Cuộc suy thoái lớn suýt hạ bệ chính phủ Harper

Cuộc suy thoái lớn suýt hạ bệ chính phủ Harper – và COVID-19 có thể tệ hơn

Aaron Wherry | Trà Mi

Giải quyết dịch bệnh chỉ là một phần của công việc của chính phủ liên bang. Họ cũng phải chiến đấu với nỗi sợ hãi của quần chúng.

Thủ tướng Justin Trudeau tuyên bố với các phóng viên về cái chết đầu tiên liên quan đến COVID-19 ở Canada, sau khi đến thăm một xưởng STEM sau giờ học dành cho nữ sinh ở Ottawa, vào thứ Hai, ngày 9 tháng 3 năm 2020. Ảnh: Justin Tang/The Canada Press

Những khủng hoảng trong hai tháng đầu năm 2020 – vụ bắn hạ PS752 ở Iran, sự bùng phát của coronavirus bắt đầu ở Trung Hoa, các cuộc biểu tình của thổ dân chặn đường sắt quan trọng của Canada, việc hủy bỏ mỏ dầu Teck Frontier – giờ đây dường như là tiền đề cuộc khủng hoảng toàn cầu lớn xảy ra vào cuối tuần này.

Một cuộc tranh chấp giữa Ả Rập Saudi và Nga đã khiến giá dầu giảm mạnh và COVID-19 tiếp tục lan rộng. Thị trường chứng khoán đang hoảng loạn. Một cuộc suy thoái toàn cầu là chuyện có thể xẩy ra.

Vẫn còn quá sớm để biết những khủng hoảng này sẽ đi về đâu, nhưng không ai cảm thấy phấn khởi. Chiều thứ Hai,Bộ trưởng Tài chính Canada Bill Morneau bình thản nói về sự kiện hiển nhiên,

“Rõ ràng, mọi người khá lo khi theo dõi những thay đổi của thị trường chứng khoán hôm nay. Chúng ta đang thấy có rất nhiều lo lắng vì những vấn đề đang thấy về những ảnh hưởng kinh tế do COVID-19 có thể xẩy ra.”
Bill Morneau

Ngay sau đó, Thủ tướng Justin Trudeau đã xuất hiện trước màn hình để gửi lời chia buồn tới gia đình của người Canada đầu tiên chết vì virus, và cũng để “trấn an người dân Canada” rằng “các chuyên gia y tế hàng đầu” và “nhà khoa học hàng đầu” của quốc gia này đang vào việc và mọi thứ đang được làm theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới.

Thủ tướng Justin Trudeau gửi lời chia buồn tới gia đình nạn nhân đầu tiên của vụ dịch coronavirus ở Canada, và nói rằng chính phủ liên bang đang làm mọi cách có thể để giữ an toàn cho người dân Canada. 0:33

Bây giờ thật là sáo rỗng khi nói rằng Justin Trudeau, chương trình nghị sự của ông ta hoặc chính phủ của ông đang được “thử thách”. Đã có nhiều “thử thách” lớn cho ông và chính phủ Tự do trong năm năm vừa qua. Nhưng bài toán mà chính phủ phải giải quyết bây giờ có thể là mới – một bài kiểm tra xem liệu ông ta có thể làm dịu nỗi lo lắng của người dân Canada hay không khi họ có nhiều lý do để lo lắng và không dễ ngăn chặn các mối đe dọa trước mắt.

Các đảng đối lập rất mong muốn xác định rằng chính phủ Trudeau có thể phải nhận một số trách nhiệm cho bất cứ điều gì sắp xẩy ra.

Trong cuộc hỏi đáp ở Quốc hội, đảng Bảo thủ đã nhất định lập luận rằng chính phủ Trudeau đã đặt Canada vào một điểm xấu từ lâu trước khi COVID-19 bắt đầu lan rộng – họ cho rằng “sáu năm làm xói mòn nền tảng kinh tế của Canada” đã khiến đất nước này “yếu và dễ bị tổn thương”. Họ cũng phê phán phản ứng của chính phủ đôi với dịch bệnh – mơ hồ cho rằng nên nghiêm nhặt hơn ở biên giới của Canada hoặc sự phối hợp với các tỉnh bang có thể suôn sẻ hơn.

Về phía đảng NDP, họ cáo buộc rằng các hệ thống chăm sóc sức khỏe của tỉnh bang đã bị “cắt giảm” tài trợ của liên bang – chuyển khoản liên bang đã tăng lên trong mỗi bốn năm qua, nhưng đảng Tân Dân chủ cho rằng tỷ lệ tăng nên cao hơn.

Đảng Tự do có những lập luận chống lại những cáo buộc như vậy, nhưng những câu hỏi và phê bình hôm thứ Hai nhấn mạnh đến những rủi ro chính trị của thời điểm này.

Morneau có thể chi tiêu bao nhiêu?

Về ngân sách liên bang, đặc biệt, đảng Tự do vẫn còn có thể chi tiêu thêm, ít nhất là về mặt kỹ thuật. Theo nhân viên ngân sách quốc hội, chính phủ Trudeau có thể tăng thâm hụt hàng năm hiện tại thêm 41 tỷ USD trước khi tài chính liên bang trở nên không bền vững.

Nói chuyện với các phóng viên vào thứ Hai, Morneau đã kiên quyết rằng chính phủ liên bang đang ở vị thế tài chính “mạnh”.

Nhưng thâm hụt ngân sách có thể trở thành một trách nhiệm chính trị thực trước khi nó đạt đến điểm không bền vững về mặt tài chính.

Điểm so sánh gần đây nhất với thời điểm hiện tại có thể là cuộc Đại suy thoái năm 2008 và 2009. Nhưng khó khăn cũng như cuộc khủng hoảng ngân hàng toàn cầu đã là, tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu có thể là một điều hoàn toàn khác.

Một sự khác biệt quan trọng đã rõ ràng. Năm 2008, phản ứng của chính phủ Mỹ đã hạn chế được thiệt hại. Năm 2020, phản ứng của chính phủ Mỹ dường như đang khiến tình hình tồi tệ hơn. Vì ít nhất chừng nào Donald Trump còn là tổng thống, chính phủ Trudeau không thể chấp nhận rằng Hoa Kỳ sẽ là một đồng minh đáng tin cậy, đặc biệt là vào thời điểm bất ổn toàn cầu.

Cách đối phó với khủng hoảng của chính phủ Harper

Stephen Harper nổi tiếng đã tính sai phản ứng ban đầu của chính phủ ông đối với cuộc Đại suy thoái – và suýt mất chính phủ trong quá trình này.

Được một tháng để hiệu chỉnh lại, đảng Bảo thủ của Harper đã quay lại với “Kế hoạch hành động kinh tế của Canada” – một kế hoạch chi hàng nghìn tỷ đô la để xây dựng và làm mọi thứ, sau đó chi hàng triệu đô la quảng cáo cho những gì đã được xây dựng và thực hiện.

Thủ tướng Stephen Harper phản ứng trước một câu hỏi của ký giả trong cuộc họp báo, trong đó ông tuyên bố gia hạn thời hạn cho Kế hoạch Hành động Kkinh tế ở Mississauga, ngày 2 tháng 12 năm 2010. Ảnh: Chris Young/The Canada Press.

Mức độ chính xác mà chương trình kích thích hiệu quả đến đau để tăng cường nền kinh tế Canada là điều vẫn có thể tranh luận. Nhưng thành công của nỗ lực quảng cáo là điều không cần bàn cãi – Người dân Canada đã được bảo đảm rằng đã có một kế hoạch và đã thực hiện hành động đó. Harper đã thành công giữ mình như một nguồn ổn định trong cuộc bầu cử sau đó, trái ngược với sự bất ổn được cho là của một liên minh đối lập.

Hàng triệu đô la chi tiêu cho quảng cáo sẽ không có kết quả trong trường hợp không có kế hoạch rõ ràng và nếu nền kinh tế dường như không phục hồi tốt. Nhưng bài học quá khứ dường như vẫn là sự lãnh đạo khủng hoảng gần như quan trọng như truyền thông cũng như về chính sách và quản trị.

Đối với Trudeau trong thời điểm này, có thêm thách thức đối với các tuyên bố của phe đối lập cho rằng khả năng lãnh đạo của ông là “yếu”. Đảng Tự do cũng tuyên bố sẽ không tham gia vào loại tự quảng cáo mà chính phủ Harper làm.

Nhưng tuyên bố của Morneau vào thứ Hai dường như là để trấn an dân chúng.

Bộ trưởng tài chính bảo đảm với người dân Canada rằng họ có một hệ thống y tế mạnh và bảng cân đối kế toán mạnh. Ông nói rằng những nỗ lực của chính phủ sẽ tập trung vào việc hỗ trợ hệ thống chăm sóc sức khỏe và những doanh nghiệp và cá nhân bị ảnh hưởng. Các biện pháp mới, ông nói, sẽ được công bố vào cuối tuần này.

Khi được hỏi về khả năng suy thoái hoặc chi tiêu kích thích kinh tế, Morneau đã trấn an,

“Những gì chúng tôi làm sẽ đều nhắm vào mục đích đó. Chúng tôi sẽ xem xét dữ kiện về tình hình để chọn phản ứng đúng.”
Bill Mỏneau

Tránh cầm đèn chạy trước ô tô thường là một chiến thuật tốt – đặc biệt là khi là người chịu trách nhiệm quản lý một nền kinh tế G7.

Nhưng dữ kiện dường như không thể trở sớm lại yên ổn.

Tác giả Aaron Wherry, phụ trách Văn phòng Quốc hội Hill của CBC. Aaron Wherry đã đưa tin ở Quốc hội từ năm 2007 và đã viết cho tạp chí Maclean’s, nhật báo National Post và Globe and Mail. Ông là tác giả của Promise & Peril, một cuốn sách về những năm cầm quyền của Justin Trudeau.

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

Nguồn: The Great Recession nearly killed Harper’s government – and COVID-19 could be worse | Aaron Wherry | CBC | Mar. 10, 2020.