Trung Hoa muốn đóng băng quan hệ với Thụy Điển
Jojje Olsson | Trà Mi
Mối quan hệ giữa Trung Hoa và Thụy Điển đang tuột dốc với những lời đe dọa, hạn chế thương mại và bản cáo trạng của đại sứ.
Một người đàn ông mặc bộ đồ đen, ngồi trên ghế bành, nói,
“Chúng tôi đãi bạn bè bằng rượu ngon nhưng đối với kẻ thù, chúng tôi có súng.”
Gui Congyou
Đó không phải là lời đối thoại trong cuộn phim gangster mới nhất, mà là một thông điệp từ đại sứ Trung Hoa tại Thụy Điển, nói chuyện trực tiếp với đài phát thanh công Thụy Điển.
Trên đây chỉ là một trong một số những lới đe dọa mà Đại sứ Gui Congyou đã tới tấp công bố kể từ khi PEN Thụy Điển tuyên bố vào đầu tháng 11 rằng người xuất bản sách Thụy Điển Gui Minhai (Quế Mẫn Hải) bị Trung Hoa bắt cóc sẽ được trao giải thưởng Tucholsky -– một giải thưởng hàng năm cho những nhà văn và nhà báo đang bị đe dọa hoặc lưu vong – năm nay.
Một vài ngày sau đó, tòa Đại sứ Trung Hoa đã coi đề nghi giải thưởng này là một trò hề trong một tuyên bố trên trang web của tòa Đại sứ, yêu cầu PEN Thụy Điển rút giải thưởng hoặc sẽ phải nhận hậu quả. Tuyên bố trên web sau đó đã được gỡ xuống và thay thế bằng một văn bản dài hơn và quyết đoán hơn vào ngày 14 tháng 11, một ngày trước khi PEN Thụy Điển tổ chức lễ trao giải thưởng. Đại sứ Trung Hoa nhận xét, một số người, “không nên ung dung tự tại” khi làm tổn thương quyền lợi của Trung Hoa.
Dưới tựa đề “Đại sứ, Gui Congyou, bác bỏ những lời nói dối của truyền thông Thụy Điển về trường hợp của Gui Minhai,” lời đe dọa cũng mở rộng đến chính quyền Thụy Điển. Theo tập tục, Bộ trưởng Văn hóa Thụy Điển thường tham dự lễ trao giải cho giải thưởng Tucholsky. Nhưng nếu năm nay Amanda Lind làm như vậy, tuyên bố này đã cảnh cáo, Trung Hoa “chắc chắn sẽ có biện pháp đối phó.”
Các văn bản trên trang web của tòa đại sứ, thực tế là bản một chép lại nội dung của một cuộc phỏng vấn với chính Đại sứ, do đài phát thanh công Thụy Điển thực hiện. Không lâu sau khi nhà báo rời tòa đại sứ, họ đã công bố toàn bộ nội dung cuộc phỏng vấn. Mục đích – công bố những lời đe dọa vào ngày trước buổi lễ trao giải thưởng – đã quá rõ ràng.
Trước thềm buổi lễ, Gui cũng tuyên bố với hãng tin Thụy Điển TT rằng Lind, cùng với mọi nhân vật đại diện chính phủ trong lĩnh vực văn hóa, sẽ bị cấm đến Trung Hoa nếu bà hiện diện tại lễ trao giải thưởng. Nhấn mạnh thêm, Đại sứ Trung Hoa nói rằng Thủ tướng Stefan Löfven cũng sẽ không được đến Trung Hoa nếu ông tham dự.
Löfven đã đưa ra một câu trả lời rõ ràng vào ngày diễn ra buổi lễ, tuyên bố rằng chính phủ của ông sẽ không bao giờ bị khuất phục trước những đe dọa loại này. Bộ trưởng Ngoại giao Ann Linde cũng chỉ ra mức độ nghiêm trọng trong thái độ của Đại sứ Trung Hoa, và thêm rằng Bộ Ngoại giao Thụy Điển đã chuyển đến tòa Đại sứ Trung Hoa thông điệp rằng Thụy Điển có tự do ngôn luận.
Hạn chế thương mại
Do đó, Amanda Lind đã tiến hành trao Giải thưởng Tucholsky vào ngày 15 tháng 11 tại Boniers Konsthall ở trung tâm Stockholm với đầy đủ an ninh. Trong lễ trao giải thưởng, Lind nói rằng những người nắm quyền lực không bao giờ tự do tấn công những tác phẩm nghệ thuật hoặc tự do ngôn luận.
Hiện tại vẫn chưa rõ Trung Hoa sẽ phản ứng như thế nào. Trong cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh trước đó, Gui Congyou đã từ chối nêu rõ những hậu quả mà ông ta nghĩ nếu đại diện chính phủ Thụy Điển tham dự lễ trao giải Tucholsky. “Bà đủ thông minh để biết ý của tôi là gì khi nói về hậu quả,” ông ấy nói với phóng viên khi bị hôi vặn về vấn đề này.
Một ngày sau buổi lễ, tòa đại sứ Trung Hoa đã đưa ra một tuyên bố mới trên trang web, coi buổi lễ là một sai lầm nghiêm trọng sẽ tạo ra những khó khăn nghiêm trọng cho việc trao đổi và hợp tác thân thiện bình thường giữa Trung Hoa và Thụy Điển. Nhưng trong một vài tuần sau đó dường như không có gì xảy ra, ngoài một vài bộ phim Thụy Điển bị cấm chiếu ở Trung Hoa.
Sau đó, vào ngày 4 tháng 12, trong một cuộc hội thảo tại Gothenburg về quan hệ Thụy Điển-Trung Hoa do Hiệp hội các Vấn đề Quốc tế tổ chức, Gui Congyou nói rằng không ai có thể làm tổn hại đến quyền lợi của Trung Hoa và đồng thời gặt hái lợi ích kinh tế của nước này. Ngoài việc trao đổi văn hóa, quan hệ kinh tế và thương mại nay cũng sẽ bị ảnh hưởng, Gui nhấn mạnh tới khán giả của khoảng 50 sinh viên tại Đại học Gothenburg.
Sau buổi hội thảo, nhật báo Thụy Điển, Gteborgs-Posten đã yêu cầu Đại sứ nói rõ hơn về tuyên bố này. Không cung cấp thêm thông tin chi tiết, Gui nói rằng Trung Hoa sẽ “áp đặt các hạn chế” đối với nền kinh tế và thương mại với Thụy Điển. Tuyên bố của Đại sứ nagy sau đó đã được Bộ Ngoại giao Trung Hoa tại Bắc Kinh ủng hộ.
Phản ứng dữ dội
Kể từ khi trở thành Đại sứ tại Thụy Điển vào mùa thu năm 2017, Gui Congyou đã đưa ra hàng chục cuộc tấn công và tuyên bố đe dọa đối với truyền thông, xã hội dân sự và thậm chí cả Khối An ninh Thụy Điển. Nhưng lần này, những lới đe dọa trực tiếp nghiêm trọng hơn và cũng được cống bố nhằm vào các bộ trưởng Thụy Điển.
Rõ ràng, đây là một lằn gạch đỏ cho nhiều người. Đại diện của tất cả tám đảng trong quốc hội Thụy Điển đã phản ứng mạnh mẽ, với ba đảng kêu gọi coi Đại sứ Trung Hoa là persona non grata ở Thụy Điển. Các chính khách địa phương cũng đã hành động. Sau khi hủy bỏ chuyến thăm tới Bengtsfors của chính Đại sứ Gui Congyou, ông Gran Eriksson, người đứng đầu chính quyền Bengtsfors, nói,
“Thị trấn Bengtsfors cũng ủng hộ tự do ngôn luận.”
Gran Eriksson
Lars Vikinge, thị trưởng của Linköping, đã nhanh chóng làm theo bằng cách hủy bỏ chuyến thăm đã định của một phái đoàn từ Quảng Châu và xét lại để chấm dứt tình nghiac chị em giữa hai thành Linköping-Quảng Châu. Cũng có những lời kêu gọi ngày càng tăng rằng Gothenburg nên hủy bỏ thỏa thuận thành phố chị em với Thượng Hải. Vào giữa tháng 11, đài truyền hình công Thụy Điển cũng đưa tin Gui Congyou đã được triệu tập đến các văn phòng của Bộ Ngoại giao Thụy Điển không dưới 40 lần.
Tuy nhiên, chính phủ trung ương đưa ra những tín hiệu hỗn hợp. Từ đầu, đối với Thụy Điển, Ngoại trưởng Ann Linde nhấn mạnh về tầm quan trọng để duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Trung Hoa ngay cả khi điều đó không thể thực hiện được nếu chủ quyền của Thụy Điển bị vi phạm. Sau những lời đe dọa ban đầu vào giữa tháng 11, bà nói rằng việc trục xuất nhân viên ngoại giao nước ngoài không bao giờ là một giải đáp tốt, thay vào đó, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại.
Anna Lundbladh, tùy viên báo chí của Bộ Ngoại giao Thụy Điển, cũng nói với The Diplomat rằng việc trục xuất đại sứ là một công cụ mà “chúng tôi muốn tránh đến giây phút cuối cùng nếu có thể. Bà nói thêm rằng chính phủ Thụy Điển đã hết sức minh bạch — về độ nghiêm trọng mà Thụy Điển xem những lời bình luận của đại sứ Trung Hoa liên quan đến Giải thưởng Tucholsky.
Đại sứ bị buộc tội
Ngoại trưởng Thụy Điển Ann Linde gần đây đã chỉ ra rằng mối quan hệ tồi tệ giữa Thụy Điển và Trung Hoa là do một điều duy nhất: “Cách giải thích là Quế Mẫn Hải.” Trong lúc hỗn loạn này, tin thông báo vào đầu tháng 12 cho hay các công tố viên Thụy Điển sẽ chính thức buộc tội Anna Lindstedt, cựu đại sứ Thụy Điển tại Trung Hoa, với sự độc đoán trong các cuộc đàm phán với một cường quốc nước ngoài.
Vào tháng 1 năm nay, Lindstedt đã sắp xếp một cuộc gặp bí mật giữa con gái Quế Mẫn Hải, Angela Gui với hai doanh nhân, những người đã cố gắng bịt miệng cô thay mặt cho chế độ Trung Hoa. (Tôi đã viết về cuộc họp này một cách chi tiết cho The Diplomat vào tháng 3 năm nay.)
Angela Gui và cựu Đs Thụy Điển tại Bắc Kinh Anna Lindstedt
Với bản cáo trạng, các chi tiết mới đã xuất hiện trong vụ án Lindstedt. Bà đảm nhận vai trò đại sứ Thụy Điển tại Trung Hoa từ 2016, trong một nhiệm kỳ kéo dài ba năm, dự định sẽ kết thúc vào tháng 8 năm 2019. Nhưng sau chưa đầy hai năm, bà đã được Stockholm yêu rời khỏi vị trí, theo nhật báo Thụy Điển Dagens Nyheter.
Trong cuộc thẩm vấn với Cơ quan An ninh Thụy Điển, Annika Söder, Bí thư cho Bộ trưởng ngoại giao từ năm 2014 đến tháng 12 năm nay, nói rằng Lindstedt
“đã gặp khó khăn để hiểu vị trí của chúng tôi về vấn đề Que Mẫn Hải và cũng gặp khó khăn trong mối quan hệ với Angela Gui. Nhiều lần, Angela Gui phải an ủi Đại sứ Lindstedt đang thổn thức thay vì ngược lại.”
Annika Söder (Nguồn: Chính phủ Thụy Điển).
Lindstedt ban đầu không chịu rời Bắc Kinh. Bà chỉ đồng ý làm như vậy vào tháng 11 năm 2018, sau khi được cử làm đại sứ Thụy Điển cho Nghị trình 2030, một diễn đàn của Liên Hiệp Quốc cho phát triển bền vững. Annika Söder đã xác nhận trong cuộc thẩm vấn rằng vai trò đó được đề nghị cho Lindstedt như một cách để giữ thể diện cho bà cự đại sứ tại Trung Hoa.
Lindstedt được cho là sẽ đảm nhận vị trí mới vào tháng 3 năm nay. Nhưng trước đó, bà đã lừa Angela Gui đến Stockholm để gặp hai doanh nhân như đã nói trên dẫn đến những việc bà đang bị cáo buộc như hiện nay.
Jon Åström Gröndahl, giám đốc bộ phận lãnh sự của Bộ Ngoại giao Thụy Điển, trong các cuộc thẩm vấn với Cơ quan An ninh Thụy Điển, bày tỏ niềm tin rằng Lindstedt muốn “trả thù” bằng cách giải quyết vụ án Quế Mẫn Hải trước khi đi nhậm chức mới. Ông ta nói Lindstedt đã hành động mà không được chỉ thị từ Stockholm, và ngoan cố chứng minh rằng gọi bà ấy trở lại Thụy Điển là quyết định sai lầm.
“Kẻ tự yêu mình liều lĩnh”
Kể từ khi cuộc họp bí mật bị lộ vào đầu năm nay, phương tiện truyền thông Thụy Điển thường xuyên mô tả Anna Lindstedt như một chuyên gia ngoại giao thông minh và có kinh nghiệm, thạo năm thứ tiếng. Nhiều người đã bày tỏ sự ngạc nhiên khi Lindstedt, với khả năng phán xét xuất sắc, có thể để bị lừa một cách dễ dàng như vậy.
Nhưng một số đồng nghiệp của bà không đồng ý. Cựu nhân viên tại tòa đại sứ Thụy Điển ở Bắc Kinh, trong các cuộc thảo luận với The Diplomat, mô tả Lindstedt khác. “Một người tự yêu mình liều lĩnh”, là một trong những cách miêu tả vị cựu Đại sứ, với mục đích kết thúc sự nghiệp ngoại giao của mình ở vai trò Đại sứ Thụy Điển tại Paris, đã khiến bà muốn nổi bật trong thời gian làm Đại sứ ở Bắc Kinh.
Theo cựu nhân viên tòa Đại sứ, chỉ vài tháng sau khi Lindstedt nhậm chức tại Bắc Kinh thi môi trường làm việc ở tòa đại sứ suy sụp, Bộ Ngoại giao Thụy Điển đã cử một phái đoàn đến điều tra chuyện gì đang diễn ra. Đến lúc đó, Lindstedt đã vi phạm các quy tắc và tập tục liên quan đến mọi thứ, từ hoạt động hàng ngày đến việc bổ nhiệm các vị trí quan trọng tại tòa đại sứ.
Trong số những vi phạm đó, Lindstedt đã giao một vị trí được xếp loại an ninh mật tại tòa đại sứ cho Nannan Lundin, một cựu công dân Trung Hoa, người vừa mới có quyền công dân Thụy Điển qua hôn nhân. Theo các nguồn tin của The Diplomat, Lindstedt đã quyết định như vậy mà Khối An ninh Thụy Điển không hề hay biết và Lundin trở thành “đồng minh thân cận nhất” của Lindstedt khi bầu không khí tại tòa đại sứ ngày càng xấu đi.
Đầu tháng 12 năm nay, khi bản cáo trạng được công bố, đài truyền hình công Thụy Điển cũng đã trích dẫn “các nguồn tin nặc danh và đáng tin cậy”, đưa ra những lời chỉ trích dữ dội chống lại phong cách lãnh đạo của Lindstedt. Bản tin chỉ ra kết quả từ một cuộc điều tra nội bộ tại tòa Đại sứ do Bộ Ngoại giao Thụy Điển thực hiện, kêu gọi “ban lãnh đạo tại tòa đại sứ cần hỗ trợ và hướng dẫn nhiều hơn” đối với nhân viên của mình.
Anna Lindstedt phủ nhận mọi hành động sai trái. Bà thậm chí còn biến Angela Gui trở thành thủ phạm bằng cách tuyên bố rằng cô con gái của nhà xuất bản sách Quế Mẫn Hải “hiểu không đúng tình hình”. Lindstedt cũng cho rằng hành động pháp lý chống lại bà sẽ làm tổn thương Bộ Ngoại giao Thụy Điển, mối quan hệ giữa Thụy Điển với Trung Hoa và danh tiếng thế giới của Thụy Điển. Theo Lindstedt, “thiệt hại không thể đảo ngược được”, do công tố viên đem lại sẽ làm trầm trọng thêm việc Quế Mẫn Hải có thể được thả ra.
Lời nói biến thành hành động
Với bất cứ giá nào, khả năng này không có vẻ đang kể trong lúc này. Lập trường của Trung Hoa đã cứng nhắc về vấn đề Quế Mẫn Hải. Đại sứ của Trung Hoa nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn tháng 11 với đài phát thanh Thụy Điển,
“Không có điều gì ngăn cản, không cho phép phía Thụy Điển thực hiện các chuyến thăm lãnh sự với Quế Mẫn Hải.”
Gui Congyou
Điều này ngụ ý rằng Trung Hoa đã chuyển mọi yêu cầu tới Quế Mẫn Hải, nhưng ông từ chối gặp bất cứ ai từ Thụy Điển.
Khi phóng viên hỏi liệu ông ta có thể gặp hay ít nhất là nói chuyện với Quế Mẫn Hải hay không, Đại sứ nói rằng ông ta sẽ hỏi Gui trực tiếp, và nói thêm rằng, “Tôi tin rằng anh ta chắc chắn sẽ từ chối.” Sau đó, đại sứ giải thích về cách mà “Quý vị” đã làm hại Quế Mẫn hải, trong khi “Chúng tôi” đang cố cứu anh ấy.
Trong một cuộc phỏng vấn với nhật báo kinh doanh Dagens Industri vào ngày 19 tháng 12, đại sứ Trung Hoa thậm chí còn bác bỏ các cáo buộc cho rằng Quế Mẫn Hải đang bị từ chối nhân quyền, bởi vì vụ án của ông ấy không phải là một vụ án về nhân quyền.
Trong cùng một cuộc phỏng vấn, rõ rằng rằng lời nói đã bắt đầu được chuyển thành hành động.
Ngay từ đầu tháng, tin túc đã xác nhận một cuộc họp của Ủy ban hỗn hợp Trung Hoa-Thụy Điển về hợp tác kinh tế, công nghiệp và kỹ thuật dự định diễn ra tại Stockholm vào ngày 10 tháng 12 đã bị hủy bỏ. Nay, Đại sứ Gui Congyou nói với Dagens Industri rằng hai phái đoàn doanh nghiệp Trung Hoa đã hủy chuyến thăm Thụy Điển.
Theo Đại sứ Gui, các phái đoàn gồm các công ty thương mại và đầu tư được các đối tác Thụy Điển mời để mở rộng thương mại và đầu tư. Ông ấy không nói rõ tên các công ty, nhưng chỉ ra rằng có hơn 10.000 công ty Thụy Điển có quan hệ thương mại với Trung Hoa, và hơn 600 đã đầu tư và thành lập các nhà máy ở Trung Hoa.
Cuộc phỏng vấn cũng gây được sự chú ý của tờ báo lá cải nhà nước Trung Hoa, tờ Hoàn Cầu Thới báo. Trong một bài báo tựa đề, Đại sứ Gui được trích dẫn khi nói rằng Thụy Điển phải chịu trách nhiệm về những khó khăn nghiêm trọng trong quan hệ Trung Hoa-Thụy Điển,
“Thụy Điển phải gánh chịu hậu quả của những khó khăn nghiêm trọng hiện nay trong quan hệ Trung Hoa-Thụy Điển: Đại sứ Trung Hoa ”
Hòan cầu Thời báo
Ông tiếp tục cáo buộc Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thụy Điển ủng hộ sự can thiệp của PEN Thụy Điển vào các vấn đề nội bộ của Trung Hoa. Quan hệ Trung Hoa-Thụy Điển chỉ có thể trở lại đúng hướng nếu sai lầm lớn này được những người mắc lỗi chỉnh sửa, Gui Congyou nói thêm rằng, bóng đã ở trên sân của Thụy Điển.
Trong những ngày lễ Giáng sinh, phương tiện truyền thông nhà nước Trung Hoa tiếp tục loan tin tiêu cực về Thụy Điển. Cụ thể, tòa Đại sứ Trung Hoa tại Stockholm đưa ra một cảnh cáo du lịch ngay trước lễ Giáng sinh. Bản tin liệt kê những vụ bạo lực súng và lựu đạn liên quan đến tội phạm có tổ chức ở Thụy Điển, cùng với các cáo buộc rằng chính quyền địa phương đang thao túng các số liệu thống kê tội phạm.
Cho đến nay, thông điệp quyết đoán về Thụy Điển phần lớn do tòa Đại sứ Trung Hoa tại Stockholm truyền tải. Nhưng vào dịp Giáng sinh, Ủy ban Chính trị và Pháp lý đầy quyền lực của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Hoa cũng đã lên tiếng về vấn đề này, bằng cách hỗ trợ những tuyên bố của vị đại sứ Trung Hoa tại Thụy Điển trong một tuyên bố trực tuyến.
Đối xử như đã làm với Na Uy
Ủy ban Nobel luôn thông báo cho những người đoạt giải trước khi giải thưởng của họ được công khai. Việc PEN Thụy Điển không thông báo cho Quế Mẫn Hải biết trước đó — đừng bận tâm đến việc ông đang bị cầm tù — được Đại sứ Gui Congyou coi là bằng chứng cho rằng PEN Thuy Điển có động cơ thầm kín để trao Giải thưởng Tucholsky. Sự so sánh này đang chú ý vì những khủng hoảng ngoại giao trước đó giữa Trung Hoa và Na Uy về giải Nobel.
Sau khi người hoạt động Trung Hoa Liu Xiaobo (Lưu Hiểu Ba) được trao giải Nobel Hòa bình năm 2010, quan hệ ngoại giao với Na Uy đã bị đình trệ. Chỉ sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Na Uy Børge Brende vào tháng 12 năm 2016, dù không đưa ra lời xin lỗi nào, nhưng đã tới Bắc Kinh để trình bày cái gọi là tuyên bố chung, quan hệ ngoại giao và kinh tế mới có thể bắt đầu trở lại bình thường.
Nhưng hai trường hợp cũng có những khác biệt đáng kể. Chính phủ Thụy Điển sẽ khó đưa ra lời xin lỗi tương tự, vì vụ việc liên quan đến một công dân Thụy Điển. Lui bước như Na Uy về cơ bản có nghĩa là Thụy Điển phủ nhận quyền bảo vệ quyền của công dân của chính nước mình tại Trung Hoa.
Một khác biệt khác là tư cách thành viên của Thụy Điển tại Liên minh châu Âu. Một tuần sau khi Gui Congyou lần đầu tiên đưa ra những lời đe dọa về hạn chế kinh tế và thương mại tại hội thảo ở Gothenburg, Ngoại trưởng Ann Linde đã nói chuyện với Josep Borrell, tân Đại diện cao cấp của Liên minh châu Âu về các vấn đề đối ngoại giữa Trung Hoa và Thụy Điển.
Ngay sau những đe dọa của Đại sứ Gui, Virginie Battu-Henriksson, người phát ngôn của Ủy ban Châu Âu về Chính sách đối ngoại và An ninh, trong một cuộc họp báo cho biết tổ chức này đã liên lạc với chính quyền Thụy Điển và đoàn kết với Thụy Điển. Sau khi nói chuyện với Borell, Linde cho biết EU tiếp tục hỗ trợ Thụy Điển về vấn đề này.
Anna Lundbladh, tùy viên báo chí của Bộ Ngoại giao Thụy Điển, nói với The Diplomat rằng Bộ không muốn khai triển công khai về các cuộc thảo luận nội bộ của EU. Bà xác nhận rằng các cuộc thảo luận liên quan đến Trung Hoa đang diễn ra và chỉ ra rằng EU đã có một chiến lược chung và thống nhất đối với Trung Hoa kể từ năm 2016.
Nếu Trung Hoa thực sự sẽ đối xử với Thụy Điển như đã làm với Na Uy, chiến lược này chắc chắn sẽ sớm được thí nghiệm.
Jojje Olsson là một nhà báo sống ở châu Á từ năm 2007. Ông hiện đang có văn phòng đạt tại tại Đài Bắc.
© 2019 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: China Tries to Put Sweden on Ice | Jojje Olsson | The Diplomat | December 30, 2019.