Việt Nam vật lộn với xuất cảng thụt lùi và khủng hoảng điện

LIEN HOANG | DCVOnline

Giới kinh tế xuống cấp dự báo, nói rằng Việt Nam ‘chưa thoát khó khăn’

Những công ty dệt may trưng bày hàng hóa tại cuộc triển lãm thương mại ở Thành phố Hồ Chí Minh: Giới sản xuất đang gặp khó khăn vì nhu cầu nước ngoài yếu hơn và bất ổn trong nước. (Ảnh Liên Hoàng)

TP HỒ CHÍ MINH — Nền kinh tế Việt Nam đang đối đầu với nhiều trở ngại, kẻ cả mức xuất cảng đang suy giảm và tình trạng mất điện thường xuyên, gây lo ngại về triển vọng của trung tâm sản xuất đang lên của Đông Nam Á.

Là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất châu Á trong những năm gần đây, tổng sản phẩm quốc nội của Việt Nam tăng 8% vào năm 2022, do việc những công ty toàn cầu đầu tư xây dựng cơ sở sản xuất tại đây thay cho Trung Hoa. Việt Nam cũng có vị trí thuận lợi của một thị trường tiêu dùng trẻ và đang phát triển.

Nhưng dữ liệu gần đây cho thấy rõ ràng nền kinh tế đang chậm lại. Theo văn phòng thống kê của nước này, mức xuất cảng trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5, 2023 giảm 11,6%, nhập cảng giảm 17,9% và mức sản xuất giảm 2,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tăng trưởng GDP của Việt Nam chậm lại ở mức 3,3% trong năm vào quý đầu tiên của năm 2023, giảm từ mức 5,9% trong quý IV năm 2022.

Chính phủ sẽ công bố số liệu quý hai vào cuối tháng này.

Nhiều chuyên gia kinh tế đã hạ thấp triển vọng kinh tế của Việt Nam. Standard Chartered hiện dự đoán GDP của Việt Nam sẽ tăng 6,5%, giảm 0,7% so với dự báo 7,2%. Oxford Economics, đã dự báo mức tăng trưởng của Việt Nam trong năm nay tương đối yếu là 4,2%, đã điều chỉnh nó xuống còn 3,0%.

Việt Nam đang theo dõi nhu cầu của những sản phẩm còn có thể giảm sút thế nào ở những khách hàng quan trọng như Châu Âu và Bắc Mỹ, nơi việc mua sắm trực tuyến giảm sau khi lệnh phong tỏa COVID kết thúc và việc lãi suất tăng có thể làm giảm tiêu dùng. Mở cửa trở lại tại một thị trường quan trọng khác, Trung Hoa, vẫn chưa phải là động lực mà Việt Nam dự đoán, mặc dù chuỗi cung ứng và du lịch đang trở lại bình thường.

Giang Nguyễn, giám đốc phát triển bền vững của công ty sản xuất giày địa phương Biti, bà nói và cho biết thêm rằng bà cũng rất ngạc nhiên trước việc những đơn đặt hàng trong nước chậm lại: “Chúng tôi đã hơi lạc quan hồi đầu năm. Mọi người đều đang lo ngại trong lúc này.”

HSBC cho biết nhu cầu của nước ngoài giảm đi “vẫn là rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng”, và Việt Nam “đặc biệt nhạy cảm với suy thoái kinh tế của Hoa Kỳ” khi Hoa Kỳ mua 30% hàng xuất cảng của nước này.Chuyên gia kinh tế Yun Liu của HSBC và cộng sự Jun Takazawa cho biết trong một ghi chú nghiên cứu,

“Với kỳ nghỉ hè sắp đến và việc có thể nới lỏng những hạn chế về chiếu khán đang được Quốc hội xem xét, Việt Nam có thể sẽ nhận được khu du lịch quốc tế thúc đẩy mạnh hơn; đây là sự hậu thuẫn rất cần thiết cho nền kinh tế đang tăng trưởng chậm lại. Tuy nhiên,Việt Nam vẫn ‘chưa thoát khó khăn’, Không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy Việt Nam đang chạm đáy trong lúc tăng trưởng đang gặp nhiều trở ngại.”
Yun Liu & Jun Takazawa / HSBC

Cũng có những rủi ro trong nước, kể cả về sản xuât năng lượng. Mất điện do nhiệt độ cao khiến nguồn cung cấp điện bị thiếu hụt đang ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh tại quốc gia này. Hơn nữa, những cuộc đàm phán về nợ bị đình trệ có thể đóng cửa nhà máy lọc dầu lớn nhất của quốc gia Đông Nam Á này.

Những chấn động chính trị đã lắng xuống kể từ tháng 1, khi chủ tịch nước và những nhân vật lãnh đạo khác bị lật đổ đã gây lo ngại về sự bất ổn kinh tế. Nhưng cuộc đàn áp tham nhũng kéo dài hàng năm đằng sau những vụ thanh trừng đó vẫn còn vang dội. Hoạt động bất động sản, đặc biệt, đã chậm lại sau khi một số giám đốc điều hành trong ngành bị bắt vì những cáo buộc kể cả vi phạm về trái phiếu, gây khó chịu cho giới đầu tư và làm giảm nguồn tài chính.

Thủ tục phê duyệt đầu tư đối với những công ty cũng trở nên nghiêm ngặt hơn, điều này có thể ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã được phê duyệt trong năm nay tính đến ngày 20 tháng 5 là 10,86 tỷ USD, thấp hơn 7% so với một năm trước đó.

Theo cơ quan xếp hạng của Việt Nam VIS, khi những lo lắng về kinh tế khiến những công ty khó đảo nợ, gần một nửa trong số 10,7 tỷ USD trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong ba quý cuối năm 2023 có nguy cơ vỡ nợ, trong đó hơn 80% là bất động sản.

Tháng trước, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang phát biểu tại diễn đàn Tương lai châu Á của Nikkei tại Tokyo rằng đất nước của ông sẽ có “những lợi ích thực sự” do những khoản đầu tư của nhà nước vào quý 4 năm 2023, bất chấp áp lực từ lãi suất toàn cầu cao hơn. Ông Quang nói,