Biden đổi Trung Hoa Cộng sản lấy Việt Nam Cộng sản

Ben Solis | DCVOnline

Trước áp lực chính trị đáng kể trong nước, Tổng thống Joe Biden cuối cùng đã cố gắng một cách yếu ớt để giảm nhập cảng hàng hoá của Trung Hoa Cộng sản (Trung Cộng, TC) vào Mỹ và cắt giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào hàng hóa và kỹ thuật của TC.

Tổng thống Joe Biden họp báo tại Khách sạn JW Marriot Hà Nội, Chủ nhật, ngày 10 tháng 9 năm 2023 tại Hà Nội, Việt Nam. (Ảnh chính thức của Toà Bạch Ốc của Adam Schultz)

Nhưng thay vì đưa việc sản xuất những mặt hàng đó trở lại Hoa Kỳ, phần lớn những xuổng sản xuất đó chỉ đơn giản di chuyển về phía Nam tới Việt Nam Cộng sản (VC) – nơi mà một số trường hợp, những công ty của TC đang thực hiện những manh khoé để cuối cùng vẫn tránh được những lệnh trừng phạt và thuế nhập cảng của Hoa Kỳ.

Trong tuần cuối cùng của tháng 1, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ phụ trách Tăng trưởng Kinh tế, Năng lượng và Môi trường Jose Fernandez đã đến Việt Nam để gặp Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam Nguyễn Chí Dũng. Một chủ đề thảo luận chính là nguồn tài trợ phát sinh từ Đạo luật CHIPS – một dự luật năm 2022 phân bổ khoảng 280 tỷ USD để tăng cường khả năng sản xuất chất bán dẫn của Hoa Kỳ và tạo ra “những trung tâm kỹ thuật cao trong khu vực” trên khắp Việt Nam.

Theo tin của Nikkei Asia, Việt Nam là mục tiêu hàng đầu với 500 triệu USD trong Đạo luật CHIPS dành cho việc “cải tiến huấn luyện về chất bán dẫn, an ninh mạng và môi trường kinh doanh trên toàn cầu.” 15 công ty Mỹ cũng được cho là đang duyệt xét để đầu tư 8 tỷ USD vào việc sản xuất chip tại Việt Nam.

Trong khi Toà Bạch Ốc và những người ủng hộ dự luật tại Quốc hội ca ngợi đây là một chiến thắng lưỡng đảng dành cho lĩnh vực sản xuất của Hoa Kỳ nhằm cắt giảm sự phụ thuộc vào những sản phẩm của TC thì giờ đây rõ ràng là phần lớn số tiền đó sẽ thực sự trôi ra nước ngoài, kể cả Việt Nam Cộng sản.

Truyền thông Việt Nam đưa tin chính quyền Biden có kế hoạch phụ cấp cho ngành vi mạch sơ khai của Việt Nam như bước đầu tiên để thành công trong việc biến nước này thành “xưởng thế giới” thay thế TC. Nếu đúng như vậy, người đóng thuế ở Hoa Kỳ có thể phải trả tiền cho việc huấn luyện công nhân ngành vi mạch của Việt Nam.

Biden cũng được cho là đang duyệt xét việc thay đổi vị trí của Việt Nam từ một “nền kinh tế phi thị trường” (một nhóm bao gồm những quốc gia như TC và Nga) sang một “nền kinh tế thị trường.” Việc nâng cấp vị trí như vậy, như Liên minh Sản xuất Hoa Kỳ lập luận, “về căn bản sẽ thay đổi mối quan hệ thương mại Việt-Mỹ, kể cả việc làm xói mòn những phương tiện đã dùng để chống lại việc bán phá giá hàng hóa bất hợp pháp và từ đó tạo ra những lựa chọn mới để lẩn lách luật lệ quan trọng như Đạo luật phòng ngừa Cưỡng bức lao động Uyghur.”

Theo một số chuyên gia trong lĩnh vực mà tôi đã phỏng vấn, chiến lược này đi kèm với một số rủi ro nghiêm trọng cho Hoa Kỳ.

Giáo sư Winfried Possman de Ritters Schild, giảng viên kinh tế và cố vấn cho cựu Tổng thống Áo Thomas Klestil đã nghỉ hưu, cho biết: “Nó phản ảnh tất cả những sai lầm mà Mỹ đã mắc phải đối với TC khi nước này tự do hóa thương mại, mở cửa cho TC vào WTO và cuối cùng đánh mất lợi thế kỹ nghệ khó có được hàng thế kỷ.”

Mặc dù Hoa Kỳ nhìn chung có mối quan hệ thân thiện với VC trong những thập niên gần đây, nhưng nước này vẫn do đọc nhất Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) cai trị. Giống như Đảng Cộng sản Trung Hoa (ĐCSTH), ĐCSVN theo ý thức hệ Mác-Lênin và tự coi mình là một phần của cộng đồng cộng sản với TC.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 1999, cố giáo sư Robert Conquest đã cảnh cáo về việc hợp tác với bất kỳ quốc gia cộng sản nào, như Biden hiện đang cố gắng làm. Ông nói: “Sự hợp tác luôn yểm trợ họ bằng cách cứu họ tánh khỏi hậu quả của những sai lầm của họ trong khi họ tiếp tục tước đoạt quyền tự do của người dân của họ.” Ông nói thêm,

“Chủ nghĩa Cộng sản không chỉ là một ý thức hệ chính trị mà còn là một kỹ thuật giành và nắm giữ quyền lực bằng bạo lực. Ở trong nước, chúng gồm có những cuộc đàn áp và giết người trong khi ở nước ngoài, đó là cuộc chiến tranh ủy nhiệm bằng khủng bố, lật đổ, chiến tranh tâm lý và những kỹ thuật bí mật khác.”
Robert Conquest

Mặc dù không được giới truyền thông chú ý đến nhiều như TC, nhưng tình trạng vi phạm nhân quyền vẫn diễn ra quá phổ biến ở Việt Nam Cộng sản. Năm 2023, nước này xếp hạng 130 trên 165 trong bảng Chỉ số Tự do Con người, một thước đo do Viện Fraser được phát triển theo chủ nghĩa tự do-bảo thủ của Canada và Viện Cato theo chủ nghĩa tự do của Mỹ.

Giới bất đồng chính kiến Việt Nam đã kể lại những câu chuyện bị đàn áp tương tự như giới bất đồng chính kiến ở Trung Hoa Cộng sản, với một số báo cáo về việc bỏ tù và tra tấn bất kỳ ai phản đối đảng cộng sản cầm quyền.

Tiến sĩ Dũng Trương, một cựu viên chức chính phủ đã đào thoát sang phương Tây vào những năm 1990 cho biết, “Để hiểu [Việt Nam] một cách chính xác, hãy nghĩ về nó về căn bản là một Trung Hoa thu nhỏ với tất cả những đặc điểm chuyên chế dưới sự bảo trợ của cùng một đám búa liềm.” Đồng thời ông nói thêm rằng không có gì thay đổi kể từ năm 1975. “Tuyên truyền khắp nơi khiến đám đông đánh giá cao đảng cộng sản vì đã biến Việt Nam thành thiên đường trong khi công an chính trị đàn áp những người bất đồng chính kiến.”

Ông nhấn mạnh, sự khác biệt duy nhất giữa TC và VC là tầm mức thôi: “Họ lớn; Việt Nam nhỏ hơn.”

Bộ Ngoại giao của chính phủ Biden thậm chí còn đưa Việt Nam vào “danh sách cần đặc biệt theo dõi” các quốc gia “vì can dự vào và tham gia hoặc dung túng cho những hành vi vi phạm nghiêm trọng quyền tự do tôn giáo.” Người thiểu số H’mong và người thiểu số ở cao nguyên theo đạo Thiên chúa phải chịu sự đàn áp đặc biệt gay gắt, bị tước bỏ mọi quyền lợi và bị trừng phạt với tình trạng không quốc tịch vì đã can đảm đứng lên chống lại chính quyền cộng sản.

Tuy nhiên, trong một hành động có vẻ mâu thuẫn, Biden cũng đã tới Hà Nội vào năm ngoái và củng cố một thỏa thuận mới, theo đó Việt Nam sẽ công nhận Hoa Kỳ là “đối tác chiến lược toàn diện” – cấp cao nhất trong hệ thống cấp bậc ngoại giao của Việt Nam. Trong chuyến thăm, Biden che đậy sự đàn áp của chính phủ Việt Nam đối với người dân của mình, thay vào đó tuyên bố về “vòng tiến bộ 50 năm” của VC kể từ khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc.

Tuy nhiên, giáo sư de Ritters Schild nói với tôi rằng “không có tiến bộ nào đối với người dân Việt Nam”. Ông cũng nghi ngờ dữ liệu kinh tế mà Biden trích dẫn cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của Việt Nam, cho rằng nó đã được “chuyên viên kiểm duyệt đánh bóng.”

Ông nói thêm: “Chúng ta phải ngừng cả tin,” đồng thời nói rằng chính sách kinh tế và đối ngoại của VC “phù hợp với TC” và rằng Biden sẽ thật dại dột khi nghĩ rằng mình có thể thao túng chế độ độc tài. “Khái niệm này đã thất bại với TC; nó sẽ thất bại với những chế độ chuyên chế khác.”

Thật vậy, TC dường như đã đi trước Biden một bước khi nói đến đầu tư sản xuất. Như một số đảng viên Đảng Dân chủ tại Quốc hội đã cảnh cáo, những công ty TC đã dùng Việt Nam để lách thuế nhập cảng của Mỹ. Trong một số trường hợp, những công ty TC đã xây dựng nhà máy và xuất cảng công nhân sang Việt Nam để tránh cho hàng hoá của TC bị gắn mác “made in China”.

Tất cả những điều này đều gây thiệt hại cho công nhân Mỹ. Ngay cả khi TC không dùng Việt Nam như một thực thể chuyển tiếp, việc Biden tập trung vào việc xây dựng cơ sở sản xuất của Việt Nam trong khi Mỹ vẫn tiếp tục gặp khó khăn vẫn là một sự phản bội khác đối với công nhân Mỹ.

Rất có thể chính sách Việt Nam của Biden có thể trở thành một sai lầm về đối ngoại lớn.

Tác giả | Ben Solis là bút danh của một nhà báo và chuyên gia nghiên cứu về các vấn đề lịch sử và quốc tế.