13 hiểu lầm lớn về COVID-19
Stephen S. Morse và Syra Madad | DCVOnline
Hai giáo sư, chuyên gia nghiên cứu bệnh học, Tiến sĩ Stephen S. Morse và Tiến sĩ Syra Madad đã đánh đổ 13 hiểu lầm về Coronavirus mới, gồm cả lý do tại sao mặt nạ (khẩu trang) sẽ không giúp người ta ngăn ngừa được COVID-19.
Tiến sĩ Syra Madad, giám đốc chương trình Mầm bệnh Đặc biệt của hệ thống bệnh viện thành phố New York, phó giáo sư – Chương trình hậu đại học về Kỹ thuật sinh học và phòng thủ sinh học Đại học Maryland, cùng giáo sư dịch tễ học, tiến sĩ Stephen S. Morse của Trường Sức khoẻ Cộng đồng Mailman thuộc Đại học Columbia giải thích về13 điểm hiểu lầm về COVID-19.
#1: Đeo mặt nạ sẽ giúp tôi tránh khỏi virus
Ts Morse: Rất nhiều người muốn nghĩ như vậy, và dĩ nhiên khẩu trang khiến cho bạn có cảm giác an toàn. Vấn đề là những người dùng khẩu trang thường lại không đeo đúng cách. Họ chưa bao giờ được huấn luyện nghiêm chỉnh. Họ có thể không biết được mình cần đeo loại khẩu trang nào.
Ts Madad: Có 2 loại khẩu trang; khẩu trang loại đơn giản như mọi người đang đeo hay được dùng trong phòng mổ, và một loại khẩu trang khác mà nhân viên y tế thường mang. Nó được gọi là khẩu trang N95, có thể lọc các hạt nhỏ trong không khí với hiệu năng 95%, và phải qua giai đoạn kiểm soát cho khẩu trang che kín mũi và miệng.
Ts Morse: Những người dùng khẩu trang N95 sẽ cảm thấy rất là khó chịu sau khi đeo được một lúc; bởi vậy cho dù khẩu trang có vừa khít thì cũng rất là khó để hít thở.
Ts Madad: Và thực sự mà nói thì khẩu trang phần chính dành cho những người thật sự bị nhiễm coronavirus, không phải cho người khoẻ mạnh sử dụng. Điều thật sự đã được chứng minh rất hiệu quả là: rửa tay thường xuyên trong khoảng 20 giây, và ở nhà khi bị bệnh.
#2: Coronavirus mới lây lan từ món súp dơi
Ts Madad: Cái đó hoàn toàn không đúng. Những gì chúng ta biết về chủng coronavirus này là nó bắt đầu tại khu chợ ướt ở Vũ Hán, bán một số động vật khác nhau. Có một số phỏng đoán khác đã được đưa ra, nhưng hiển nhiên không phải COVID-19 lây lan từ bất kỳ ai ăn canh thịt dơi cả. Nhưng những gì chúng ta biết chắc là, một khi bạn thật sự nhiễm coronavirus, cách truyền nhiễm là qua các giọt dịch thể, ví dụ như tiếp xúc gần với người bệnh hoặc giọt dịch thể của họ.
#3: Coronavirus mới là được con người chế tạo/tung ra
Ts Madad: Như vậy là đánh giá con người cao quá.
Ts Morse: Về căn bản, chúng ta có 3 chủng coronavirus trong 3 mươi năm vừa qua. Nhưng có rất nhiều chủng coronavirus có cấu trúc y như SARS, và chủng này không khác biệt. Đây chỉ là thêm một chủng virus mới vào đại gia đình coronavirus mà thôi.
Ts Madad: Bệnh truyền nhiễm có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, dĩ nhiên là có nguồn gốc từ môi trường tự nhiên. Đương nhiên có thể là do biến đổi khí hậu, các yếu tố sinh thái, nông nghiệp, hay sinh hoạt của con người. Những yếu tố này đang xảy ra liên tục xung quanh chúng ta. Vì vậy dịch bệnh là điều không thể tránh khỏi.
Ts Morse: Thật đáng ngạc nhiên nếu như ai đó có thể tìm ra cách để chế tạo chủng virus này. Chúng ta vẫn còn đi sau thiên nhiên rất xa.
#4: Dính phải coronavirus mới đồng nghĩa với bản án tử hình
Ts Madad: Thật ra vẫn còn nhiều điều chúng ta chưa biết về căn bệnh do loại coronavirus mới này gây ra, nhưng dựa trên những dữ liệu đã và đang được công bố, đây có vẻ là một bệnh siêu vi dạng nhẹ. Tỉ lệ chết khoảng 2%, và khoảng 18-20% trong tình trạng nguy kịch.
Ts Morse: Và 2% chết là những người bệnh nặng nhất. Họ đã nằm trong bệnh viện sẵn rồi. Vì thế ngay cả những người hiện đang nằm bệnh viện có khoảng 98% cơ hội sống sót. Thế nên đây không phải là bản án tử hình đâu.
#5: Chỉ có người Trung Hoa mới bị nhiễm coronavirus mới
Ts Morse: Đúng là bệnh này bắt nguồn từ TH, nhưng thực tế là con virus này có thể tấn công tất cả mọi người. Và nếu nó lan đủ xa, cũng như dịch cúm, nó có thể có mặt ở bất cứ đâu.
Ts Madad: Bệnh truyền nhiễm không hề tôn trọng biên giới hay ranh giới nào cả, và bởi vậy ai cũng có nguy cơ nhiễm bệnh.
#6: Coronavirus mới là virus nguy hiểm nhất
Ts Madad: Điều đó không đúng. Có nhiều chủng virus khác nhau trên thế giới. Hãy thử so sánh coronavirus mới với một chủng virus khác, như virus Ebola, vốn có tỉ lệ tử vong cao hơn rất nhiều.
Ts Morse: Tôi nghĩ con số chính thức bây giờ là 6000 bệnh nhân đã hồi phục. Nhưng một điều khá buồn cười là chúng ta thường không để ý đến những bệnh nhân đã hồi phục được xuất viện. Vậy nên con số thật sự có thể cao hơn nhiều.
#7: Bạn có thể mắc bệnh từ một bưu kiện gửi từ TH
Ts Morse: Tôi nghĩ điều đó rẩt khó xảy ra khi bạn tính đến thời gian để bưu kiện được gửi từ TH sang Mỹ.
Ts Madad: Và hiện tại những gì chúng ta biết là những giọt dịch thể chứa virus không thể tồn tại bên ngoài cơ thể con người quá lâu. Cho nên dù những giọt dịch thể có rơi vào kiện hàng hay hộp, chúng cũng không thể sống sót bên ngoài cơ thể. Nhưng cũng không chắc.
#8: Đóng cửa biên giới sẽ ngăn được dịch bệnh lây lan
Ts Madad: Những chủng virus đường hô hấp này, chúng không ngán ngại gì biên giới mà con người đặt ra. Và đây không phải là lỗi của chính quyền nào cả khi chúng bộc phát hay lây lan. Đơn giản đó là bản chất của chính con virus. Trong lịch sử những lệnh cấm di chuyển đã được chứng minh là không có hiệu quả cao, thậm chí có khi còn ngược lại: làm trầm trọng thêm sự sợ hãi, hỗn loạn. Người ta ngại ngần không dám đứng ra khai là mình mắc bệnh.
Chính quyền liên bang quả là có nói những chuyến du lịch không cấm thiết đến Hoa lục nên được siết chặt, vì đó là trung tâm dịch và rất nhiều sự lây nhiễm trong cộng đồng. Nhưng bên ngoài TH, có trên 24 quốc gia đang công bố có dịch coronavirus, nếu không có sự lây nhiễm cộng đồng, điều đó nghĩa là không có nguy cơ cho công chúng. Nhưng hãy tiếp tục theo dõi trang web của Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Bệnh tật (cdc.gov); họ có mục khuyến cáo sức khoẻ cho khách du lịch cho từng quốc gia. Bạn cũng có thể đi đến bác sĩ gia đình để nhận được khuyến cáo sức khoẻ khi du lịch đến những vùng có công bố dịch coronavirus mới.
#9: Coronavirus chỉ ảnh hưởng người lớn tuổi
Ts Morse: Điều này chỉ đúng một nửa. Virus này ảnh hưởng tất cả mọi người, kể cả trẻ em, nhưng người lớn tuổi là đối tượng có thể diễn tiến bệnh nặng hơn. Vậy nên người lớn tuổi cần phải cẩn trọng, nhưng nó ảnh hưởng tất cả mọi người. Và ngay cả ở người già thì đa số chúng ta có lẽ sẽ không bệnh nặng như thế.
#10: Coronavirus này giống như SARS
Ts Madad: Chủng coronavirus này cùng họ với SARS, cũng là một chủng coronavirus. Có 2 chủng coronavirus, bây giờ là 3, được biết là có thể gây bệnh nghiêm trọng hơn ở người. SARS là một trong số đó. MERS (Middle East Respiratory Syndrome, hội chứng suy hô hấp Trung Đông) là một loại khác. Và nay là chủng coronavirus mới này. Về tỉ lệ tử vong được biết thì SARS nghiêm trọng hơn, 10% so với khoảng 2% của chủng coronavirus mới, nhưng bây giờ vẫn còn quá sớm để kết luận.
Ts Morse: Loại này khác. Nó lây lan giống cúm nhiều hơn, nhưng có nhiều ca nhiễm bệnh hơn đơn giản vì nó lây lan quá nhanh, càng nhiều người dễ bị nhiễm bệnh hơn nữa. Con số bệnh nhân chết cao không nhất thiết nghĩa là nó nguy hiểm, mà chỉ vì quá nhiều người nhiễm bệnh và một số lại không may thiệt mạng.
Ts Madad: Lấy ví dụ như bệnh cúm mùa. Năm nay cúm mùa bắt đầu vào tháng 10, và CDC công bố đã có tới 10,000 người chết liên quan tới bệnh này, và 20 triệu người Mỹ nhiễm bệnh. Vậy nên hãy đặt mọi thứ vào ngữ cảnh.
#11: Coronavirus này có liên quan đến bia Corona!
Ts Morse: Không đâu, mà bia cũng không phòng bệnh được đâu nhé. “Corona” chỉ là tiếng Latin của “crown” (vương miện), và những chủng coronavirus có hình dạng giống như vương miện. Nhưng bia Corona chẳng có liên quan gì cả. Nó không giúp phòng bệnh, cũng không truyền virus cho bạn. Chỉ là trùng hợp mà thôi.
#12: Thú cưng có thể truyền bệnh coronavirus
Ts Madad: Với chủng coronavirus mới này, vẫn còn nhiều điều chúng ta chưa biết. Cho đến giờ, chúng ta vẫn chưa thấy ca truyền bệnh nào từ thú nuôi sang người.
Ts Morse: Có thể bạn lây nó cho thú cưng của bạn cao hơn ngược lại đó. Hãy chăm sóc thú cưng của bạn tử tế.
#13: Kháng sinh giúp chữa và phòng chống coronavirus
Ts Madad: Virus (siêu vi) và vi khuẩn (bacteria) là 2 loại vi sinh vật khác nhau. Kháng sinh được dùng cho vi khuẩn. Đối với virus, chúng ta dùng thuốc chống siêu vi. Ví dụ như bệnh cúm do một loại virus gây ra, và một trong những cách chữa trị hay giảm nhẹ triệu chứng là uống Tamiflu. Đó là một loại thuốc chống siêu vi. Vì vậy kháng sinh không có hiệu lực khi dùng cho bệnh virus, trừ phi bạn bị nhiễm trùng thứ cấp do vi khuẩn gây ra.
Ts Morse: Đây là một hiểu lầm rất phổ biến. Có một số loại thuốc hiện đang trong tiến trình thí nghiệm, nhưng chúng vẫn còn trong giai đoạn phát triển, có triển vọng đối kháng loại coronavirus mới này.
Ts Madad: Chúng ta vẫn đang trong giai đoạn đầu của dịch bệnh coronavirus. Có rất nhiều tin đồn không dựa trên căn cứ xác thực nào, vậy nên xin mọi người hãy tìm đến những nguồn đáng tin cậy, như những trang web về sức khoẻ cộng đồng uy tín như WHO, trang web của bộ y tế địa phương, hoặc bạn có thể đến cơ sở chăm sóc sức khoẻ của bạn để có thêm thông tin.
Ts Morse: và nếu các bạn muốn đọc về đủ loại dịch bệnh đang mọc lên khắp nơi trên thế giới, bạn có thể lên trang web Promedmail.org và ghi tên để nhận email định kỳ. Tôi nghĩ rằng đang có nhiều lo sợ xung quanh dịch bệnh này, phần nào vì chúng ta có nghe nói về những loại coronavirus khác như SARS. Nhưng tôi nghĩ sợ hãi hay hoảng loạn không phải là thứ chúng ta thật sự cần.
Ts Madad: Những dịch bệnh kiểu này không thể tránh khỏi, và chúng ta phải tiếp tục chuẩn bị cho những dịch bệnh này trong tương lai. Chúng ta cần phải đầu tư vào an ninh sức khoẻ toàn cầu.
Ts Morse: Tình huống tốt nhất là mọi thứ sẽ được kiểm soát, có vaccine và học thêm được gì đó từ kinh nghiệm này.
© 2020 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: Tech Insider, @techinsider | Biusinessinsider.com | Mar 4, 2020.