Đài tiếng nói Hoa Kỳ gỡ bản tin đã làm thủ tướng Việt Nam xấu hổ

Paul Farhi | DCVOnline

Một bản tin về những lời bình luận kém ngoại giao của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính lọt vào máy vi âm đã lan truyền trên mạng — trước khi hãng thông tấn do Hoa Kỳ tài trợ gỡ bỏ nó sau khi Tòa Đại sứ CHXHCNVN khiếu nại.

Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính và Tổng thống Biden gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á ở Phnom Penh, Campuchia, vào tuần trước. (Kith Serey/EPA-EFE/Shutterstock)

Trong khi chờ đợi để gặp Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken ở Washington vào mùa xuân, thủ tướng Việt Nam và nhân viên của ông đã có nói chuyện với nhau bằng ngôn ngữ kém ngoại giao.

Phái đoàn của Phạm Minh Chính thoải mái ‘chém gió’ với nhau bằng ngôn ngữ thiếu ngoại giao đã lọt vào máy thu âm của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ; Ngoại giao đồn của CHXHCNVN đã tự hào thảo luận về việc họ phản đối những yêu cầu của Mỹ về một tuyên bố lên án Nga xâm lăng Ukraine. Một cán bộ trong chính phủ Pham Minh Chính nói trong tiếng cười, “Chúng ta đã khiến họ phải lùi lại.”

Có lẽ gây sốc nhất, là lời của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhiều lần dùng ngôn từ thô thiển để mô tả cuộc gặp trước đó với Tổng thống Biden và giới chức chính phủ Hoa Kỳ tại một bữa tiệc tối ở Tòa bạch Ốc.

Nhận xét này được đưa ngay vào một bản tin thời sự do ban tiếng Việt của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ phổ biến, và cái nhìn không bị che đậy và đánh bóng hiếm có về giới lãnh đạo thường được sắp xếp cẩn thận của Việt Nam đã nhanh chóng lan truyền cả ở Việt Nam và cộng đồng người Việt ở nước ngoài trên toàn thế giới.

Và rồi bản tin biến mất trên trang mạng của đài VOA.

VOA không đưa ra lời giải thích công khai nào về những gì đã xảy ra với ban tin đã đăng tải và tại sao nó đột nhiên không còn trên trang web, trang Facebook và băng tần YouTube của VOA. Thay cho đoạn phim đã bị dỡ xuống, một thông báo bằng tiếng Việt trên trang web của họ đơn giản cho biết đoạn phim đó không còn sau khi đã duyệt xét lại.

Trên thực tế, những email mà The Washington Post có được cho thấy VOA đã hành động sau khi một viên chức của Tòa đại sứ Việt Nam ở Washington phàn nàn rằng video clip thu bất ngờ đó vi phạm quyền riêng tư của Chính. Trong một email ngày 20 tháng 5 gửi tới Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, quan chức — Khanh Nguyen, tùy viên văn hóa và báo chí của tòa Đại sứ CHXHCNVN — nói rằng việc phát hành đoạn phim là “lỗi” của Bộ Ngoại giao Mỹ. Nguyễn viết cho quyền giám đốc VOA, Yolanda Lopez, yêu cầu gỡ bỏ bản tin:

“Cuộc trò chuyện không có gì đặc biệt. Hành động phát tán [thông tin về] một người mà họ không được biết, và sự đồng ý của ông ta là không thể chấp nhận được vì nó vi phạm nguyên tắc tôn trọng quyền riêng tư cũng như tính chuyên nghiệp và đạo đức của báo chí. Hơn nữa, việc đưa tin của VOA đã bị lạm dụng và bóp méo cho các mục đích chính trị.”
Khanh Nguyen, Tòa Đại sứ CHXHCNVN

VOA đã gỡ video xuống ba ngày sau khi nhận được email của Nguyen.

Quyết định này đã khiến những nhà báo trong ban Việt ngữ của VOA băn khoăn, họ đã phản đối việc loại bỏ bản tin đó trong một cuộc họp với những biên tập viên cao cấp ngay sau đó nhưng không được giải thích thỏa đáng.

Một nhân viên thất vọng mô tả đó là sự phản bội những giá trị và sứ mệnh của hãng thông tấn. Một nhân viên yêu cầu giấu tên để tránh bị trừng phạt cho biết:

“Điều đó gây bất lợi cho danh tiếng của chúng tôi là một hãng thông tấn. Khẩu hiệu của chúng tôi là ‘Tự do báo chí là quan trọng.’ Điều này thật mỉa mai.”

Áp lực của một chính phủ nước ngoài là một vấn đề đặc biệt nhạy cảm tại VOA, thành lập theo sắc lệnh liên bang vào năm 1942 để chống lại tuyên truyền thời chiến của nước ngoài. Kể từ đó, VOA đã phát triển thành một tổ chức thông tin độc lập nhưng được chính phủ tài trợ, phát sóng và đưa tin bằng 48 ngôn ngữ. VOA thường đưa tin về những các quốc gia có chính phủ hạn chế truyền thông của báo giới. Nó cũng ghi lại các trường hợp kiểm duyệt báo chí ở các quốc gia khác, kể cả những cuộc đàn áp gần đây ở Iran, Somalia, Congo và Ai Cập.

Hôm thứ Hai, trong phản ứng công khai đầu tiên của VOA về vấn đề này, phát ngôn viên Bridget Serchak nói rằng video bị gỡ bỏ không phải vì áp lực của Việt Nam mà vì ngôn ngữ mà các giới chức chính phủ Việt Nam đã dùng trong đó là “phản cảm,” và vi phạm tiêu chuẩn của VOA. Serchak đã so sánh ngôn ngữ ngoại giao đoàn CHXHCNVN đã dùng với “những từ ngữ được FCC coi là tục tĩu”, mặc dù một số người nói tiếng Việt cho rằng ngôn ngữ đó chỉ thô tục chứ không có tính xúc phạm.

Đài Á Châu Tự Do — một tổ chức thông tin chị em với VOA — cũng đưa tin về các bình luận của phái đoàn trên cả hai trang web tiếng Anh và tiếng Việt, sử dụng đoạn phim do Bộ Ngoại giao cung cấp. Bản tin của RFA vẫn còn trên mạng. Phát ngôn viên Rohit Mahajan cho biết tổ chức này không nhận được bất kỳ yêu cầu gỡ bỏ nào.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: “Rõ ràng, sòng phẳng. Mẹ nó, có sợ gì đâu!”. RFA Tiếng Việt (Hãng thông tấn Á châu Tự do do chính phủ Hoa Kỳ tài trợ.)

Cùng ngày Tòa Đại sứ quán chính thức khiếu nại về đoạn video, Steve Springer, biên tập viên phụ trách về tiêu chuẩn tin của VOA, đã viết thư cho các nhân viên rằng ông không biết về vấn đề ngôn ngữ và lẽ ra đề nghị VOA “át những từ ngữ xúc phạm” trước khi đăng bản tin đó.

Thay vào đó, ông đề nghị loại bỏ hoàn toàn bản tin đó. “Tin đã đăng được một tuần. Nó đã được biết đến và người ta đã đọc.”

Mặc dù Ngoại giao đoàn Việt Nam có thể không biết rằng máy thu hình đang ghi lại cuộc thảo luận của họ, nhưng những đoạn thu hình trực tiếp của Bộ Ngoại giao là một phần của hồ sơ công khai, có nghĩa là các cơ quan báo chí được tự do sử dụng chúng. Springer đã thừa nhận rất nhiều trong email của mình, nói rằng ông ấy không biết về bất kỳ chỉ thị nào từ Bộ Ngoại giao cấm sử dụng video clip như vậy.

Nhưng ông nói thêm, “Và xin nhắc lại rằng không một chính phủ nào khác có thể đưa ra chính sách hay quyết định biên tập cho VOA.” Springer đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: Voice of America removes story that embarrassed Vietnam’s prime minister |Paul Farhi · The Washington Post · Nov 15, 2022