Trong phòng chỉ huy với Volodymyr Zelensky

Oliver Carroll | DCVOnline

Mệt mỏi nhưng vẫn tếu, tổng thống của Ukraine nói “Tôi không phải là anh hùng.”

Cánh cổng sắt màu trắng mở ra cót két, để lộ những cây vân sam và những bao cát. Một phụ tá của tổng thống nói, “Chào ông đến với pháo đài.” Nhíu mắt nhìn người ta có thể thấy những tay súng bắn tỉa ở mọi nơi: trái, phải, trên và dưới. Hệ thống phòng không, những khối kim loại khổng lồ, dễ thấy hơn. Khi cánh cổng đóng lại, một người lính nhặt một vertushka màu đỏ — điện thoại bảo mật trong hệ thống điện thoại nội bộ — của chính phủ từ thời Liên Xô, và xin lệnh. Chúng tôi được đưa đến một lối vào phụ, sau đó được hộ tống vào bên trong qua các hành lang và cầu thang sơn đen — lên, xuống và đi sâu vào bên trong cỗ máy chiến tranh Ukraine.

Mất gần một giờ chúng tôi mới đến cổng khu nhà của Volodymyr Zelensky, một hành trình thường chỉ mất mười phút. Những con phố lát đá xanh của Kyiv ngày nay hầu như không có xe cộ qua lại, nhưng các trục đường trung tâm của thành phố đã thay đổi để gây hoang mang cho kẻ thù. Con đường ngoằn ngoèo đến tảng nguyên khối màu xám của Liên Xô, qua những chướng ngại vật chống xe tăng, trước những người lính mang súng và các trạm kiểm soát ngày càng kiên cố. Chúng tôi đổi xe. Tình trạng bồn chồn về sự sẵn sàng ở Kyiv gợi nhớ đến tháng 2 năm 2014, khi chính phủ Nga cố giữ Ukraine trong vòng kiềm tỏa đã dẫn đến “cuộc cách mạng về phẩm giá” và cái chết của hơn 100 người. Ngày nay, thủ đô lại tiếp tục trong tình trạng chiến tranh.

Bên trong căn cứ của tổng thống, chúng tôi được yêu cầu để điện thoại, đồ dùng điện tử và bút ở cửa — bất cứ thứ gì có thể được dùng để xác định vị trí chính xác của chúng tôi. Chúng tôi được rà soát bằng máy dò kim loại di động, từ phía sau một đống những cuộn giấy vệ sinh, một giám đốc văn phòng lo lắng nhìn. Bà ấy là một trong số ít người vẫn đi làm hàng ngày: “Giờ đi lại thật đáng sợ, nhưng bạn có thể làm gì dược?” Hầu hết những nhân viên khác đã ngủ tại chỗ trên giường trại kể từ khi chiến tranh bắt đầu.

Lại dần mò dọc theo các hành lang tối và bất chợt, chúng tôi thấy mình đang ở trong phòng chỉ huy của Ukraine. Với cái bàn màu trắng, ghế tựa lưng cao và màn hình lớn, đây có thể là một phòng họp của công ty, nhưng với dòng chữ được tô điểm ở hai bên, màu vàng trên màu xanh lam: “Văn phòng Tổng thống Ukraine”. Trong bốn tuần qua, khi Zelensky đã đăng, gửi điện tín và tweet, phông nền này đã trở nên nổi tiếng. Một người lính trông nghiêm chỉnh bước vào. “Uvaga!” anh ta hô: “Chú ý!” Mười giây sau, tổng thống đi vào phòng, đi cùng với một vài người với súng máy. Zelensky ngồi ở đầu bàn, trước lá cờ Ukraine được đặt cẩn thận, và bắt đầu nói.

Tiến trình thay đổi của Zelensky từ diễn viên truyện tranh kiêm chính khách mới trở thành nhân vật lãnh đạo trên thế giới chỉ mất ba năm — vận tốc đã tăng nhanh trong tháng trước. Trong những ngày đầu của nhiệm kỳ tổng thống vào năm 2019, Zelensky là một nhân vật lãnh đạo tiên phong trong lĩnh vực hậu hiện đại, một người luôn cố gắng trở thành mọi thứ cho mọi người. Ông được bầu không phải vì chính sách — ông không có nhiều — mà vì sự phản đối mơ hồ của ông đối với sự tham nhũng và ý thức hệ của giai cấp chính trị. Trong ba năm, ông ấy đã đóng vai một giáo viên trở thành tổng thống trong một bộ phim truyền hình nổi tiếng, “Đầy tớ của Nhân dân” (“Servant of the People”). Nhưng trong những ngày đầu làm tổng thống thực sự, ông ấy đôi khi dường như chới với; khi báo chí đặt những câu hỏi khó, ông tỏ vẻ khó chịu, thậm chí cáu gắt.

“Quý vị không thể tưởng tượng nó có nghĩa là gì hoặc quý vị sẽ phải làm như thế nào. Tôi không ngờ nó lại khó đến thế này. Tôi không phải là anh hùng.”

Tình thế đã biến nhiệm kỳ tổng thống của ông trở thành một việc gì đó quan trọng hơn. Khi chiến tranh bùng nổ, ngay lập tức ông bỏ bộ com lê đậm với mày râu nhẵn nhụi để mặc áo kaki xanh và để râu ngắn. Ông ấy đã có sẵn quân phục chiến đấu để đi thăm quân đội ở tiền tuyến — một bộ cho mùa đông, một bộ cho mùa xuân: “Tôi có, nhưng không nhiều.” Ông ấy đang đảm nhận tốt vai trò mới. Mặc dù mệt mỏi và loay hoay không ngừng, nhưng bên dưới vẻ tự tin vẫn có sự bình tĩnh. Zelensky bắt tay lịch sự với mọi người (một người được ôm) và nghiêng người để giao tiếp bằng mắt. Ông ta tự kéo ghế cho mình lên. Ông ta tự rót nước có ga vào cốc nhựa của mình.

Ông tham gia vào cuộc trò chuyện, có những câu trả lời nhanh chóng, thân thiện, đôi khi là tinh quái và vuốt râu khi ông ấy nói. Khi được hỏi điều gì ông ấy cần nhất ở phương Tây, ông trả lời ngay lập tức với một nụ cười thoángtrên mắt: “Thứ nhất, máy bay. Thứ hai, nhưng nó thực sự là số một, xe tăng.” Thật bất ngờ khi ông ấy thỉnh thoảng đổi hướng câu chuyện. Chúng tôi hỏi ông ấy, “Chiến thắng của Ukraine trông như thế nào?” Ông ấy nhướng mày, nhăn mặt và mất đủ bảy giây trước khi nói — có vẻ như hàng triệu người đang trông đợi câu trả lời của anh ấy: “Chiến thắng là cứu được càng nhiều sinh mạng càng tốt.”

Zelensky nói: “Tôi không ngờ nó lại khó đến thế này. Quý vị không thể tưởng tượng nó có nghĩa là gì hoặc quý vị sẽ làm tốt như thế nào với tư cách là tổng thống.” Cuộc tấn công của Nga đã đẩy khả năng lãnh đạo của ông ta vào vùng ẩn số. Ông ngả lưng vào ghế: “Tôi không phải là anh hùng.” Ông ấy nói, đó là thành tựu của người dân.

“Có điều gì đó không ổn khi tổng thống Tổng thống không có người phiên dịch.”

Ông ấy liên tục sử dụng từ ngữ trung thực. “Bạn phải trung thực, để mọi người tin mình. Không cần phải cố gắng. Bạn cần là chính mình.” Việc cố gắng làm người chân thật này đã tạo ra nhiều lời tán dương, thậm chí cả meme, vì Zelensky đã trêu chọc người Nga và truyền cảm hứng cho người Ukraine bằng những video trên mạng xã hội thu hình trên đường phố của Kyiv. Ông nói, “Nếu tôi không ra ngoài ba hoặc bốn ngày và chỉ ở trong văn phòng, tôi sẽ không biết chuyện gì đang xảy ra trên thế giới. Không cần phải viết ra điều suy luận, nhưng ông đã. Vladimir Putin đã ở trong hầm “trong hơn hai thập kỷ”.

Xung quanh Zelensky là một nhóm nhỏ những nhà báo, luật sư, nghệ sĩ và các chuyên gia tự lực, đó là “chính phủ dựng lên” thời chiến của ông, như Sergii Leshchenko, một cựu nhà báo, hiện là nhân viên của tổng thống, đã dán nhãn cho nó. Cả chính phủ — tất cả đều mặc đồ xanh quân đội — có vẻ thoải mái với nhau và người lãnh đạo của họ. Nhưng không phải mọi thứ đều đúng chỗ. Việc đưa thông dịch viên của tổng thống vào phòng đã chậm trễ một thời gian dài. Tin nhắn cho biết: ông ấy đang bận với cuộc gọi nước ngoài. Zelensky nói đùa, “Có điều gì đó không ổn khi tổng thống không có phiên dịch của tổng thống.”

Tổng thống tự hỏi mình nên sử dụng ngôn ngữ nào. “Khi bạn hỏi bằng tiếng Nga, tôi sẽ trả lời bạn bằng tiếng Nga. Khi bạn hỏi bằng tiếng Anh, tôi sẽ trả lời bằng tiếng Ukraine.” Những phụ tá của ông ấy đề nghị ông chỉ nên nói tiếng Ukraina. Tổng thống đồng ý, nhưng không phải lúc nào cũng tuân theo quy tắc và đôi khi nói bằng tiếng Anh với trọng âm — tiếng mà ông nói tốt, mặc dù ông cũng xin lỗi vì đã quên lời. (Có lúc anh ấy ngoắc ngoắc ngón tay về phía người phiên dịch, ông ấy cười và nói: “Đó không phải là tất cả những gì tôi đã nói.”)

“Khi bạn hỏi bằng tiếng Nga, tôi sẽ trả lời bạn bằng tiếng Nga. Khi bạn hỏi bằng tiếng Anh, tôi sẽ trả lời bằng tiếng Ukraina.”

Tất cả đều có vẻ hơi lộn xộn, và có lẽ đúng như vậy. Và mọi người dường như biết phải làm gì. Họ đang tiếp tục công việc, bất chấp mối đe dọa thường xuyên về một quả bom rơi xuống. Họ đang làm công việc của họ mà không cần chờ đợi sự chấp thuận của ông ta. Họ là sức mạnh ở đây. Về phần mình, Zelensky tin rằng một người không thể và không nên kiểm soát mọi thứ. Khi đất nước đang tìm mọi cách để đánh bại Nga trên chiến trường, thì sự hiểu biết đó — niềm tin vào sức mạnh của những cá nhân chọn sát cánh cùng nhau — có thể trở thành ân huệ cứu rỗi của Ukraine. ■

Tác giả | Oliver Carroll là phóng viên của The Economist tại Ukraine. Bạn đọc có thể đọc phần còn lại của phúc trình về cuộc chiến của chúng tôi tại đây.

Ảnh: ron haviv / vii

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: In the war room with Volodymyr Zelensky | Oliver Carroll | The Economist | March 27, 2022