Những lựa chọn khó của Nhật Bản
Sheila A. Smith | DCVOnline
Cuộc Bầu cử sẽ Ảnh hưởng thế nào đến Chính sách Quốc phòng của Nhật.
Nhật Bản có thủ tướng mới và trong năm tới, Fumio Kishida có thể sẽ vạch ra một hướng đi khác, quyết đoán hơn cho quân đội Nhật Bản, Lực lượng Phòng vệ (SDF). Nền tảng của bước đi chiến lược này đã được thủ tướng tiền nhiệm Shinzo Abe đặt ra trong 8 năm cầm quyền, nhưng thậm chí còn có nhiều quyết định mang tính hệ quả hơn khi cán cân quân sự ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tiếp tục thay đổi đáng ngại đối với Nhật Bản.
Kishida dường như không phải là người chủ trương một Nhật Bản vũ lực hơn. Ông đã dành cả sự nghiệp để vận động cho quyền lợi của Nhật Bản qua ngoại giao và kiểm soát vũ khí, nhưng vào tháng 9, sau khi tuyên bố ứng cử chức chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do, Kishida đã nêu rõ thách thức mà Trung Hoa đặt ra đối với tương lai của Nhật Bản và tuyên bố ông sẽ ủng hộ việc đầu tư vào những khả năng (vũ kkhí/lực lượng) tấn công nếu cần để bảo vệ Nhật Bản. LDP đã chấp nhận lời kêu gọi rõ ràng về việc đầu tư vào sức mạnh quân sự lớn hơn. Với cuộc bầu cử Hạ viện Nhật Bản, diễn ra vào cuối tuần này, tuyên ngôn của đảng LDP gồm mục tiêu tăng gấp đôi tỷ trọng chi tiêu quân sự trong GDP của Nhật Bản.
Liệu công chúng có sẵn sàng chấp nhận chương trình nghị sự diều hâu hơn này hay không, nhưng người dân Nhật Bản đang trở nên lo lắng hơn về sự hiện diện quân sự ngày càng tăng của Trung Hoa trong khu vực. Cuộc thăm dò hàng năm do chính phủ Nhật Bản thực hiện cho thấy mặc dù chỉ có 13,5% số người được hỏi vào năm 2000 cho rằng hệ thống phòng thủ của Nhật Bản cần được tăng cường, nhưng đến năm 2018, con số này đã tăng lên 29%. Thái độ của Nhật Bản đối với Trung Hoa đã trở nên cứng rắn hơn khi căng thẳng song phương về thương mại và quần đảo Senkaku — một nhóm đảo không có người ở ở Biển Hoa Đông mà Trung Hoa gọi là quần đảo Điếu Ngư — bùng phát vào những năm 2010. Đến năm 2020, những cuộc thăm dò thường niên do tổ chức tư vấn Genron NPO của Nhật Bản thực hiện cho thấy 63% số người được hỏi coi Trung Hoa là mối đe dọa quân sự lớn nhất của Nhật Bản.
Tuy nhiên, cuộc bầu cử ngày 31 tháng 10, có thể sẽ làm giảm số ghế của LDP ở hạ viện, và có thể làm phức tạp bất kỳ sự thay đổi lớn nào trong chính sách quốc phòng của Nhật Bản.Sác xuất lớn là Kishida sẽ có một bàn tay chính trị khác xa so với một trong hai người tiền nhiệm của ông, Abe hoặc Yoshihide Suga, cả hai đều chiếm đa số trong hạ viện của Quốc hội Nhật Bản. Việc Suga từ chức thủ tướng chỉ sau một năm tại vị làm dấy lên lo ngại rằng những cuộc cạnh tranh trong đảng một lần nữa có thể là nhược điểm của LDP. Kishida sẽ cần giảm bớt căng thẳng thế hệ trong hàng ngũ LDP như đã đã thấy vào tháng 9 bằng cách tạo ra chiến thắng tại những cuộc thăm dò không chỉ vào mùa thu này mà còn một lần nữa trong cuộc bầu cử thượng viện vào năm tới. Những động lực đáng lo ngại này ở trong nước sẽ làm dịu đi chương trình nghị sự của Kishida. Tuy nhiên, cả Bắc Hàn và Trung Hoa dường như chưa sẵn sàng tạm dừng. Những vụ phóng hỏa tiễn của cả hai miền nam bắc Đại Hàn trong hai tháng qua đã khiến giới hoạch định quốc phòng của Tokyo lo lắng, cũng như những báo cáo về việc Trung Hoa thử hỏa tiễn siêu thanh. Và Hoa Kỳ sẽ hy vọng Nhật Bản sẽ tham gia với họ vào những nỗ lực mạnh hơn nữa để ngăn chặn áp lực của Trung Hoa đối với Đài Loan. Để điều đó xảy ra, Kishida sẽ xem kết quả cuộc bầu cử vào Chủ nhật để có dấu hiệu sớm về mức độ ông có thể thúc đẩy chương trình nghị sự về an ninh quốc gia của mình.
NHẬT BẢN HĂNG LÊN?
Kishida được biết đến nhiều nhất với kinh nghiệm ngoại giao của ông khi là ngoại trưởng Nhật Bản dưới thời Abe, và Kishida đã ra tranh chức chủ tịch đảng với một tín hiệu rõ ràng rằng an ninh của Nhật Bản là mối quan tâm hàng đầu. Ngay cả trước khi những người khác ra tranh cử, Kishida đã cam kết hỗ trợ hỏa lực lớn hơn cho Lực lượng Phòng vệ. Ngoài ra, trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo Nikkei, Kishida đã không ngần ngại bày tỏ mối quan ngại về Trung Hoa và tuyên bố rằng
Để bảo vệ “những giá trị cơ bản như tự do, dân chủ, pháp trị và nhân quyền, chúng tôi sẽ làm việc với những nước có cùng giá trị, chẳng hạn như Hoa Kỳ, Châu Âu, Ấn Độ và Úc, để chống lại những hệ thống độc tài.”
Fumio Kishida
Có những người khác trong ban lãnh đạo đảng ít quan tâm đến ngoại giao hơn và để ý nhiều hơn đến việc xây dựng quyền lực cứng của Nhật Bản. Sanae Takaichi, người đã muốn trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản và được Abe hậu thuẫn, không ngần ngại chấp nhận chương trình nghị sự của phe cánh phải của đảng: những chuyến thăm của chính phủ tới đền Yasukuni, nơi tôn vinh những người Nhật đã chết trong chiến tranh nhưng được Trung Hoa và Đại Hàn coi là biểu tượng của quá khứ xâm lược của Nhật Bản; sửa đổi hiến pháp Nhật Bản, kể cả Điều 9, từ bỏ quyền đe dọa hoặc sử dụng vũ lực như một phương tiện giải quyết tranh chấp quốc tế; và hạn chế vị trí hoàng đế, chỉ cho nam giới trong gia đình hoàng gia thừa kế. Nhưng chính những lập trường của bà về những lựa chọn quân sự của Nhật Bản mới thu hút sự chú ý nhiều nhất. Sanae Takaichi kêu gọi tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản từ một phần trăm GDP lên hai phần trăm và cho việc đưa hỏa tiễn tầm trung của Mỹ đến những đảo của Nhật Bản.
Mặc dù Takaichi không thu hút được nhiều sự ủng hộ của công chúng từ rất sớm, nhưng số thành viên trong đảng ủng hộ của bà đã tăng lên đáng kể trong suốt cuộc tranh cử, và đến lúc những thành viên của Quốc hộig bỏ phiếu, bà đã giành được nhiều sự ủng hộ của những đồng nghiệp hơn Taro Kono, người dẫn đầu khi tranh cử. Trong lần bỏ phiếu thứ hai, Takaichi đã quay sang ủng hộ Kishida, và sau khi thắng cử, ông ấy đã giao cho bà ấy chức vụ lãnh đạo hội đồng chính sách của đảng. Ý muốn của Takaichi về việc tăng gấp đôi tỷ lệ đầu tư quân sự của Nhật Bản đã được đưa vào tuyên ngôn bầu cử của LDP.
Công chúng Nhật Bản ngày nay có thể lo ngại hơn về khả năng phòng thủ của đất nước họ, nhưng họ không có khả năng chấp nhậntừ bỏ việc tự kiềm chế về mặt quân sự.
Năm nay, đa số những ứng cử viên tranh ghế ở Hạ viện đã lập luận tăng chi tiêu cho quốc phòng Nhật Bản. Trong một cuộc thăm dò ứng cử viên do đài truyền hình Nhật Bản NHK thực hiện trước cuộc bầu cử hạ viện, 504 trong số 834 người trả lời cuộc thăm dò cho biết họ nghĩ rằng cần phải chi tiêu quốc phòng nhiều hơn, con số ấn tượng là 60%. Không có gì ngạc nhiên khi 93% ứng cử viên LDP trả lời khẳng định và hầu hết những ứng cử viên từ đối tác liên minh cơ sở của LDP, Komeito, cũng đã làm như vậy, mặc dù chủ tịch đảng của họ, Natsuo Yamaguchi, không đồng ý với việc tăng gấp đôi tỷ trọng chi tiêu quân sự của Nhật Bản đến hai phần trăm GDP. Đáng chú ý là có những đảng nhỏ hơn khác, chẳng hạn như Nippon Ishin no Kai và Kokuminto, cũng có tỷ lệ ứng cử viên cao tranh cử với nghị trình quốc phòng mạnh mẽ. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản, Nobuo Kishi, đã lưu ý trong một cuộc phỏng vấn trên Nikkei vào tháng 5 này rằng chính phủ không còn cảm thấy bị những hạn chế lịch sử đối với chi tiêu quốc phòng ràng buộc. Nhưng công dân Nhật Bản sẵn sàng chuyển những tài nguyên của quốc gia ra khỏi những ưu tiên khác để đầu tư cho quân đội của họ như thế nào thì vẫn còn phải đợi xem.
NHỮNG LỰA CHỌN KHÓ KHĂN
Một vấn đề quan trọng đối với nội các Kishida là cuộc chạy đua phóng hỏa tiễn đang tăng tốc độ trong vùng lân cận của Nhật Bản. Vào tháng 9, Nam Hàn, lần đầu tiên đã thử hỏa tiễn đạn đạo phóng từ tàu ngầm, và một tuần sau, Bắc Hàn tuyên bố đã thí nghiệm thành công một hỏa tiễn hành trình tầm xa. Triều Tiên cũng đã tiến hành những vụ thử hỏa tiễn đạn đạo tầm ngắn hơn. Vào ngày 18 tháng 10, Kishida ngưng tranh cử để tổ chức một cuộc họp báo, tại đó Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Hirokazu Matsuno thông báo rằng Nhật Bản sẽ tăng cường phòng thủ bằng hỏa tiễn và sau đó Thủ tướng thảo luận về ảnh hưởng của việc phổ biến hỏa tiễn trong khu vực đối với những lựa chọn phòng thủ của chính Nhật Bản. Tương tự, Tokyo đang theo dõi cẩn thận những báo cáo rằng Trung Hoa đã thí nghiệm một hỏa tiễn siêu thanh có khả năng hạch tâm vào đầu tháng này như một phần của chương trình nâng cấp vũ khí hạch tâm.
Những thay đổi này sẽ được nội các Kishida giải quyết trong năm tới khi họ soạn thảo Chiến lược An ninh Quốc gia mới. Nội các của Abe đã thông qua chiến lược đầu tiên như vậy vào năm 2013 và tuyên bố tiếp theo về những mục tiêu chiến lược của Nhật Bản có thể sẽ giải quyết những lo ngại ngày càng sâu sắc về Trung Hoa. Sau đó, Tokyo dự định sẽ xét lại kế hoạch quốc phòng 10 năm, gồm cả việc cam kết mua sắm giữa kỳ. Đây sẽ là thời điểm để Nhật Bản xét đên những khả năng mới, kể cả hỏa tiễn và những loại vũ khí khác cho phép Lực lượng Phòng vệ phản công nếu bị tấn công. Với mối đe dọa hỏa tiễn ngày càng tăng đối với Nhật Bản, Bộ Quốc phòng và Ủy ban Chính sách Quốc phòng của LDP cho rằng khả năng trả đũa hiện có thể cần thiết để ngăn cản nước khác tấn công Nhật Bản. Tương tự, việc tăng cường kỹ thuật quân sự trong nước của Nhật Bản, cũng như đa dạng hóa những đối tác quốc phòng khi nước này phát triển vũ khí mới, cũng nằm trong chương trình nghị sự.
Khi nói đến an ninh, Kishida đã nhấn mạnh tầm quan trọng không chỉ của về vũ khí quân sự mà còn của những công cụ kinh tế như những biện pháp trừng phạt và bảo vệ đối với những kỹ thuật quan trọng. Ông thậm chí còn tạo ra một vị trí cấp nội các mới, Bộ trưởng An ninh kinh tế, và tích hợp nó vào Ban Thư ký An ninh Quốc gia, cơ quan hoạch định chiến lược của Nhật Bản. Trọng tâm này sẽ được hoan nghênh bởi những đối tác Đối thoại An ninh Tứ giác của Nhật Bản, Hoa Kỳ, Úc và Ấn Độ, những nước đã đồng ý nỗ lực xây dựng khả năng phục hồi kinh tế và tăng cường hợp tác về đổi mới kỹ thuật.
Cuối cùng, trước khi hết năm, Kishida sẽ cần phải giải quyết một câu hỏi hóc búa cho liên minh Mỹ-Nhật: Nhật Bản chuẩn bị làm gì trước những căng thẳng đang gia tăng trên eo biển Đài Loan? Cuối năm nay, giới chức từ Washington và Tokyo dự định sẽ gặp nhau để duyệt xét điều này và những cải tiến khác trong hợp tác an ninh liên minh. Đã từ lâu, Bộ trưởng Quốc phòng Nobuo Kishi và Bộ trưởng Quốc phòng Yasuhide Nakayama đã công khai nói về sự cần thiết của một kế hoạch Mỹ-Nhật trong trường hợp Trung Hoa gây hấn với Đài Loan. Ngoài ra, những kế hoạch tăng cường năng lực của chính Hoa Kỳ trong khu vực, kể cả những lực lượng tầm trung như được quy định trong Sáng kiến Răn đe Thái Bình Dương, khiến nhiều người ở Nhật Bản tự hỏi liệu họ có được yêu cầu đón tiếp những năng lực mới này hay không.
LÁ PHIẾU CỬ TRI QUYẾT ĐỊNH
Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Quốc hội của Nhật Bản ngày càng tham gia vào việc định hình vai trò mới nổi của quân đội trong chính sách quốc gia của Nhật Bản. LDP tiếp tục thúc đẩy một quân đội Nhật Bản mạnh hơn nhưng đã làm như vậy cùng với đối tác liên minh thận trọng hơn, Komeito. Trong quá khứ, Komeito đã hành động để làm chậm — nhưng không dừng lại — tham vọng chính sách quốc phòng của LDP. Tuy nhiên, những đảng phái mới đã xuất hiện trong chính trường Nhật Bản để ủng hộ ý tưởng về một thế trận quân sự mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn.
Tất nhiên, một cuộc bầu cử sẽ không xác định được đường nét của sức mạnh quân sự của Nhật Bản trong tương lai. Nhưng kết quả có thể làm sáng tỏ ba câu hỏi sẽ có ý nghĩa lâu dài.
Thứ nhất, những yếu tố diều hâu hơn của chương trình nghị sự của đảng LDP sẽ ảnh hưởng đến sự lựa chọn của cử tri tại những cuộc thăm dò ở mức độ nào? Tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản là một tham vọng táo bạo và có thể sẽ khiến một số cử tri phải suy nghĩ lại. Việc cho phép quân đội Nhật Bản trang bị vũ khí tấn công cũng cóthể bị phản đối, nhưng điều này khó có thể được công bố trước công chúng cho đến sau cuộc bầu cử thượng viện vào năm tới. Công chúng Nhật Bản ngày nay có thể quan tâm nhiều hơn đến khả năng phòng thủ của đất nước họ, nhưng họ không thể chấp nhận rời bỏ việc tự kiềm chế quân sự.
Thứ hai, liệu LDP sau cuộc cuộc bầu cử này có nhiều đan biểu hơn do những người ủng hộ một Nhật Bản vũ trang mạnh hơn, hay nó sẽ tiếp tục phản ảnh sự cân bằng truyền thống giữa quan điểm tự do và bảo thủ? Sự gia tăng dễ thấy trong những hoạt động quân sự của Trung Hoa ở và xung quanh Nhật Bản, cũng như việc Bắc Hàn nâng cấp thành công khả năng về hỏa tiễn và hạch tâm, đã tạo cơ sở cho một cuộc tranh luận đầy đủ hơn về những lựa chọn quân sự của Nhật Bản trong đảng LDP. Những dân biểu trẻ hơn của của đảng LDP ít bị kiềm chế hơn vì những điều cấm kỵ của người lớn tuổi khi đánh giá và khẳng định nhu cầu quân sự của Nhật Bản. Tuy nhiên, chủ nghĩa quốc phòng hiện thực này trở nên gắn bó với một chủ nghĩa dân tộc theo chủ nghĩa xét lại hơn bao nhiêu thì vẫn còn phải chờ xem.
Cuối cùng, và có lẽ là quan trọng nhất, liệu đảng LDP có duy trì được quyền lực hay không? Đảng hiện chiếm 276 ghế, và với 29 ghế của đối tác, Komeito, liên minh cầm quyền chiếm đa số 2/3 trong 465 ghế ở hạ viện. Ít ai mong đợi những người bảo thủ sẽ chiếm được lợi thế này, và Kishida đã hạ thấp kỳ vọng khi tuyên bố rằng ông hy vọng sẽ giành được đa số đơn giản cho liên minh. Điều đó có nghĩa là LDP sẽ mất ít nhất 60 ghế, một thất bại lớn đối với một đảng cầm quyền. Một kết quả như vậy sẽ khiến liên minh nắm quyền kiểm soát chính phủ nhưng sẽ hạn chế khả năng của Kishida trong việc thúc đẩy sự thay đổi đáng kể trong những chính sách quân sự và đối ngoại của Nhật Bản. Một tiếng nói mạnh mẽ của Nhật Bản hiện là yếu tố không thể thiếu để định hình một khu vực khó lường. Nhưng nếu thủ tướng Nhật Bản muốn đất nước của mình đi lên, ông ấy sẽ cần sự ủng hộ của người dân Nhật Bản.
© 2021 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: Japan’s Hard Choices | Sheila A. Smith | Foreign Affairs | October 28, 2021.