Tình đồng chí đi từ tệ đến tồi

DCVOnline – The Economist

VIỆT NAM và Trung Quốc là kẻ thù truyền kiếp và sau tranh chấp lại làm hòa. Nhưng tranh chấp mới nhất giữ hai nước không diễn tiến như bài bản cũ.

Việt Nam ngạc nhiên khi Trung Quốc đưa giàn khoan dầu HS-981 đến vùng biển của Việt Nam. Giàn khoan khổng lồ tốn cả 1 tỷ USD này nằm cách quần đảo Hoàng Sa, 17 hải lý (32 km) nơi mà Trung Quốc đã đánh chiếm từ Việt Nam Cộng hòa vào năm 1974, và cách bờ biển Việt Nam khoảng 150 hải lý. Giới lãnh đạo Việt Nam nói giàn khoan nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 dặm của họ theo quy định của luật pháp quốc tế. Việt Nam muốn giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng bằng thương lượng. Nhưng Trung Quốc đã từ chối yêu cầu có một hội nghị thượng đỉnh và các cuộc đàm phán giữa các viên chức cấp thấp chẳng đi tới đâu.

Đến nay triển vọng của một giải pháp yên lành ngày càng xa. Trong khi tàu thuyền của hai nước vây quanh nhau gần giàn khoan, giới ngoại giao của cả hai bên đều đã khiếu nại lên Liên Hợp Quốc. Đây là một động thái bất thường đối với Trung Quốc vì họ thường tránh né các cơ quan quốc tế trong các tranh chấp với các nước khác. South China Morning Post (Hoa Nam Tảo Báo), một tờ báo có trụ sở tại Hồng Kông, đưa tin hôm 9 tháng 6 rằng Trung Quốc đã tạm thời cấm các công ty nhà nước từ đấu thầu các giao kèo mới tại Việt Nam. Theo sau hai ngày bạo loạn chống Trung Quốc vào giữa tháng Năm, trong đó có ít nhất bốn công nhân Trung Quốc đã thiệt mạng, và vào cuối tháng, một chiếc thuyền đánh cá bằng gỗ của Việt Nam va chạm với một đối thủ Trung Quốc, đã chìm ngoai khơi.

Đây là khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất kể từ năm 1979, khi Việt Nam đã gây thiệt hại không nhỏ cho Trung Quốc trong cuộc chiến tranh biên giới. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, cho biết vào ngày 21 tháng Năm là Việt Nam có thể, như Philippines, sẽ thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông ở một tòa án quốc tế.

Ông Dũng có thể được sự khen ngợi trong nước, nhưng đây cũng là một bước nguy hiểm. Lĩnh vực sản xuất của Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập cảng từ Trung Quốc. Đảng Cộng sản cầm quyền của Việt Nam cũng có một phe ủng hộ Trung Quốc và coi mối quan hệ của Việt Nam được cải thiện với Hoa Kỳ với con mắt ngờ vực.

Người ta tin là Trung Quốc sẽ dời giàn khoan của họ vào giữa tháng Tám, theo kế hoạch. Nhưng vấn đề gai góc hơn là câu hỏi ai có chủ quyền ở vùng biển phía Nam Trung Hoa – nơi mà người Việt Nam gọi là Biển Đông sẽ không thể được giải quyết sớm như vậy. Trong khi đó, Việt Nam đang chờ những hậu quả của áp lực kinh tế ngắn hạn. Ngân hàng HSBC cho hay mức sản xuất ở Việt Nam đã giảm nhẹ từ tháng Tư đến tháng Năm. Đầu tư nước ngoài được dùng để chống đỡ cho nền kinh tế; Ông Dũng đang cố gắng bảo đảm với người nước ngoài rằng Việt Nam vẫn còn là một nơi tốt để đầu tư. Nhưng những cuộc bạo động đến chết người và cuộc tranh chấp với Trung Quốc không thể là quảng cáo hấp dẫn với giới đầu tư.

© DCVOnline

Nguồn: Comradely relations go from bad to worse. The Economist, Jun 14th 2014 | HANOI | From the print edition