Một tháng ở Kyiv: đám tang của lính và kẻ cướp bị trói vào cột đèn

Ron Haviv thuật lại cho Ann Hanna | DCVOnline

Một nhiếp ảnh gia phản ảnh về cuộc sống bình thường mới và gây sốc ở Ukraine

*Một người đàn ông bị buộc tội cướp bị quân đọi trói, chờ cảnh sát đến.*

Đối với nhiều người ở ngoài Ukraine, cuộc chiến đang chóng trở thành câu chuyện thống kê: theo số liệu của chính phủ, 4 triệu người tị nạn, hàng ngàn người chết, 130 trẻ em thiệt mạng. Người bình thường rất khó để có thể hiểu được những con số này.

Không lâu sau, sự thờ ơ sẽ đến. Tôi đã thấy điều này ở Balkan, Iraq và Afghanistan. Đó là bản chất con người. Trong vài tuần, chúng ta dán mắt vào tin tức trên điện thoại và TV, sau đó những gì từng gây sốc trở thành bình thường.

Bây giờ còn mấy ai nhớ trận chiến ở Aleppo? [Cuộc chiến kéo dài gần 4 năm rưỡi – 2012-2016]. Tôi nghĩ đó là điều mà Nga đang mong đợi — mọi người đang dần kiệt sức.

Một số nhà báo đồng nghiệp của tôi đã rời Ukraine, mặc dù hầu hết đều có kế hoạch quay lại — giả sử việc đó vẫn có thể xảy ra trong tương lai. Tôi biết một lúc nào đó tôi sẽ phải ra đi, hy vọng chỉ một chút thôi, bởi vì tôi có giới hạn của mình. Tôi sẽ cảm thấy tội lỗi khi lên máy bay và bỏ lại phía sau những người tài xế và nhà sản xuất Ukraine mà tôi đã từng làm việc chung. Họ đã mạo hiểm bằng mạng sống để giúp chúng tôi ghi lại cảnh quê hương của họ đang bị phá tan.

Khi bắt đầu cuộc chiến, có cảm giác như cả thế giới đang theo dõi. Đó là một việc phi thường để ghi thành tài liệu: mọi người đã đi từ những cuộc trò chuyện trong các quán cà phê sành điệu cho đến việc làm bom xăng trong phòng tối. Bệnh viện bắt đầu hết thuốc; lệnh giới nghiêm đã công bố để loại bỏ tận gốc những kẻ phá hoại. Trong các ga xe điện ngầm của Kyiv, tôi đã thấy những cảnh diễn ra ngay từ cuộc chiến tranh thế giới thứ hai: mọi người ôm túi xách của mình trên sân ga, ngồi nghỉ qua đêm với chăn và gối. Trong một nhà ga mà tôi đến thăm, mọi người đang ngủ trong một toa xe.

**Chiến tranh với điện thoại thông minh**. *Từ trên xuống: Mọi người trú ẩn trong một ga tàu điện ngầm ở Kyiv để tự bảo vệ mình trước cuộc bắn phá của Nga*

Nhìn lại, không khí những ngày đầu đó vui vẻ lạ thường. Cuộc sống dưới lòng đất được tổ chức một cách chính xác: sân ga được chia thành từng phần cho mỗi gia đình, mọi thứ đều được giữ sạch sẽ và ngay cả những con thú cưng cũng được chăm sóc tốt. Mọi người tìm mọi cách để giữ mình bận rộn. Tôi gặp một cô gái trẻ đang làm những chiếc túi txách tay: một người nói, “Tàu chiến Nga, đ_ má tụi bay”, khẩu hiệu chiến đấu của người Ukraine. Trong chuyến thăm này, tôi thấy một người phụ nữ đang đọc cho một nhóm trẻ em đang mê mẩn lắng nghe.

Nhiều người bỏ trốn khỏi thủ đô. Ban đầu tôi dành nhiều thời gian ở nhà ga. Có hàng trăm người ở đó, phần đông là phụ nữ và trẻ em, mang theo thú nuôi và vali. Tôi đã chụp được bức ảnh một người mẹ trẻ vẫy tay chào tạm biệt chồng khi ông ấy đứng trên sân ga. Khi cửa xe đóng lại, người thiếu phụ đã rơi nước mắt. Chồng bà dõi mắt nhìn theo khi đoàn xe rời bến. Ông ấy nói với tôi rằng ông hạnh phúc vì vợ và con của ông ấy sẽ bình an.

**Vé đi đến mọi nơi.** *Từ trên xuống dưới: Người tị nạn chờ lên xe rời Kyiv*

Những người từ vùng ngoại ô của Kyiv đã cố gắng trong tuyệt vọng để đến được nhà ga. Vào đầu tháng 3, tôi đã chụp ảnh những thường dân chạy trốn khỏi Irpin và Bucha. Để làm chậm bước tiến của Nga, người Ukraine đã giật sập một cây cầu bắc qua sông chia cắt cách thị trấn này với Kyiv, vì vậy mọi người phải băng qua sông trên những tấm ván gỗ. Họ vô cùng bình tĩnh, dù đó là một đoạn đường khó khăn có thể bị Nga pháo kích liên tục. Tôi nhìn thấy một người đàn ông với chân giả leo dọc theo bên của cây cầu bị ném bom thay vì dùng lối đi tạm. Tôi đã cố giúp ông ta lên bờ khi ông ấy sang được bên kia; ôngh ấy gục ngã ngay trước mặt tôi. Một lúc sau, ông đứng dậy và đi tiếp. Một người phụ nữ tôi gặp đang hy vọng được qua sông với người cha 91 tuổi, người đã từng chiến đấu trong chiến tranh thế giới thứ hai.

**Những gì còn lại**. Từ trên xuống dưới: Người Ukraine không kiên nhẫn với những kẻ cướp bóc. Một trường học ở Kyiv bị Nga bắn phá. Người dân xếp hàng mua đồ để sửa chữa các căn nhà bị thiệt hại do pháo kích của Nga.

Gần cây cầu, nhóm nhà báo mà tôi đi cùng đã bắt gặp ba người đàn ông bị trói vào một cột bằng phim dính. Quần của họ đã bị kéo xuống quanh mắt cá chân và miệng họ bị nhét đầy khoai tây. Thật là kỳ lạ, mặc dù người dân địa phương không có vẻ gì là sốc. Họ nói với chúng tôi rằng những người này là người Ukraine, họ đã ăn cắp của những người tị nạn và cướp phá những ngôi nhà trống.

Người ta quen dần với việc nhìn thấy những hình ảnh kỳ lạ trong chiến tranh. Vào ngày 13 tháng 3, quân đội Nga đã tấn công một khu chung cư lớn ở Kyiv. Báo chí quốc tế đến nơi, không lâu sau dường như dân cả thành phố đang đứng bên ngoài tòa nhà đang cháy âm ỉ. Trên mặt đất, tôi nhìn thấy một cái lồng chuột lang, xung quanh đầy những mảnh kính. Con chuột lang thoát chết.

Ơn Chúa. *Từ trên xuống dưới: Các linh mục phù hộ cho những người lính trước khi họ ra tiền tuyến ở Kyiv*

Một người đàn ông đứng bên đống đổ nát có vẻ như thất thần. Ông nhìn lên tòa nhà và khóc. Tôi nghe ông ta nói, “Tại sao? Tại sao chuyện này đang xảy ra? Điều này vô nghĩa. Tôi không hiểu.”

Những người khác nhìn lên một lúc trước khi tiếp tục sinh hoạt của họ, như thể điều này không có gì mới. Những sự kiện được xem là kinh hoàng xảy ra một thời gian ngắn trước đây đã bắt đầu trở nên bình thường.

Khi có một cuộc tấn công ở Kyiv, những đội tình nguyện đi dọn dẹp hiện trường. Hầu hết công việc này là nhặt kính vỡ. Tôi đã chụp những bức ảnh của một đội đã thu dọn ở một ngôi trường sau khi nó bị bắn phá. Khung cửa sổ và cửa ra vào bị hư hại, và tấm thảm màu hồng trong một lớp học phủ đầy những mảnh kính, nhưng gạch trên tường của sảnh vào, có hình một con thỏ, vẫn còn nguyên vẹn. Một số sách học của trẻ em vẫn còn mở. Một số phụ nữ đã khóc khi họ quét dọn kính vỡ, nhưng họ đã dọn sách khu vực trong vài giờ. Cần có ý chí kiên cường để dọn dẹp trong tàn tích của các tòa nhà và ngôi nhà người ta đã biết rất rõ.

**Một cây cầu quá xa**. Từ trên xuống dưới: Một binh sĩ Ukraine vẫy cờ khi mọi người chạy trốn quân Nga đang tiến vào thị trấn Irpin. Một người phụ nữ khóc khi chạy trốn khỏi Irpin

Tôi đã gặp một tình nguyện viên khác, đã từng là giám đốc tiếp thị trước chiến tranh. Bây giờ ông ấy đang giúp trông nom một nhà xác. Ông ấy nói với tôi rằng không ai có thể làm công việc quá hai ngày liên tiếp, vì nó rất đau khổ. Tôi nói chuyện với ông ta vào khoảng giữa trưa: ông ta đã thu xếp cho mười cái xác vào sáng hôm đó.

Tôi chụp ảnh nhiều người đàn ông và phụ nữ trên đường ra tiền tuyến và khả năng họ chết là rất thực. Một số người đã từng chiến đấu ở Donbas, phía đông Ukraine, nơi xung đột đã diễn ra từ năm 2014. Những người khác không có kinh nghiệm quân sự. Có rất nhiều cảm xúc: lo lắng, nghiêm túc, vui vẻ.

**Lễ Cầu siêu.** Từ trên xuống dưới: Giúp đỡ tại nhà xác ở Kyiv. Những người đưa tang tập trung tại đám tang một quân nhân. Hôm trước người Nga đã pháo kích vào nghĩa trang

Vài tuần sau chiến tranh, tôi đến một căn cứ quân đội, nơi có một nữ tu tên là Sơ Elizabeth, tuyên úy quân đội, trao cho họ những chuỗi hạt Mân Côi và những lời an ủi. Cùng với sơ ấy là một linh mục, Lm Toma, người đã ban phép lành cho các chiến binh trước khi họ ra trận. Trong buổi chúc lành, mọi người đều ảm đạm, mặc dù tôi cho rằng những người lính đã hoan nghênh buổi lễ — họ nhận tất cả những gì có thể giúp cho họ.

Đầu tháng 3, tôi đến dự đám tang của một tân binh. Đơn vị của anh dường như đã bị những kẻ phá hoại của Nga giả là lính Ukraine phục kích. Đó là một chuyện nhỏ, đơn độc — có thể là nửa tá quân nhân, cũng như vợ của người tuyển mộ và một vài người thân khác. Buổi lễ diễn ra nhanh chóng: Quân của Nga đã nã pháo vào nghĩa trang vào ngày hôm trước và mọi người đều lo sợ sẽ có một cuộc tấn công khác. Những người đưa tang đứng giữa những mảnh bia mộ vỡ vụn xung quanh. Ngay cả những người đã chết cũng không thể thoát khỏi cuộc chiến này.

Vào ngày 25 tháng 3, tôi có một sự thay đổi đột ngột về địa điểm. Cùng với ba nhà báo của The Economist, đã được đưa qua những hành lang tối để đến phòng chiến tranh của tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky. Tôi đã gặp rất nhiều nhân vật lãnh đạo trong nhiều năm, nhưng lần duy nhất tôi nhớ mình đã ngưỡng mộ một người lãnh đạo nhiều như vậy là khi tôi chụp ảnh Nelson Mandela. Sức hút và tính chân thực của Zelensky đã làm bừng sáng cả căn phòng. Tôi có thể nói rằng trách nhiệm đã ảnh hưởng đến ông ta. Nhưng giống như rất nhiều người Ukraine mà tôi đã gặp, ông ấy dường như có khả năng phục hồi đặc biệt. Họ sẽ cần đến nó. ■

Người thuật chuyện | Ron Haviv là một nhiếp ảnh gia chiến tranh kỳ cựu, đã làm việc tại Kyiv cho tạp chí 1843 kể từ khi Nga mở cuộc xâm lăng Ukraine.

ẢNH: RON HAVIV/VII

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: A month in Kyiv: soldiers’ funerals and looters tied to lampposts | Ron Haviv | 1843 magazine | The Economist | 9 May 2022.