôi.”
Worakanya Panyaprasertkit
Giới xuất cảng không hy vọng tình hình sẽ giảm bớt cho đến sau khi Thế vận hội mùa đông kết thúc tại Bắc Kinh vào ngày 20 tháng 2. Trung Hoa cũng đang cố gắng dập tắt một số đợt bùng phát của biến thể Omicron tại Hoa lục, điều này có thể dẫn đến việc kiểm soát biên giới nghiêm ngặt hơn.
Patchaya Khiaophan, phó chủ tịch tiếp thị của Hội Sầu riêng Thái Lan, cho biết bà hy vọng Trung Hoa sẽ tiếp tục lúc mở lúc đóng cửa biên giới trong những tháng tới. Thái Lan đang phát triển các chất khử trùng để phun vào các thùng chứa sầu riêng xuất cảng và thắt chặt các tiêu chuẩn an toàn và đóng gói đối với trái sầu riêng để kịp vụ mùa vào tháng Tư.
Bà Khiaophan nói:
“Chúng tôi phải trấn an phía Trung Hoa rằng sầu riêng Thái Lan không có Covid. Chúng tôi đã chuẩn bị cho những người nông dân và doanh nhân của mình. Đối với tôi, không có hy vọng cao.”
Patchaya Khiaophan
Tác giả | Võ Kiều Bảo Uyên đưa tin từ Việt Nam và Sui-Lee Wee đưa tin từ Singapore. Muktita Suhartono bổ túc bản tin từ Bangkok. Amy Chang Chien phụ trách nghiên cứu.
Sui-Lee Wee là Giám đốc Văn phòng Đông Nam Á của Thời báo New York. Bà là một phần của nhóm đã giành được giải thưởng Pulitzer năm 2021 trong hoạt động công ích vì đã đưa tin về đại dịch coronavirus. @suilee
Muktita Suhartono đưa tin cho The New York Times ở Indonesia và Thái Lan. Bà làm việc với The Times vào năm 2018 tại Bangkok.
Một phiên bản của bài báo này đăng trên ấn bản của TNYT vào ngày 6 tháng 2 năm 2022, Mục A, Trang 8 của ấn bản New York với tựa đề: “Cảm thấy giống như đánh bạc”: Nông dân trồng hoa quả phải chịu những hạn chế COVID-19 của Trung Hoa.
© 2022 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: A Side-Effect of China’s Strict Virus Policy: Abandoned Fruit | Vo Kieu Bao Uyen, Sui-Lee Wee and Muktita Suhartono | The New York Times | Feb. 5, 2022.