Việt Nam mất hàng tỷ USD tiền viện trợ nước ngoài vì chiến dịch “Đốt lò”

DCVOnline (Tin Reuters)

Trong một bức thư mà Reuters đã xem, Liên Hiệp Quốc, Ngân hàng Thế giới và giới tài trợ phương Tây nói với chính phủ Việt Nam đã mất ít nhất 2,5 tỷ USD viện trợ nước ngoài trong ba năm qua và có thể mất thêm 1 tỷ USD do tình trạng tê liệt hành chánh.

Nhân viên đếm tiền thu được từ tiền cúng dường ở chùa Bạch Mã. Merten Snijder | The Image Bank | Getty Images

Những số liệu chưa được báo cáo trước đây trong một tài liệu chưa được công bố đề ngày 6 tháng 3, nêu bật sự thất vọng của giới đầu tư nước ngoài về những rào cản pháp lý và thủ tục phê duyệt lâu lắc đã gây ra bế tắc lâu dài khi Việt nam dưới sự cai trị của Cộng sản đang bị bao vây vì chiến dịch chống tham nhũng leo thang và bất ổn chính trị.

Bức thư gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết: “Khoảng 1 tỷ USD vốn phát triển đang chờ phê duyệt, và thêm 2,5 tỷ USD đã phải hoàn trả do hết hạn tài trợ.”

Khoản tài trợ hết hạn có thể làm trì hoãn những dự án rất cần thiết, chẳng hạn như cải tiến cơ sở hạ tầng, và giới tài trợ nhấn mạnh trong thư rằng nhiều khoản tiền viện trợ khác có thể đã bị mất do “bị cản trở vì quá trình phê duyệt lâu lắc”.

Hai viên chức cao cấp của chính phủ nước ngoài được Reuters phỏng vấn đã trực tiếp liên kết những rào cản hành chánh với chiến dịch “đốt lò” chống tham nhũng, lặp lại những nhận xét tương tự từ giới ngoại giao và những viên chức khác trong những tháng gần đây.

Phong trào chống tham nhũng đã tạo ra một dạng tê liệt, trong đó những viên chức chính phủ chậm phê duyệt hoặc đưa ra những sáng kiến vì họ sợ vô tình vi phạm những quy định phức tạp.

Theo Bộ tài chánh, trong bối cảnh những hạn chế đó, CHXHCNVN này đang phải vật lộn để chi tiêu ngay cả bằng công quỹ công của mình, khi đã không đầu tư khoảng 19 tỷ USD từ năm 2021 đến năm 2023, ít hơn 1/4 so với kế hoạch.

Bức thư do người đứng đầu Liên Hiệp Quốc và Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam gửi và có chữ ký của 18 đại sứ, trong đó có Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản và người đứng đầu Ngân hàng Phát triển Châu Á tại Việt Nam.

Văn phòng thủ tướng Việt Nam và Bộ đầu tư không trả lời yêu cầu bình luận.

Liên Hiệp Quốc và Ngân hàng Thế giới cho biết họ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với chính phủ CSVN trong những dự án. Liên Hiệp Quốc thừa nhận trong một tuyên bố với Reuters rằng có “những thách thức” trong việc sử dụng nguồn tài trợ.

Việt Nam đã đưa ra những cam kết đáng kể về việc giảm dùng than để đổi lấy nguồn tài trợ khí hậu của phương Tây, nhưng một năm rưỡi sau khi thỏa thuận với G7 công bố, vẫn chưa có khoản vốn nào được giải ngân, trong khi Việt Nam đang tăng cường nhập cảng than để tránh tình trạng thiếu điện ở những nhà máy có vốn đầu tư nước ngoài

Sau nhiều yêu cầu từ giới tài trợ, chính phủ CSVN đã thành lập một nhóm làm việc về vấn đề này và ra lệnh cho viên chức chính phủ chức duyệt xét một số quy định cản trở việc nhận nguồn tài trợ, một viên chức chính phủ nước ngoài tham gia thảo luận nói với Reuters và lưu ý rằng không có thời hạn nào ấn định để hoàn tất quy trình.

Lưới điện, cơ sở hạ tầng quan trọng của Việt Nam, được coi là cần cải tiến và có sẵn một số lớn vốn nước ngoài để thực hiện công việc này. Tuy nhiên, những quy định hiện hành ngăn cản công ty điều hành hệ thống điện lực quốc doanh có thể nhận số tiền đó ít nhất cho đến năm 2027 vì vấn đề tài chánh, viên chức này cho biết đây là một ví dụ về sự bế tắc.

Sự thất vọng của giới tài trợ dẫn đến những quyết định có thể cắt giảm viện trợ cho Việt Nam trong tương lai.

Ví dụ, Ngân hàng Thế giới cho biết họ sẽ sáp nhập văn phòng Hà Nội từ tháng 7 với những hoạt động ở Campuchia và Lào để nâng cao “hiệu năng quản lý”, một hành động có thể dẫn đến sự thay đổi trọng tâm.

Chính phủ Việt Nam đã kêu gọi giới tài trợ nước ngoài giảm chi phí sử dụng vốn của họ, phần lớn đến từ những khoản vay, thường theo giá thị trường. Nhưng giới chức chính phủ phương Tây cho biết CSVN cũng đã mất số tiền tài trợ lớn.