Giám đốc Điều hành? Kiến thức kinh doanh của Trump không giúp ông làm Tổng thống

Bert Spector | Trà Mi

Trong suốt cuộc vận động tranh cử năm 2016, Donald Trump đã khoe nhiều về kinh nghiệm kinh doanh của mình, ông tuyên bố đã “cả đời tạo công ăn việc làm và xây dựng lại các khu phố.”

Thực tế ông thuộc giới kinh doanh chứ không phải là một chính trị gia chuyên nghiệp là một cái gì đó có sức hấp dẫn được rất nhiều người ủng hộ ông.

Thật dễ dàng để hiểu được sự hấp dẫn của một Tổng thống là Giám đốc Điều hành. Điều không thể tranh cãi được là Tổng thống Hoa Kỳ là Giám đốc Điều hành của một cấu trúc toàn cầu, khổng lồ, phức tạp gọi là Chính phủ Liên bang. Và nếu hiệu suất của nền kinh tế quốc gia rất quan trọng cho hạnh phúc của tất cả người dân thì tại sao lại không tin rằng kinh nghiệm điều hành một công ty lớn của Trump sẽ cho ông hành trang để quản lý một quốc gia có hiệu quả?

Tuy nhiên, thay vì một là “bộ máy trơn tru”, những tuần đầu của chính quyền Trump đã cho thấy một Toà Bạch Ốc hỗn loạn, vô tổ chức và đủ mọi chuyện lộn xộn và không có hiệu quả. Ví dụ như sự vội vã ký sắc lệnh không rõ ràng, một toán chuyên gia an ninh quốc gia rối loạn chức năng cùng những thông điệp không rõ ràng và mâu thuẫn bắt nguồn từ nhiều phát ngôn viên hành chính, thường đụng độ mâu thuẫn với tin nhắn (tweets) của chính Tổng thống.

Thượng nghị sĩ John McCain tóm gọn cảm tưởng ngày càng tăng, ngay cả một số đảng viên Cộng hòa đang cảm thấy: “Không ai biết ai là người chịu trách nhiệm.”

Vậy tại sao lại có những mâu thuẫn giữa kinh nghiệm kinh doanh và phong cách quản lý hỗn loạn của Trump?

Thứ nhất, Trump không phải là một Giám đốc Điều hành đúng nghĩa. Nghĩa là ông ấy chưa khi nào điều hành một công ty công, lớn có nhiều cổ đông và có một Hội đồng quản trị (HĐQT) mà ông ấy có trách nhiệm phải trả lời. Thay vào đó, ông là người đứng đầu của một mạng lưới kinh doanh thuộc quyền sở hữu của riêng gia đình Trump. Bất kể những danh hiệu ông đã tự phong, có thể nói, vai trò đó không trang bị ông đủ để đối phó với những đòi hỏi của vai trò Tổng thống.

Trách nhiệm với công chúng

Vài năm trước đây, Hội Luật Sư Hoa Kỳ mời tôi viết để giúp những luật sư xí nghiệp trẻ hiểu về hoạt động của thế giới kinh doanh, tôi đã tìm hiểu, xem xét sự khác biệt giữa những công ty tư nhân và các công ty công một cách chi tiết. Dựa trên nghiên cứu đó, tôi muốn trình bầy một tập hợp quan trọng của sự khác biệt giữa những công ty công và doanh nghiệp tư nhân, và nó có nghĩa gì đối với Trump.

Công ty công là các công ty bán cổ phiếu qua sàn giao dịch hay bằng những cách đơn giản hơn như hệ thống đại lý, v.v.. Để bảo vệ giới đầu tư, chính phủ đã thành lập Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái (SEC); cơ quan này áp đặt một giao ước minh bạch cho những công ty công nhưng không áp dụng với các doanh nghiệp tư nhân, ví dụ như “Trump Organization”.

Ví dụ, SEC yêu cầu các Giám đốc Điều hành của công ty công phải chứng minh đầy đủ và công khai tình hình tài chính của công ty. Phải có những phúc trình thường niên 10-K, báo cáo mỗi quý 10-Q và thỉnh thoảng phải có phúc trình đặc biệt 8-K yêu cầu tiết lộ kinh phí hoạt động, những quan hệ đối tác (kinh doanh) quan trọng, nợ, chiến lược, rủi ro và kế hoạch.

Ngoài ra, một hãng độc lập do Hội đồng Giám sát Kế toán Công ty Công giám sát sẽ tiến hành một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính để bảo đảm tính xuyên suốt và chính xác của tất cả những phúc trình báo cáo của công ty công.

Cuối cùng, Giám đốc Điều hành, cùng với Giám đốc Tài chính, là những người chịu trách nhiệm trước pháp lý nếu có sự giả mạo hoặc xào nấu trong những báo cáo của công ty công. Hãy nhớ lại scandal Enron scandal năm 2001? Giám đốc Điều hành Jeffrey Skilling đã bị kết tội âm mưu, gian lận và giao dịch nội gián và lúc đầu đã bị kết án 24 năm tù giam.

Quản trị nội bộ

Và còn có vấn đề quản trị nội bộ.

Giám đốc Điều hành của một công ty công bị ràng buộc bằng một loạt những trách nhiệm ở nhiều mực độ khác nhau, nhưng luôn luôn bị giám sát ở một mức độ đáng kể. Dĩ nhiên còn có HĐQT để xem xét tất cả các quyết định chiến lược quan trọng, ngoài những nhiệm vụ khác. Và còn có những ủy ban khác – để đánh giá hiệu suất và quyết định lương bổng của Giám đốc Điều hành – gồm toàn những Giám đốc độc lập bên ngoài công ty không có bất kỳ một sự tham gia nào trong hoạt động kinh doanh của công ty công đó.

Tất cả các loại quyết định của Giám đốc Điều hành, gồm việc sáp nhập với và mua lại công ty khác, những thay đổi trong hiến chương, và gói lương bổng cho nhân viên ban giám đốc công ty, đều phải có ý kiến của cổ đông và những thành viên HĐQT.

Ngoài ra, đạo luật Dodd-Frank 2010 hiện đang đòi hỏi – cổ đông thường phải bỏ phiếu quyết định những gói lương bổng cho những Giám đốc Điều hành hàng đầu trong công ty.

Và sau đó là thực tế quan trọng này: các hãng điều hành tốt có khuynh hướng đạt hiệu suất cao hơn những công ty quản lý kém, sự khác biệt thường đáng kể. Và đó là vì các yếu tố như một HĐQT mạnh hơn, minh bạch hơn, có trách nhiệm với cổ đông, và xuyên suốt trong những cuộc kiểm toán toàn diện và độc lập, v.v..

Cơ sở kinh doanh của Trump

Không một ràng buộc nào đã liệt kê trên đây áp dụng vào trường hợp ông Trump, chủ nhân, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc của Tổ chức Trump, một công ty của gia đình có trách nhiệm hữu hạn (LLC) đã có và điều hành hàng trăm doanh nghiệp liên quan đến bất động sản, khách sạn, sân golf, cho thuê máy bay phản lực, tổ chức thi hoa hậu và thậm chí làm cả nước lọc đóng chai.

Trách nhiệm hữu hạn đặc biệt đặt ra để tạo lợi thế về thuế quan cho chủ nhân, với sự linh hoạt và bảo vệ tài chính và pháp lý tối đa nhưng không có những lợi ích (như tiếp cận thị trường vốn cổ phần) hoặc bị ràng buộc nhiều như một công ty công.

Ví dụ, như tôi đã nói ở trên, một Giám đốc Điều hành của công ty công có trách nhiệm trước pháp luật để người khác giám sát của các hậu quả tài chính vì những quyết định của mình. Như vậy, những CEO đều biết được giá trị của việc có một toán điều hành giỏi có thể giữ vai trò tư vấn và tham gia vào các quyết định chiến lược quan trọng.

Trump, ngược lại, là người đứng đầu của một doanh nghiệp của riêng gia đình không chịu trách nhiệm với ai và được biết là ông đã điều hành doanh nghiệp của ông theo cách đó. Nhân viên ban điều hành công ty của ông gồm con ông và những nhân viên trung thành với ông, và thẩm quyền quyết định của Trump không hề bị ràng buộc vì bất cứ một cơ chế quản trị nội bộ nào. Các quyết định liên quan đến khai trương hay đóng cửa doanh nghiệp, vay bao nhiêu tiền và ở lãi suất nào, làm thế nào để tiếp thị sản phẩm và dịch vụ, và ngay cả đến việc trả nợ cho giới cung cấp hoặc đối xử với khách hàng ra sao đều là những quyết định ở cấp cao và không bị xem xét, tra vấn.

Rõ ràng, những kinh nghiệm của Trump không phải là hành trang đủ để cho ông làm Tổng thống và có trách nhiệm giải thích với lập pháp, và tư pháp và cuối cùng là với cử tri.

Một khía cạnh quan trọng của các công ty công cộng là khái niệm về tính minh bạch và mức độ mà nó bó buộc có trách nhiệm giải trình.

Sự thiếu minh bạch và sự miễn cưỡng công khai là đặc trưng của sắc lệnh cấm nhập cư của Trump đã nhanh chóng bị tòa án liên bang lật ngược tại. Khuynh hướng muốn giữ bí mật đã thể hiện trong suốt cuộc vận động tranh cử, chẳng hạn như khi ông từ chối tiết lộ về tình trạng sức khỏe của mình hoặc không chịu công bố bất kỳ hồ sơ khai thuế nào của ông.

Trong khi không có luật nào đòi hỏi một ứng cử viên phải tiết lộ hồ sơ thuế hoặc tình trạng sức khỏe, nhưng sự thiếu minh bạch dó của ông Trump đã không cho cử tri Mỹ biết một số thông tin có thể rất quan trọng. Và sự tiếp tục thiếu minh bạch của Trump khi đã là Tổng tống khiến các chuyên gia và cố vấn đều mù mờ, dẫn đến những tình trạng nhầm lẫn, những thông điệp mâu thuẫn và sự rối loạn chức năng là đặc điểm của những tuần đầu trong nhiệm kỳ Tổng thống thứ 45. Và, tất nhiên, điều này có thể nhanh chóng dẫn đến sự liên tục xói mòn lòng tin của công chúng.

Cũng cần lưu ý, Trump đã một lần thử hoạt động với cấu trúc của một công ty công công khi xây Khách sạn và Sòng bạc Trump. Và đó là một đại thảm họa, dẫn đến năm lần khai phá sản trước khi mất hết, trong khi các công ty sòng bạc khác đều phát triển mạnh. Giới đầu tư công bỏ qua tất cả các dấu hiệu khác chỉ quan tâm đến độ quyến rũ của thương hiệu Trump, và kết quả là họ đã mất hàng triệu đô la. Trong khi đó Trump tự phân bổ cho mình một mức lương và tiền thưởng khổng lồ, hưởng đặc quyền của công ty và những mối giao dịch mua bán đặc biệt.

Kinh nghiệm nêu trên đặc biệt nói rõ với cổ đông là thay vì chịu trách nhiệm ủy thác vì lợi ích tốt nhất cho/của công ty, Trump đã nói, “Tôi làm lợi cho bản thân tôi.”

Không cần phải quá ngây thơ ở đây.

Một số CEO cũng tập trung quyền lực ở cao độ, họ mong nhân viên vâng lời chứ không cần những đóng góp trực tiếp của họ. Tất cả các Giám đốc Điều hành kinh doanh mong nhân viên dưới quyền cùng chia sẻ cam kết vì các mục tiêu của công ty và họ quý trọng sự tin cậy, hợp tác và lòng trung thành của cấp dưới.

Nhưng sự tham gia của những tiếng nói khác nhau với quan điểm đa dạng về nguồn gốc và các lĩnh vực chuyên môn khác nhau sẽ nâng cao chất lượng của quyết định sau cùng. Quyết định bốc đồng của một cá nhân hay của một nhóm nhỏ của những người xu nịnh có thể và thường xuyên sẽ dẫn đến kết quả tai hại.

Tương lai là gì?

Hầu như mọi tổng thống Hoa Kỳ, từ những nhân vật vĩ đại đến những người tầm thường và thậm chí tai hại, đều đã xuất thân từ một trong hai nhóm: chính khách chuyên nghiệp hoặc các tướng lãnh chuyên nghiệp. Vậy tại sao không lại không thể có một CEO?

Tuy nhiên, có kinh nghiệm ở chính trường cũng không bảo đảm được sẽ có một nhiệm kỳ tổng thống có hiệu quả. Abraham Lincoln, đều được giới sử học đồng thuận cho là vị cho tổng thống xuất sắc nhất từ trước đến nay, là một chính khách chuyên nghiệp, nhưng người kế nhiệm tệ hại của ông, Tổng thống Andrew Johnson, cũng là một chính trị gia chuyên nghiệp.

Tương tự như vậy, chúng ta có thể nghĩ ra rất nhiều đặc điểm của một Giám đốc Điều hành công ty hiệu quả có thể giúp người ta làm một tổng thống tốt: tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, tính nhạy bén trong quản trị nội bộ và cam kết đặt lợi ích chung của công ty cao hơn và việc mưu cầu tư lợi.

Đáng buồn thay, đó không phải là kinh nghiệm của Trump. Kinh nghiệm của ông là giám sát một mớ bòng bong những công ty trách nhiệm hữu hạn và một đại thất bại khi làm Giám đốc Điều hành của một công ty công cho thấy một quá khứ quá nghèo nàn để làm Giám đốc Điều hành quốc gia Hoa Kỳ. Như vậy, “không ai biết ai là người chịu trách nhiệm” có thể là câu thần chú cho những năm tới.

Tác giả Bert Spector là giáo sư về Kinh doanh và Chiến lược Quốc tế tại Trường Kinh doanh D’Amore-McKim, Đại học Northeastern. Bài này đăng trên The Conversation.

© 2017 DCVOnline

Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”

---

Nguồn: What CEO? Trump’s Business Background Didn’t Prepare Him For Presidency. By Bert Spector. NewsWeek.com, 2/26/17.