Made in China 2025: Trung Hoa đạt hầu hết mục của tiêu kế hoạch sản xuất, chứng minh thuế nhập cảng, lệnh trừng phạt của Mỹ không hiệu quả

Zhang Tong & Dannie Peng | DCVOnline

Những lệnh trừng phạt và thuế nhập cảng áp đặt như một phần của cuộc chiến thương mại do Mỹ dẫn đầu đã gây áp lực ngày càng lớn lên ngành sản xuất của Trung Hoa.

Mặc dù vậy, một cuộc điều tra của Nam Hoa Tảo báo (Post) có thể tiết lộ Trung Hoa đã đạt được phần lớn những mục tiêu đặt ra cho kế hoạch 10 năm ‘Made in China 2025’ (Sản xuất tại Trung Hoa 2025) đã đạt được.

Năm 2015, Trung Hoa lập kế hoạch 10 năm đầy tham vọng – mệnh danh là “Sản xuất tại Trung Hoa 2025” – nhằm đi đến tự lực, đổi mới và sức mạnh trong ngành sản xuất trong vòng 10 năm.

Nhưng trong thời gian đó, cuộc chiến thương mại với Mỹ đã bỏ hết sức để ngăn chặn Trung Hoa đạt được mục tiêu đã đề ra. Nay chỉ còn 8 tháng nữa là đến năm 2025, tờ South China Morning Post đã điều tra những tiến bộ của Trung Hoatrong kế hoạch này.

Khi kế hoạch mới đặt ra, hầu hết xe trên đường phố Trung Hoa đều là sản phẩm của những hãng xe phương Tây, và bầu trời hoàn toàn do những máy bay do hãng Boeing của Mỹ hoặc Airbus của châu Âu sản xuất thống trị. Nhiều nhà máy Trung Hoa không thể hoạt động nếu không có máy móc nhập cảng. Chip, hệ điều hành và phần mềm trong máy tính và điện thoại di động hầu hết đều có nguồn gốc từ Mỹ. Ngay cả cơ sở dữ liệu do những ngân hàng sử dụng cũng dựa vào những tập đoàn đa quốc gia để mã hóa và bảo trì.

Khi đó, Trung Hoa đứng ở vị trí sau cùng trong chuỗi giá trị kỹ nghệ toàn cầu, phần lớn sản xuất những sản phẩm giá rẻ và lạc hậu về mặt kỹ thuật. Kế hoạch Made in China 2025 đã tìm cách thay đổi điều đó, cho phép ngành sản xuất của Trung Hoa, bằng tiến bộ khoa học và kỹ thuật, tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, kỹ thuật cao và có giá trị cao.

Năm 2018, Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Donald Trump đã cố gắng phá vỡ kế hoạch của Trung Hoa bằng cách mở một cuộc chiến thương mại. Chính phủ Mỹ trừng phạt những doanh nghiệp kỹ thuật cao Trung Hoa, áp đặt mức thuế nhập cảng cao và tiến hành điều tra toàn quốc đối với những chuyên viên khoa học hợp tác với Trung Hoa. Sau khi Joe Biden lên nắm quyền lãnh đạo Mỹ vào năm 2021, ông đã tiến một bước xa hơn khi áp đặt những biện pháp như lệnh cấm chip với Trung Hoa.

Kể từ khi chiến tranh thương mại bùng nổ, chính phủ Trung Hoa đã hạn chế thảo luận công khai về kế hoạch Made in China 2025 và nhiều tài liệu liên quan đã bị xóa khỏi trang web của nước này.

Nhưng dựa trên những cuốn sách chính thức được xuất bản cách đây một chục năm và những nguồn có thẩm quyền khác, Post đã tổng hợp hơn 260 mục tiêu của kế hoạch đã được đề ra trước đó. Những mục tiêu này trải rộng trên 10 lĩnh vực chính, nhiều lĩnh vực liên quan đến kỹ thuật phức tạp và chuyên môn cao.

Và phân tích xác nhận rằng Trung Hoa đã đạt được hơn 86% những mục tiêu này; một số mục tiêu khác có thể sẽ được hoàn thành vào cuối năm nay hoặc năm sau. Trong khi đó, một số mục tiêu, chẳng hạn như xe điện (EV) và sản xuất năng lượng tái tạo, Trung Hoa đã vượt xa.

Là kết quả trực tiếp của sự kiên trì và tiến bộ của kế hoạch Made in China 2025, đã có những thay đổi sâu sắc trong xã hội Trung Hoa: số lxe điện được người tiêu dùng Trung Hoa mua hiện đã vượt qua số xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch, trong đó phổ biến nhất là xe nội địa. Máy bay chở khách C919 do Trung Hoa sản xuất đã bắt đầu hoạt động ở một số đường bay đông đúc nhất; việc áp dụng rộng rãi kỹ thuật 5G cho phép hành khách đường sắt ở Trung Hoa tận hưởng Internet vận tốc cao ngay cả khi đi qua đường hầm; Trung Hoa có nhiều nhà máy thông minh và đầu cuối tự động hơn bất kỳ quốc gia nào khác; điện thoại cao cấp dùng chip và hệ điều hành nội địa trở thành sản phẩm bán chạy; và năng lực sản xuất của những nhà máy đóng tàu Trung Hoa đã vượt qua Hoa Kỳ hơn 200 lần.

Một số mục tiêu vẫn chưa hoàn thành, gồm có kỹ thuật quang khắc tiên tiến dùng trong sản xuất mạch điện, máy bay chở khách xuyên lục địa và mạng vệ tinh internet băng thông rộng. Năm nay, chính phủ Trung Hoa đã đưa ra một kế hoạch đầy tham vọng khác nhằm phát triển “lực lượng sản xuất mới”, được coi là sự tiếp nối của sáng kiến Made in China 2025.

Hiện đây, đối phó với những sản phẩm kỹ thuật cao chất lượng cao và chi phí thấp từ Trung Hoa, đặc biệt là quang điện, tua-bin gió cỡ lớn và xe điện, phương Tây đang cân nhắc phát động một vòng chiến tranh thương mại và trừng phạt mới.

Nhưng người ta nghi ngờ về mức độ họ có thể thành công. Nhìn vào những biện pháp hạn chế mà phương Tây áp dụng cho đến nay, chúng đã được cho thất là có hiệu quả hạn chế — và đôi khi còn phản tác dụng.

Một trong những lĩnh vực mà Trung Hoa phải đối phó với nhiều rào cản nhất là ngành kỹ thuật thông tin.

Mỹ và những đồng minh không chỉ ngăn cản những công ty Trung Hoa sử dụng kỹ thuật chip tiên tiến mà còn gây khó khăn cho những sản phẩm viễn thông do Trung Hoa sản xuất, như trạm gốc 5G, đi vào thị trường châu Âu và Mỹ. Doanh thu sụt giảm tất yếu lại gây áp lực lên hoạt động nghiên cứu phát triển khoa học kỹ thuật.

Bất chấp thách thức này, Trung Hoa đã đạt được hầu hết những mục tiêu đặt ra về mạch tích hợp, thiết bị truyền thông, hệ điều hành, phần mềm kỹ nghệ và sản xuất thông minh. Những công ty Trung Hoa hiện có thể sản xuất những sản phẩm có giá trị cao kể cả máy chủ, CPU máy tính để bàn, ổ cứng chỉ dùng chất bán dẫn, cáp quang tốc độ cao, hệ điều hành kỹ nghệ và hệ thống dữ liệu lớn. Một số sản phẩm này đã chiếm được thị phần đáng kể.

Điện thoại AI đã trở thành chủ đề nóng tại CES (Triển lãm Điện tử cho giới Tiêu thụ) năm ngoái, nhưng ngay từ năm 2015, Trung Hoa đã đưa chipset di động được tăng cường AI vào kế hoạch của mình. Ngày nay, điện thoại thông minh Trung Hoa có tính năng AI có tính cạnh tranh cao và trở thành tính năng được nhiều người mua săn đón.

Trong lĩnh vực kỹ thuật quang khắc, Huawei Technologies đã đạt được quy trình phơi sáng gấp đôi hoặc nhiều lần để sản xuất chip cao cấp. Tuy nhiên, Trung Hoa vẫn chưa đạt được mục tiêu kỹ nghệ hóa kỹ thuật quang khắc EUV tiên tiến nhất nên mục tiêu này vẫn chưa đạt được một cách trọn vẹn.

Mục tiêu của dụng cụ đo và phát giác tự động cũng chưa hoàn thành, một phần vì Mỹ có ít lệnh trừng phạt hơn trong lĩnh vực này. Theo dữ liệu mới nhất của ngành, hầu hết những đồng hồ đo thông minh và dụng cụ phân tích thành phần trực tuyến dùng ở thị trường Trung Hoa vẫn là thương hiệu nước ngoài.

Trong thế giới xe điện, những xe điện kỹ thuật tiên tiến sản xuất tại Trung Hoa đã được người tiêu dùng toàn cầu háo hức săn đón, đưa Trung Hoa vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất cảng xe nhất thế giới vào năm ngoái.

Trên thực tế, xe điện Trung Hoa càng thu hút được nhiều lời khen ngợi thì chúng càng bị trừng phạt nhiều hơn; họ đã trở thành mục tiêu chính của một đợt trừng phạt và thuế nhập cảng mới với Mỹ và một số nước châu Âu với lý do sự can thiệp của chính phủ Trung Hoa là lý do cho hành động này.

Ngay cả chính phủ Trung Hoa cũng không lường trước được sự phát triển nhanh chóng về nhu cầu xe điện. Theo mục tiêu Made in China 2025, doanh số bán xe điện hàng năm dự tính ​​sẽ đạt 3 triệu chiếc vào năm tới, nhưng giới sản xuất EV Trung Hoa đã bán được gần 10 triệu chiếc vào năm ngoái, riêng BYD Automotive đã vượt quá 3 triệu chiếc.

Xe điện Trung Hoa không chỉ cạnh tranh về giá mà còn đi trước đối thủ về mặt kỹ thuật. Ngay từ một thập kỷ trước, chính phủ Trung Hoa đã đặt mục tiêu phát triển lidar ( phương pháp khảo sát đo khoảng cách tới mục tiêu bằng cách chiếu sáng mục tiêu đó bằng một tia laser xung quanh và đo những xung phản xạ bằng một cảm biến) gắn trên xe với chi phí thấp, hiệu suất cao. Điều này đã cho phép giới sản xuất xe Trung Hoa phát triển hệ thống lái xe thông minh mạnh mẽ và đáng tin cậy hơn so với những đối thủ không dùng kỹ thuật lidar như Tesla.

Ngày nay, những chiếc xe mới mang thương hiệu Trung Hoa có thể kết nối internet và cung cấp những tính năng giải trí phong phú – điều cũng đã được lên kế hoạch từ một thập kỷ trước.

Tất nhiên, một số mục tiêu được đặt ra quá lạc quan. Ví dụ, yêu cầu mật độ năng lượng cho pin xe được đặt ở mức 400 Wh/kg, nhưng những sản phẩm phổ thông trên thị trường hiện chỉ có mật độ chỉ hơn 200Wh/kg. Mục tiêu đạt được xe tự lái hoàn toàn vào năm tới cũng có vẻ xa vời vào thời điểm này.

Ngoài ra, ngoài Huawei , hầu hết giới sản xuất xe Trung Hoa vẫn phụ thuộc vào những công ty Mỹ như NVIDIA cho chip lái xe tự động của họ, không đạt được mục tiêu tỷ lệ nội địa hóa. Tuy nhiên, một số người trong cuộc tin rằng việc dùng chip cao cấp của Trung Hoa trên xe điện sẽ tăng đáng kể kể từ năm nay.

Hàng không vũ trụ là một trong những lĩnh vực bị trừng phạt lâu nhất ở Trung Hoa. những vệ tinh và hoả tiễn của Trung Hoa không thể sử dụng chip, đồ phụ tùng hoặc kỹ thuật của Mỹ. những vệ tinh không phải của phương Tây dùng kỹ thuật Mỹ không thể được phóng ở Trung Hoa. Giới khoa học của NASA cũng bị pháp luật cấm liên lạc với những đối tác Trung Hoa.

Những quy định nghiêm ngặt có nghĩa là những chuyên viên khoa học và kỹ sư Trung Hoa phải hoàn toàn dựa vào nỗ lực của chính họ – và điều đó đã được đền đáp. Họ đã đạt được gần như tất cả những mục tiêu, gồm cả thám hiểm hạ cánh lên Hỏa tinh, hệ thống định vị vệ tinh BeiDou toàn cầu, trạm vũ trụ, hạ cánh ở phía xa của mặt trăng và xây dựng mạng lưới quan sát vệ tinh thương mại lớn nhất thế giới để quan sát Trái đất.

Một số công ty vũ trụ Trung Hoa cũng có kế hoạch phóng hoả tiễn dùng lại vào cuối năm nay hoặc năm sau để mục tiêu đó có thể đạt được đúng thời hạn.

Tuy nhiên, tốc độ xây dựng chùm vệ tinh internet khổng lồ để cạnh tranh với Starlink còn chậm hơn dự tính. Ngoài ra, kế hoạch thăm dò tiểu hành tinh ban đầu dự định ​​phóng vào năm 2023 đã bị hoãn lại đến năm 2025.

Trong khi đó, ở lĩnh vực kỹ thuật dụng cụ điện của Trung Hoa, theo điều tra của Post, kế hoạch Made in China 2025 đã cho thấyn ​​nước này chuyển đổi từ nước đi sau thành nước dẫn đầu.

Giới khoa học và kỹ sư Trung Hoa đã phát triển những tổ máy phát điện đốt than sạch và hiệu quả nhất thế giới, cũng như thế hệ kỹ thuật điện hạch tâm mới gồm có những lò phản ứng làm mát bằng khí ở nhiệt độ cao, lò phản ứng nhanh làm mát bằng sodium và lò phản ứng muối nóng chảy dựa trên thori.

Họ cũng đã tạo ra những tổ máy phát thủy điện mạnh nhất thế giới, những trạm năng lượng mặt trời hiệu quả nhất, tua-bin gió mạnh nhất và mạng lưới phân phối và truyền tải đường dài lớn nhất, tiên tiến nhất.

Những tiến bộ này đã có ảnh hưởng lan tỏa, cải tiến khả năng cạnh tranh toàn cầu của toàn bộ lĩnh vực sản xuất của Trung Hoa và cũng có thể gây ảnh hưởng tích cực đến cạnh tranh trí tuệ nhân tạo (AI) trong tương lai do mức tiêu thụ năng lượng cao của AI.

Những mục tiêu chưa đạt được của ngành này gồm có máy phát điện tua-bin khí công suất tối cao và lò phản ứng nước áp lực hạch tâm 2 gigawatt.

Trong những lĩnh vực robot , máy nông nghiệp, dược phẩm sinh học và kỹ thuật hàng hải, tất cả những mục tiêu đặt ra đều đã đạt được.

Những công ty Trung Hoa có thể độc lập vẽ mẫu và chế tạo hệ thống cộng hưởng từ siêu dẫn tiên tiến nhất thế giới, có thể tạo ra từ trường 5 tesla, cao hơn 70% so với mục tiêu dự tính. Giá của nó chỉ bằng 1/10 so với những sản phẩm tương tự của phương Tây, giúp giảm đáng kể chi phí khám bệnh tại bệnh viện cho bệnh nhân Trung Hoa cần chụp MRI.

Thuốc chống ung thư do những công ty Trung Hoa phát triển đã bắt đầu thâm nhập thị trường Mỹ với giá chỉ bằng một phần nhỏ so với những loại thuốc tương tự được do những công ty dược phẩm phương Tây cung cấp.

Tiến bộ kỹ thuật cũng đã làm tăng đáng kể sản lượng nông nghiệp của Trung Hoa. Bất chấp đất canh tác hạn chế, Trung Hoa vẫn sản xuất hơn một nửa số rau của thế giới nhờ dùng máy bay không người lái, máy gieo hạt tự động và kỹ thuật sinh học.

Những sản phẩm như chó robot do công ty Trung Hoa sản xuất cũng đã đánh bại những đối thủ quốc tế nhờ hiệu suất dẫn đầu và giá thành thấp.

Thêm vào đó, Trung Hoa hiện đã trở thành nhà máy đóng tàu lớn nhất trên Trái đất, có khả năng sản xuất tất cả những loại tàu dân sự và chiến hạm, với hầu hết những dụng cụ quan trọng đều có thể tự cung cấp.

Lĩnh vực có tỷ lệ hoàn thành Made in China 2025 thấp nhất là vật liệu mới, hiện chỉ ở mức 75%.

những mục tiêu đang chờ giải quyết gồm cả công nghiệp hóa những tinh thể phi tuyến cực tím sâu kích thước lớn, bột hợp kim titan chi phí thấp, một số vật liệu siêu dẫn đặc biệt, vật liệu điện cực graphene có thể tăng gấp đôi phạm vi hoạt động của xe chạy bằng pin lithium-ion và một số vật liệu hóa học đặc biệt.

Theo Zang Jiyuan, học giả chuyên nghiên cứu chiến lược về lĩnh vực sản xuất của Trung Hoa tại Học viện Kỹ thuật Trung Hoa (CAE),

“Trung Hoa về cơ bản đã đạt được tầm nhìn đặt ra 10 năm trước. Sự phát triển sản xuất ở Trung Hoa chưa bao giờ dừng lại và sự ngăn chặn của phương Tây đang thúc đẩy nỗ lực của Trung Hoa nhằm đạt được sự tự chủ về kỹ thuật.”

Zang Jiyuan

Nhiều quốc gia khác đã khởi xướng những kế hoạch tương tự để củng cố lĩnh vực sản xuất của họ. “Kỹ nghệ 4.0” của Đức, được giới thiệu vào tháng 4 năm 2013, tập trung vào việc số hóa dữ liệu cung ứng, sản xuất và bán hàng trong những quy trình sản xuất. Cùng lúc đó, Hoa Kỳ đã phát động “Cuộc cách mạng kỹ nghệ Internet ” nhằm cải thiện những quy trình kỹ nghệ thông qua Internet vạn vật và kỹ thuật dữ liệu lớn.

Vào tháng 5 năm 2015, Bộ Kinh tế, Thương mại và kỹ nghệ Nhật Bản đã khởi xướng kế hoạch nâng cấp kỹ thuật số trong lĩnh vực sản xuất. Pháp cũng bắt đầu chương trình “Nước Pháp kỹ nghệ mới” để thích ứng với kỹ thuật số hóa và thông minh.

Kể từ năm 2012, một nhóm do những chuyên viên nghiên cứu của CAE dẫn đầu đã nghiên cứu hệ thống tính điểm để đo lường hiệu suất và sức mạnh của lĩnh vực sản xuất tại 9 quốc gia lớn. Kết quả cho thấy Trung Hoa đã đạt được tiến bộ đáng kể trong mười năm qua.

Mặc dù tổng sản lượng rất quan trọng nhưng chỉ số này cũng đo lường những khía cạnh như hiệu quả kinh tế, sự đổi mới và cơ cấu kỹ nghệ của khu vực sản xuất. Ví dụ: nếu lĩnh vực sản xuất của một quốc gia có nhiều thương hiệu được công nhận trên toàn cầu hơn, cường độ đầu tư vào R&D cao hơn và lợi nhuận sản phẩm cao hơn thì quốc gia đó sẽ nhận được điểm cao hơn trong hệ thống.

Năm 2012, Trung Hoa đạt được 89 điểm, xếp thứ tư trên thế giới, cùng với Hoa Kỳ (156), Nhật Bản (126) và Đức (119) chiếm ba vị trí hàng đầu.

Để so sánh, theo báo cáo thường niên mới nhất công bố vào cuối tháng 12 năm ngoái, Trung Hoa vẫn đứng ở vị trí thứ tư vào năm 2022, nhưng khoảng cách giữa điểm số của nước này với ba quốc gia còn lại đã thu hẹp, với Hoa Kỳ, Đức, Nhật Bản và Trung Hoa lần lượt đạt 182, 133, 126 và 124.

Chỉ tính riêng chỉ số này, Đức và Nhật Bản vẫn duy trì tốc độ tương đối không đổi, trong khi Mỹ đang tiến bộ nhanh và bỏ xa những nước khác.

Zang nói: “Không thể tranh cãi rằng Mỹ vẫn là nước dẫn đầu thế giới về sản xuất, đặc biệt là trong những ngành như kỹ thuật quân sự và hàng không vũ trụ.”

© 2024 DCVOnline

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

________________________

Nguồn: Made in China 2025: China meets most targets in manufacturing plan, proving US tariffs and sanctions ineffective | Zhang Tong in Beijing and Dannie Peng | South China Morning Post, SCMP | Apr 30, 2024.