An ninh quốc gia: lý do chính đáng để chính phủ Mỹ điều tra việc Musk mua lại Twitter

Trần Giao Thủy

Vào ngày 27 tháng 10, Elon Musk đã mua lại Twitter với giá 44 tỷ đô la. Kỳ vọng và ý kiến về thỏa thuận kinh doanh này rất khác nhau.

Một số người chỉ trích lo ngại rằng Musk sẽ loại bỏ các biện pháp bảo vệ quan trọng ngăn chận việc dùng ngôn từ căm thù, quấy rối và kích động bạo lực trên mạng, đồng thời làm suy yếu các quy tắc của mạng xã hội này chống lại việc tuyên truyền và phát tán thông tin sai lệch. Những người ủng hộ việc mua Twitter hy vọng rằng Musk sẽ cải tiến mô hình kinh doanh của Twitter và mở rộng khả năng của mạng xã hội này, biến nó thành một “ứng dụng có thể làm mọi thứ” với một loạt những sản phẩm và dịch vụ khác nhau.

Tuy nhiên, một khía cạnh quan trọng trong việc mua lại Twitter của Musk ít được công luận chú ý đến là độ liên quan của việc mua lại mạng xã hội đó với nền an ninh quốc gia Hoa Kỳ.

Trong một bản phúc trình về khía cạnh quan trọng nêu trên, ba chuyên gia của Viện nghiên cứu Brookings đã phân tích và giải thích chi tiết về Ủy Ban Đầu Tư Nước Ngoài Tại Hoa Kỳ (CFIUS), tiến trình đánh giá và những đánh giá gần đây của Ủy ban này, những điểm quan trọng để Ủy ban này mở cuộc điều tra việc mua bán Twitter, những yếu tố ảnh hưởng đến an ninh quốc gia của việc mua bán đó trước khi đi đến kết luận về việc tổng thống Biden có thể đi đến quyết định ra sao. Dưới đây là tóm lược bản phúc trình tựa đề, “The national security grounds for investigating Musk’s Twitter acquisition” của Sanjay Patnaik, Robert E. Litan, và James Kunhardt.

***

Ủy Ban Đầu Tư Nước Ngoài Tại Hoa Kỳ (CFIUS)

Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Hoa Kỳ (The Committee on Foreign Investment in the United States, CFIUS) có thể sẽ điều tra vụ Elon Musk mua lại Twitter vì lý do an ninh quốc gia. CFIUS có nhiệm vụ xem xét những ảnh hưởng đến nền an ninh quốc gia của hoạt động đầu tư nước ngoài vào những công ty ở nội địa Hoa Kỳ. Dù, về mặt kỹ thuật, hợp đồng mua bán Twitter đã hoàn tất, CFIUS vẫn có quyền điều tra hồi tố và hoàn tác, nghĩa là vô hiệu hóa việc mua bán mạng xã hội đó. Tổng thống Biden có cơ sở vững chắc để ngăn chặn việc mua lại Twitter của Musk, hoặc buộc những cổ đông thiểu số người nước ngoài bán lại cổ phần của họ.

CFIUS thành lập năm 1975 với mục đích giám sát và đánh giá đầu tư nước ngoài vào Hoa Kỳ. Kể từ đó, nó đã mở rộng vai trò tư vấn cho tổng thống về mọi vụ mua bán quan trọng có thể dẫn đến việc nước ngoài kiểm soát được những công ty Mỹ. Năm 2007, Quốc hội đã hệ thống hóa thẩm quyền của CFIUS về những vấn đề này trong Đạo luật Đầu tư Nước ngoài và An ninh Quốc gia (Foreign Investment and National Security Act, FINSA). Bất chấp những giới hạn luật định này, CFIUS vẫn có quyền tự do làm theo ý mình. Đạo luật này là sản phẩm của việc tăng cường tập trung vào an ninh quốc gia sau vụ khủng bố 11/9 và tranh cãi về việc DP World, một công ty của nhà nước những Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, mua lại những hải cảng của Mỹ. Phạm vi của CFIUS được giới hạn cho những doanh nghiệp tham gia vào hoạt động thương mại giữa những tiểu bang, cũng như bất kỳ pháp nhân nước ngoài nào và các giao dịch có thể dẫn đến “quyền kiểm soát” doanh nghiệp của Hoa Kỳ.

Đánh giá của CFIUS nhằm mục đích bảo vệ các công ty Hoa Kỳ có hợp đồng nhạy cảm với chính phủ, những kỹ thuật quan trọng hoặc vị trí địa dư gần với những cơ sở nhạy cảm. Việc duyệt xét và đánh giá của CFIUS chỉ áp dụng nếu đạt đến tiêu chuẩn về “bằng chứng đáng tin cậy” rằng vụ mua bán đó có thể đe dọa an ninh quốc gia. Không có định nghĩa rõ ràng thế nào là “an ninh quốc gia”, “sự kiểm soát của nước ngoài” hoặc “bằng chứng” về một mối đe dọa.

Nếu đã xác định rằng vụ mua bán không còn rủi ro bảo mật nào chưa được giải quyết, CFIUS sẽ thông báo cho những bên mua và bán doanh nghiệp và gửi thư báo họ đã và “cảng an toàn”, bảo đảm thương vụ đó sẽ không bị điều tra thêm. Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Hoa Kỳ (CFIUS) có thể đề nghị bỏ một thỏa thuận. Nó chỉ có thể áp đặt các biện pháp để giải quyết vấn đề, nhưng không thể hoàn toàn ngăn chận một thỏa thuận mua bán. Quyền lực đó vẫn thuộc về tổng thống dựa theo tu chính án Exon-Florio. Chính quyền Biden đã tiếp tục củng cố tiến trình duyệt xét của CFIUS. Vào tháng 9 năm 2022, Tổng thống Biden đã ban hành một lệnh hành pháp đưa thêm 5 vấn đề mới về an ninh quốc gia. Những điều này kể cả những ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng quan trọng, rủi ro an ninh mạng và quyền truy cập vào “dữ liệu nhạy cảm của người dân Hoa Kỳ”.

Tiến trình đánh giá của CFIUS

Có những khuôn mẫu rõ ràng khi xem xét “án lệ” đang hình thành của CFIUS. Hình 1 cho thấy tốc độ mà các thông báo được điều tra, áp dụng các biện pháp để giải quyết hoặc bị từ chối hoàn toàn. Dưới thời Trump, tỷ lệ điều tra đã tăng đột biến lúc đầu, lên tới hơn 70% vào năm 2017, nhưng đã nhanh chóng giảm xuống. Năm 2021, Ủy ban CFIUS đã duyệt xét 164 tuyên bố và 272 thông báo về một loạt những vấn đề từ mẫu của hệ thống máy tính đến việc sản xuất chất bán dẫn. Các giao dịch liên quan đến lĩnh vực tài chính và kỹ thuật của Hoa Kỳ chiếm phần cao nhất trong những tuyên bố và thông báo này. CFIUS cũng nêu lên những quan ngại về quyền tài phán dữ liệu nhận dạng cá nhân trong đánh giá đầu tư của Trung Hoa vào Grindr (app, phần mềm kết bạn của giới LGBT).

Hình 1: Tốc độ mà các thông báo được điều tra, áp dụng các biện pháp để giải quyết hoặc bị từ chối hoàn toàn.

Trung Hoa là nguồn thông báo về “giao dịch được duyệt xét” lớn nhất, có 44 thông báo trong năm. Những đánh giá của CFIUS nói rõ những lo ngại về đầu tư liên quan với Trung Hoa vào những công ty kỹ thuật Hoa Kỳ. Hoàn toàn thích hợp nếu chính quyền Biden duyệt xét kỹ lưỡng, sửa đổi hoặc thậm chí chặn thỏa thuận giữ Musk và Twitter.

Những yếu tố ảnh hưởng đến an ninh quốc gia của việc mua bán Twitter

Giới chức chính quyền Biden đang thảo luận về việc CFIUS duyệt xét việc mua lại Twitter của Musk, đặc biệt trích dẫn những lo ngại về lập trường của Musk đối với Nga. Loại đánh giá này phù hợp với hành động của Ủy ban trong quá khứ, mặc dù trên cơ sở rộng hơn nhiều so với quan điểm của Musk về Nga.

Việc những người đầu tư nước ngoài mua cổ phần thiểu số có thể khiến toàn bộ thương vụ phải chịu sự giám sát của CFIUS. Hầu hết những người hay công ty có cổ phần là các quỹ có trụ sở tại Hoa Kỳ tại New York, Chicago và Menlo Park. Mối quan tâm về an ninh quốc gia tiềm tàng là ba cơ sở đầu tư khác có móc nối với Trung Hoa, và chính phủ Qatar và Ả Rập Saudi. Thỏa thuận giữa Tesla và Binance có thể kích hoạt việc nộp đơn CFIUS bắt buộc theo quy định của FIRRMA. Việc này xảy ra khi FBI cho rằng việc đối đầu với những nỗ lực gián điệp kinh tế của Trung Hoa là “ưu tiên phản gián hàng đầu” của họ. Nhưng cơ sở đầu tư Qatar và Ả Rập Saudi trong thỏa thuận mua Twitter của Musk có mối liên hệ trực tiếp với chính phủ quốc gia của họ. Nếu giới đầu tư nước ngoài có quyền truy cập thông tin hoặc quyền quyết định ở Twitter, thì đó là cơ sở và lý do chính đáng để duyệt xét về yếu tố an ninh quốc gia.

Vốn đầu tư mua Twitter. Nguồn: : *May 2022 SEC Filing* *by Elon Musk,* *Fortune*

Trung Hoa đã dùng mạng xã hội để gây ảnh hưởng đến quan điểm chính trị của người Mỹ và đẩy mạnh tuyên truyền của chính họ. Quyền truy cập vào dữ liệu cá nhân của Twitter cho phép Trung Hoa nhắm mục tiêu và tổ chức tuyên truyền tốt hơn, với những hậu quả nghiêm trọng hơn về an ninh quốc gia và tính toàn vẹn của những cuộc bầu cử ở Mỹ. CFIUS có quyền tài phán đối với các khoản đầu tư thiểu số liên quan đến “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”.

Twitter được coi là một diễn đàn quan trọng trong việc phát biểu quan điểm, gây ảnh hưởng chính trị và truyền tải thông tin. Khi không được kiểm soát, phương tiện truyền thông, mạng xã hội xã hội có thể có ảnh hưởng thực sự đến dư luận xã hội và những phần tử khác trong chính trường. Các chuyên gia cảnh cáo rằng việc rrusr bớt kiểm sót nội dung trên Twitter có thể không theo kịp những nỗ lực truyên truyền thông tin sai lệch.

Sự kết hợp giữa chủ nhân cổ phần nước ngoài với quyền làm chủ dữ liệu cá nhân nhạy cảm của người dùng Twitter đã cho CFIUS đủ lý do và cơ sở để tiến hành một cuộc điều tra. Theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, một mối quan tâm an ninh quốc gia quan trọng khác với việc mua lại Twitter của Musk, có liên quan đến giới hoạch định chính sách nói chung là sự phụ thuộc của Tesla vào Trung Hoa.

Tesla tại Hoa lục

Số xe Tesla sản xuất năm 2022. Nguồn: *Mark Kane at InsideEVs.com*

Sản xuất tại Trung Hoa và doanh số của Tesla ở Hoa lục rất đáng kể, hơn 76.000 xe sản xuất tại Thượng Hải vào tháng 8 năm 2022. Trong nửa đầu năm 2022, Tesla là thương hiệu xe điện bán chạy thứ ba ở Hoa lục, chiếm 7,5% tổng thị phần. Doanh thu của Tesla tại Trung Hoa đã tăng với tốc độ kép hàng năm là 67%, so với chỉ được 24% ở Mỹ và 21% ở những nơi khác trên thế giới. Tesla đã vay và trả lại nợ cho những chủ nợ Trung Hoa lên tới 614 triệu USD vào năm 2019 và 560 triệu USD vào năm 2020.

*Doanh thu của Tesla.* Nguồn: Tính toán của tác giả dựa trên *Tesla 2021 10-K SEC filing*

Kết luận

Biden có lý do chính đáng để dùng quyền hạn của tổng thống theo CFIUS nhằm điều tra việc bán Twitter cho Elon Musk. Rủi ro đối với an ninh quốc gia dường như rất đáng kể, với ảnh hưởng có thể không kiểm soát được của những chính phủ đối nghịch trên mặt trận thương mại/chính trị. Thỏa thuận mua Twiter của Musk có thể cung cấp một mạng xã hội để nước ngoài tăng cường sự can thiệp vào nội tình nước Mỹ cùng tuyên truyền và phát tán thông tin sai lệch.

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Tham khảo: REPORT: The national security grounds for investigating Musk’s Twitter acquisition | Sanjay Patnaik, Robert E. Litan, and James Kunhardt | Brokings Institute | Friday, November 4, 2022