Bốn câu hỏi lớn về những gì tiếp theo đòn táo bạo của Mỹ đánh vào Iran

Philip Ewing | DCVOnline

Liệu Trump có một lộ trình để sắp xếp các sự kiện ở hiện trường đúng với nguyện vọng của riêng mình hay không?

*Tướng Qassem Soleimani của Iran vừa bị Mỹ ám sát.* Nguồn: timesofisrael.com

Người Iran xuống đường chống Mỹ trương biểu ngữ trong một cuộc biểu tình ở thủ đô Tehran, sau vụ Qasem Soleimani bị một máy bay không người lái của Mỹ giết chết. Atta Kenare / AFP qua Getty Images

Tổng thống Trump đã ra lệnh mở cuộc tấn công táo bạo vào Iran trong tuần này làm rung chuyển Trung Đông và Washington, được đồng minh khen ngợi, bị giới phê bình nghi ngờ và, hơn hết, những câu hỏi về những gì sẽ xẩy ra tiếp theo.

Máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ bay vào Baghdad đã giết chết viên tướng chỉ huy quân đoàn lê dương của Iran, Qassem Soleimani, và và một số nhân vật lãnh đạo của các nhóm dân quân khác trong một cuộc tấn công có mục tiêu vào cuối ngày thứ Năm, giờ Washington.

*Máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ bay vào Baghdad giết chết Qassem Soleimani. Nguồn: .pinterest.ca*

Soleimani là nhân vật lãnh đạo quân sự cấp cao nhất của Iran và đã dành nhiều năm để trở thành một nhân vật hung hăng ở khắp Trung Đông, đứng su những hoạt động của quân đội Iran và lực lượng ủy nhiệm chống lại kẻ thù ở Israel, Syria, Iraq và hơn thế nữa.

Lệnh của Trump nhằm hạ thủ Soleimani đã cắt đứt đầu Lực lượng Quds khét tiếng của Iran, chi nhánh lê dương của Lực lượng Vệ binh Cách mạng, nhưng nó cũng khiến quân Cộng hòa Hồi giáo nhanh chóng cất lời thề trả thù cho ông.

Tehran sẽ chọn trả thù thế nào là một trong vô số câu hỏi như “chuyện gì sẽ xẩy ra tiếp theo” và “chuyện gì nếu” do cuộc tấn công ám sát Soleimani và những người khác gần phi trường Baghdad.

Iran sẽ đánh lớn hay chờ thời?

Giới lãnh đạo Iran ban đầu cũng sững sờ như nhiều người khác trước cái chết của Soleimani, nhưng họ dường như không ra lệnh tấn công vũ bão trên toàn khu vực như họ có thể làm.

Iran có điệp viên ở các quốc gia trên khắp Trung Đông và hơn thế nữa. Nó cũng cung cấp và viện trợ thêm hàng chục ngàn máy kháng chiến quân địa phương. Iran đã tiến hành những cuộc chiến ủy nhiệm chống lại Ả Rập Saudi và các kẻ thù khác ở Yemen; chống lại Israel ở Lebanon và Syria; chống lại các lực lượng Mỹ ở Iraq và các nơi khác.

Trong quá khứ, Ỉan từng đe dọa sẽ đóng eo biển Hormuz, điểm nghẽn chiến lược giữa Vịnh Ba Tư và Biển Ả Rập, có thể hạn chế dòng năng lượng đến các thị trường trên toàn thế giới và làm tăng giá dầu. Thật vậy, ngay lập tức giá dầu tăng vọt sau khi Soleimani bị ám sát.

Nhưng Iran cũng không phải là đối thủ của Hoa Kỳ và các đồng minh trong cuộc đối đầu quân sự trực diện. Vào những năm 1980, Hải quân Hoa Kỳ đã giao chiến với lực lượng Iran trong một đợt xung đột bùng nổ trước đây về tàu chở dầu và eo biển Hormuz. Iran đã thảm bại.

Kể từ đó, Iran đã cố gắng chiến đấu với người Mỹ trong những hoàn cảnh mà họ ưa chuộng — cung cấp chất nổ gây chết người cho các chiến binh ở Iraq, hoặc viện trợ vũ khí phòng không cho kháng chiến quân ở Yemen — thay vì hiện diện trong các cuộc đối đầu quy ước.

Một câu hỏi sau cái chết của Soleimani là liệu chiến lược đó có còn được áp dụng hay không, liệu Tổng thống Iran Hassan Rouhani và các cố vấn của ông có thể kết luận rằng họ không có gì để mất dù là phản ứng quân sự khắp nới hay một cuộc chiến tranh quy ước.

Hoa Kỳ sẽ phản ứng thế nào với phản ứng của Iran?

*Mỹ đang đưa hàng ngàn binh sĩ sang Trung Đông.* Nguồn: Military.com

Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết vào sáng thứ Sáu rằng Hoa Kỳ không muốn có “leo thang” với Iran. Tỏng thống Trump nói ông “không muốn chiến tranh với Iran”.

Pompeo nói, theo viễn cảnh của Washington, việc Mỹ nhắm mục tiêu vào Soleimani là một biện pháp phòng ngừa nhằm dập tắt các cuộc tấn công hoặc biến cố trong tương lai như việc sử dụng bạo lực gần đây nhắm vào người Mỹ ở Iraq.

Và Trump đã làm nhiều hơn là chỉ ra lệnh tấn công bằng máy bay không người lái.

Cấp chỉ huy quân đội Mỹ đã đưa một đơn vị thủy quân lục chiến đặc biệt đến Baghdad để củng cố cho tòa đại sứ ở đó sau khi nó bị lực lượng dân quân Shiite do Iran hậu thuẫn tấn công. Ngũ Giác Đài cũng vận chuyển phần lớn Sư đoàn Dù 82 như một lực lượng phản ứng nhanh tại Trung Đông.

Tất cả các bộ phận của Mỹ ✔
@ 82ndABNDiv
Lính nhảy dù @Strike_Hold của chúng ta đã đến căn cứ không quân Ali Al Salem, Kuwait sáng sớm hôm nay. Việc đưa họ sang để hỗ trợ Bộ Tư lệnh Trung ương Hoa Kỳ là biện pháp phòng ngừa để đối phó với mức độ đe dọa gia tăng chống lại nhân sự và cơ sở vật chất của Hoa Kỳ. https://twitter.com/us_transcom/status/1212929847133134848

USTRANSCOM ✔
@US_TRANSCOM
@usairforce Amn. từ @JBCharleston đã chuyển @ 82ndABNDiv cho @CENTCOM AOR. Cuộc hành quân này là một hành động thích hợp và phòng ngừa, thực hiện để đối phó với các mối đe dọa gia tăng chống lại. nhân sự và cơ sở vật chất của Hoa Kỳ trong khu vực. #IraqEmbassy @AirMobilityCmd #Togetherwedeliver

Khoảng 90.000 người Mỹ đã có mặt trong khu vực này trong tất cả các binh đoàn của quân đội và trong các đơn vị phục vụ trên biển, trên không và trên bờ. Máy bay chiến đấu tàng hình F-35A Lightning II mới của Không quân là những vũ khí ở mặt trận đó.

Các cơ sở của Mỹ trên khắp Trung Đông đã cảnh giác cao độ và người Mỹ thường được khuyên nên ra khỏi khu vực.

Tóm lại, Trump và các cố vấn của ông đã chuẩn bị cho bất kỳ phản ứng lớn nào đối với cái chết của Soleimani.

Câu hỏi đặt ra bây giờ là, một cách tổng quát, liệu các lực lượng Mỹ sẽ đương đầu chịu đựng bất kỳ phản ứng nào của Iran hay họ được lệnh trả lời bằng vũ lực lớn hơn hay không. Nói cách khác, quân đội Mỹ sẽ chỉ bảo vệ các cơ sở và căn cứ của Mỹ hay họ sẽ tiếp tục tấn công Iran?

Một con diều hâu đầu đàn về Iran và đồng minh của Trump, TNS Lindsey Graham, R-S.C., Nói trên Fox vào sáng thứ Sáu rằng ông đề nghị Trump chọn đánh vào những “mục tiêu kinh tế”, cụ thể là các nhà máy lọc dầu, nếu bạo lực leo thang.

Graham và những người khác lập luận, Mỹ phải đã phải làm bài tính về Tehran là nhiều cuộc tấn công vào tòa đại sứ sẽ không chỉ liên quan đến các mối đe dọa đối với quân nhân ở đó mà còn đối với cơ sở hạ tầng sản xuất của Iran ở nội địa.

Trump và những tướng lãnh của ông sẽ lắng nghe hay không? Họ sẽ hiệu chỉnh mệnh lệnh của họ đến quân đội Mỹ để bảo vệ mục tiêu của Pompeo không gây ra một cuộc xung đột nóng hơn?

Điều này có ý nghĩa gì đối với ngoại giao?

Cái chết của Soleimani đã đốt rụi triển vọng có các cuộc đàm phán mới giữa Hoa Kỳ và Iranhay chưa? Hay cuộc biểu dương quyền lực của Mỹ sẽ khiến Tehran tính lại lại?

Tình hình chung giữa hai quốc gia đã ở mức thấp.

Năm 2018, Trump hủy bỏ sự tham gia của Mỹ vào thỏa thuận hạch tâm với Iran do Tổng thống Barack Obama ký kết — không phải vì Iran đã vi phạm mà vì Trump lập luận, các hoạt động ác tính khác của Iran đã gây ra và thỏa thuận với Iran không có lợi bao nhiêu cho Mỹ.

Trump và Pompeo sau đó cho biết họ sẽ áp dụng “áp lực tối đa” đối với Iran bằng các biện pháp trừng phạt mới để buộc nước này phải đàm phán lại thỏa thuận hạch tâm theo cách chính quyền Reump muốn.

Rouhani và nhuwxnhg nhân vật lãnh đạo của Iran đã không cắn câu, thay vào đó, cố gắng ép buộc Mỹ bằng một chiến dịch dùng bạo lực. Các lực lượng Iran nhắm mục tiêu vào thuyền bè vận chuyển ở eo biển, máy bay không người lái của Mỹ và gần đây hơn là các cơ sở của Mỹ ở Iraq cùng với quân ủy nhiệm của Iraq.

Điều không rõ ràng vào sáng thứ Sáu là liệu vụ ám sát Soleimani của Mỹ có gây phẫn nộ và thúc đẩy giới lãnh đạo Iran rằng con đường đến thỏa ước mới có thể đã khép lại hay không — hoặc liệu nó có thể có nhiều khả năng quay trở lại đàm phán hơn hay không.

Soleimani được mô tả là một “người không thể thiếu”. Bây giờ chính phủ của Iran không còn ông ta nữa, sự vắng mặt của Soleimani là động lực để đi đến thỏa thuận hay Soleimani là một vị tử đạo mà hồn ma của ông sẽ thúc đẩy sự không khoan nhượng nhiều hơn?

Trump có ý định gì đối với Trung Đông?

Trump đã dành sự nghiệp chính trị tương đối ngắn của ông như một người chỉ trích những cuộc phiêu lưu của Hoa Kỳ trên khắp Trung Đông. Trump nói vào tháng 10 khi tuyên bố rút quân ở Syria về Mỹ,

“Hãy để người khác chiến đấu trên bãi cát dài đẫm máu này.”
Donald Trump

Trong chuyến thăm vào dịp Lễ Tạ ơn, tổng thống Trump nói với các lực lượng Mỹ ở Afghanistan rằng ông đã bắt đầu lại các cuộc đàm phán hòa bình với Taliban — dù ông đã bỏ đi vài tháng trước đó — và ông hy vọng tất cả quân nhân có thể ở Mỹ để ăn mừng Lễ Tạ ơn vào năm tới tại nhà.

Tuy nhiên, đồng thời, Hoa Kỳ chỉ tăng cường hoạt động quân sự trên toàn khu vực, gồm cả quân đội được gửi tới Ả Rập Saudi và các nơi khác để đối phó với bạo lực trước đây của Iran, gồm cả cuộc tấn công vào một nhà máy lọc dầu lớn của Saudi.

Bây giờ các lực lượng Mỹ đang cảnh giác cao độ để cố gắng bảo vệ các tòa đại sứ, căn cứ và các cơ sở khác nếu Iran phản công vì cái chết của Soleimani.

Liệu Trump có một lộ trình để sắp xếp các sự kiện ở hiện trường đúng với nguyện vọng của riêng mình hay không?

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: After A Bold American Gambit Against Iran, 4 Big Questions About What’s Next | Philip Ewing | NPR | Jan 3, 2020.