Canada không biết trước về hiệp ước an ninh mới giữa Hoa Kỳ, Úc và Anh

Robert Fife & Steven Chase | DCVOnline

Theo giới chức chính phủ cao cấp, tuần này, chính phủ Canada đã gặp bất ngờ khi Hoa Kỳ, Anh và Úc công bố một hiệp ước an ninh mới, không có Canada, để đối đầu với ảnh hưởng quân sự và chính trị ngày càng tăng của Trung Hoa ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Ba công chức, đại diện cho các bộ ngoại giao, quốc phòng và tình báo của Canada, nói với The Globe and Mail rằng Ottawa đã không được hỏi ý kiến ​​về hiệp ước AUKUS và không biết gì về hiệp ước an ninh ba bên sẽ được công bố cho đến khi nó được Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Australia Scott Morrison công bố vào thứ Tư.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh Quốc và Australia đã liên hệ với Bộ trưởng Quốc phòng Canada Harjit Sajjan để thông báo về quyết định này ngay trước khi hiệp ước được công bố vào cuối buổi chiều. Bộ trưởng Ngoại giao Marc Garneau đã nhận được điện thoại từ ngoại trưởng Australia. Daniel Minden, phát ngôn viên của bộ trưởng Sajjan, cho biết Ottawa đã được cập nhật về các cuộc đàm phán giữa các nước.

Một trong những công chức Canada gọi hiệp ước này là “Ba mắt” mới và nói rõ ràng rằng các đồng minh thân cận nhất của Canada coi Ottawa là “người chị em yếu ớt” về mặt đứng lên chống lại Trung Hoa. Globe and Mail không xác định danh tính các quan chức vì họ không được phép thảo luận vấn đề một cách công khai.

“Ba Mắt” là thuật ngữ dùng để nói đến những gì đang trở thành một câu lạc bộ nhỏ hơn trong liên minh chia sẻ thông tin tình báo Five Eyes, gồm Hoa Kỳ, Anh Quốc, Úc, Canada và New Zealand. Hiệp ước Five Eyes đã hiện hữu từ 75 năm qua. Thành viên của Five Eyes chia sẻ các tín hiệu tình báo thu thập được từ các liên lạc bị chặn, cũng như thông tin tình báo quân sự và thông tin tình báo thu thập trực tiếp từ các nguồn của con người.

Liên minh ba bên mới, gọi là AUKUS, theo tên viết tắt của ba quốc gia, sẽ cho phép chia sẻ nhiều hơn thông tin trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khả năng phòng thủ trên không và dưới nước. Mỹ và Anh Quốc cũng đã đồng ý giúp Úc mua các tàu ngầm chạy bằng nguyên tử năng, điều này sẽ cho phép Úc mở các cuộc tuần dương dưới biển lâu hơn. Úc sẽ trở thành quốc gia thứ hai, sau Anh vào năm 1958, được phép tiếp xúc với kỹ thuật sức đẩy dùng nguyên tử năng của Hoa Kỳ.

Thủ tướng Justin Trudeau hôm thứ Năm đã bác bỏ việc không có Canada trong hiệp ước an ninh Ấn Độ-Thái Bình Dương, nói rằng đó chỉ là một cách cho Hoa Kỳ bán tàu ngầm chạy bằng nguyên tử năng cho Australia.

Phát biểu với các phóng viên tại Montreal, Thủ tướng Trudeau cho biết Canada vẫn sẽ có quyền dùng và chia sẻ thông tin về quốc phòng và tình báo với tư cách là thành viên của liên minh Five Eyes. Ông nói,

“Chúng ta tiếp tục là thành viên của Five Eyes. Đây là một thỏa thuận về tàu ngầm chạy bằng nguyên tử năng, mà Canada hiện chưa có hoặc sẽ sớm có mặt trên thị trường của Úc.”

Justin Trudeau

Phó Đô đốc đã nghỉ hưu Mark Norman, người từng chỉ huy Hải quân Hoàng gia Canada, cho biết Canada lẽ ra phải là một phần của hiệp ước quốc phòng này, mà ông mô tả là một thỏa thuận ba bên “chưa từng có”.

Ông cho biết ông rất ngạc nhiên khi nghe Mr. Trudeau coi hiệp ước này chỉ là một thỏa thuận mua tàu ngầm. Ông nói,

“Tôi nghĩ điều đó gây hiểu lầm và đáng lo ngại… Tôi muốn tin rằng ông ấy đã không được nhân viên thông báo đầy đủ.”

Vị sĩ quan hải quân đã nghỉ hưu cho biết rằng, nếu Mr. Trudeau đã được thông báo đầy đủ thì “ông ấy không hiểu những gì đang diễn ra trên trường quốc tế và ông ấy không hiểu tầm quan trọng của một thỏa thuận như thế này vì nó liên quan đến an ninh quốc tế.”

Ông nói rằng thỏa thuận AUKUS vượt xa việc tiếp cận với kỹ thuật tầu ngầm của của Hoa Kỳ.

“Đây là về việc tiếp cận cả các kỹ thuật hiện tại và mới nổi, từ mạng và trí tuệ nhân tạo, âm học và chiến tranh dưới nước — một loạt các khả năng chiến lược rất quan trọng.”

Norman cho biết Canada có nhiều lợi ích quốc gia ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, gồm thương mại, thúc đẩy nền pháp trị và dân chủ, đồng thời chống lại hành vi hiếu chiến và đường lối của Trung Hoa, nhưng ông nghi ngờ các đồng minh thân cận không coi trọng các cam kết quốc phòng của Canada. Ông nói,

“Tôi không nghĩ rằng các đồng minh của chúng tôi nghĩ rằng chúng ta nghiêm túc về mặt vấn đề phòng thủ. Tôi nghĩ rằng họ lo ngại không chỉ về chi tiêu quốc phòng của chúng ta, mà còn về mức độ mà các cam kết [quốc tế] của chúng ta vừa lâu dài vừa có ý nghĩa.”

Mark Norman

Stephanie Carvin, cựu chuyên gia phân tích an ninh quốc gia và là phó giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Carleton, cho biết hiệp ước quốc phòng Mỹ-Anh-Úc là bước tiến mới nhất của hợp tác quân sự và tình báo giữa ba quốc gia đó. GS. Carvin nói

“Three Eyes là rất thực. Úc có chiến lược trong việc làm cho Washington biết đến sự có mặt của mình, được cho là nhiều hơn so với Canada dù Canada gần Mỹ hơn về mặt địa lý.”

Carvin cho biết việc Canada không có mặt trong thỏa thuận mới là phù hợp với mức độ tham gia thấp của nước này ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

“Chúng ta đã không tham gia một liên minh quân sự ở Thái Bình Dương kể từ sau Chiến tranh Đại Hàn. Và chính phủ Canada chưa bao giờ giải quyết câu hỏi liệu đây có còn là tư thế an ninh đúng đắn hay không.”

Stephanie Carvin

Giới lãnh đạo của hai đảng Bảo thủ và Tân Dân chủ đã chỉ trích Trudeau để Canada không có mặt trong hiệp ước AUKUS, họ nói, có thể gây thêm áp lực lên Trung Hoa trong việc tôn trọng các tiêu chuẩn quốc tế và kiềm chế chủ nghĩa bành trướng. Lãnh đạo Đảng Bảo thủ Erin O’Toole nói với các phóng viên tại một điểm dừng khi vận động tranh cử hôm thứ Năm

“Đây là một ví dụ khác mà ông Trudeau bị các nước bạn và đồng minh của chúng ta trên thế giới coi thường. Canada đang trở nên không đáng kể hơn dưới thời ôngTrudeau.”

Erin O’Toole

O’Toole cho biết ông sẽ tìm cách tham gia thỏa thuận an ninh Ấn Độ-Thái Bình Dương mới nếu đảng Bảo thủ được bầu vào thứ Hai.

Lãnh đạo NDP Jagmeet Singh, phát biểu với các phóng viên hôm thứ Năm, đã đặt câu hỏi liệu Mr. Trudeau đã suy nghĩ nghiêm túc về tầm quan trọng của hiệp ước ba bên mới trong khi bận tâm với việc vận động tranh cử hay chưa. Ông nói, bằng cách tham gia thỏa thuận này, Canada có thể tăng áp lực lên Trung Hoa để trả tự do cho hai người Canada Michael Spavor và Michael Kovrig đang bị Trung Hoa giam giữ.

Singh nói với các phóng viên,

“Hiệp ước có vẻ như là một con đường có thể dùng để gây thêm áp lực [đối với Trung Hoa]. Canada vắng mặt. Một lý do khác lẽ ra tại sao không nên có cuộc bầu cử này.”

Jagmeet Singh

Mỹ, Anh, Australia và các nước khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương ngày càng lo lắng về việc Bắc Kinh đang nhanh chóng hiện đại hóa lực lượng vũ trang và tăng cường sự hiện diện quân sự ở các vùng biển đang có tranh chấp ở Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Trung Hoa đã phản ứng gay gắt với quan hệ đối tác mới. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Hoa Zhao Lijian cho biết ba nước đang “gây thiệt hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định của khu vực.”

Phát ngôn nhân của Tòa Bạch Ốc Jen Psaki biện hộ cho quyết định Hoa Kỳ, nói rằng “chúng tôi không đi kiếm chuyện với Trung Hoa.” Thay vào đó, Psaki nói, đây là hiệp ước “về an ninh ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.”

Thỏa thuận mua tàu ngầm này cũng là một đòn giáng mạnh vào Pháp, vì Australia có ý định xé bỏ thỏa thuận trị giá 40 tỷ USD để mua các tàu ngầm thông thường của Pháp. Bộ trưởng Ngoại giao Pháp Jean-Yves Le Drian gọi việc mất thỏa thuận là một “cú đâm sau lưng”.

Phát biểu tại một cuộc họp báo sau cuộc họp giữa Hoa Kỳ và các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng Úc ở Washington, Hoa Kỳ. Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết Pháp vẫn là một “đối tác quan trọng” trong khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.

© 2021 DCVOnline

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

---

Nguồn: Canada caught off guard by new security pact between U.S., Australia and Britain | Robert Fife & Steven Chase | The G&M | Sept 17, 2021. Với tin của Reuters.