Obama gặp Tập Cận Bình: Hợp tác và Xung đột

Julie Hirschfeld Davis | Trà Mi dịch

WASHINGTON – Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc sẽ đến Washington vào thứ Năm để họp thượng đỉnh với Tổng thống Obama. Cuộc họp sẽ soi rọi chiều sâu của mối quan hệ hai bên và những tranh chấp gay gắt đã khiến nó ngày càng căng thẳng.

Tập Cận Bình đến thăm một trường trung học ở Tacoma, Wash., Hôm thứ tư, một ngày trước khi ông gặp Tổng thống Obama tại DC. Nguồn: Ruth Fremson / The New York Times — Tập Cận Bình đến thăm một trường trung học ở Tacoma, Tiểu bang Wash., hôm thứ tư, một ngày trước khi ông gặp Tổng thống Obama tại Thù đô Hoa Thịnh Đốn. Nguồn: Ruth Fremson / The New York Times

Hội nghị thượng đỉnh này sẽ cho hai ông Obama và ông Xi chứng minh sự hợp tác của họ về việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và để báo cho thế giới thấy rằng cả hai nước vẫn quan tâm đến việc duy trì một quan hệ đối tác.

Giới chức chính phủ Mỹ cũng đã nói rằng tổng thống Obama sẽ dùng phiên họp sắp tới nói rõ về sự tức giận của Mỹ vì cuộc tấn công mạng bắt nguồn từ Trung Quốc, mối quan tâm của ông về hành vi của Trung Quốc để đòi lại các đảo trong khu vực đang có tranh chấp ở Biển Đông, và phản đối của ông về việc ông Tập Cận Bình đàn áp người bất đồng chính kiến và các luật sư ở Trung Quốc.

Tất cả những vấn đề này sẽ được đưa vào chương trình nghị sự chính thức vào thứ Sáu, khi ông Obama tiếp đón ông Tập Cận Bình trong chuyến thăm chính thức tại Nhà Trắng, đầy đủ nghi thức với 21 phát đại bác và buổi lễ thảm đỏ trang trọng ở sân cỏ phía Nam, một cuộc họp báo tại Phòng Đông, và một quốc yến.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình duyệt binh cuộc diễn binh tại Bắc Kinh vào đầu tháng Chín, sẽ bắt đầu chuyến thăm Mỹ của ông ở Seattle. Nguồn: Ng Han Guan / Associated Press — Ông Tập Cận Bình, Chủ tịch Trung Quốc, đến Hoa Kỳ hôm thứ Ba trong chuyến thăm chính thức vào một thời điểm quan trong, khi mối quan hệ Trung-Mỹ đang ở ngã tư đường. Nguồn: Ng Han Guan / Associated Press.

Nhưng những ai đã theo dõi hai vị lãnh đạo tương tác trong vòng ba năm qua – lần đầu vào năm 2013 tại khu nghỉ mát Sunnylands ở Rancho Mirage, California, và sau đó tại một cuộc họp thượng đỉnh năm ngoái do ông Tập tổ chức ở Bắc Kinh – nói rằng rất nhiều công việc quan trọng có thể sẽ được giải quyết trong bữa ăn tối vào đêm thứ Năm. Phó Tổng thống Joseph R. Biden Jr. sẽ đến phi trường ở căn cứ quân sự Andrews đón ông Tập Cận Bình vào lúc 5 giờ chiều thứ Năm và cũng tham dự bữa ăn tối.

Thomas E. Donilon, một cựu cố vấn an ninh quốc gia cho ông Obama, người đã giúp dàn xếp cuộc gập đầu tiên của chính phủ Mỹ với ông Tập nói, “Đó là sự kiện chính.”

Trong khi tại cuộc họp chính thức trong đó mỗi bên sẽ đọc luận điểm của mình diễn đạt một cách cẩn thận và một danh sách dài các vấn đề quan trọng, thì trong bữa ăn không có kịch bản soạn sẵn cố thể cho phép hai người lãnh đạo thông qua các vấn đề dễ cáu nhất.

Benjamin J. Rhodes, phó cố vấn an ninh quốc gia về chiến lược truyền thông cho biết, “Hơn hết thẩy, những cam kết mang tính xây dựng nhất của họ đã có được trong bữa tối riêng tư. Họ có thể lùi lại, nhìn vào bối cảnh chiến lược, công nhận có sự khác biệt và một số căng thẳng, và tìm cơ hội cho các khu vực kế tiếp, nơi chúng tôi có thể hợp tác.”

Chủ tịch Trung Quốc, đã bắt đầu chuyến thăm của ông đến Hoa Kỳ với một chặng dừng ở Seattle để gặp gỡ với giới lãnh đạo công nghệ và quản trị kinh doanh, cho biết vào hôm thứ Ba rằng ông đã sẵn sàng để làm việc với giới chức Mỹ để chống lại tội phạm mạng. Tuy nhiên, ngay cả khi ông Xi đưa ra một hình ảnh của người ăn nói nhẹ nhàng và tránh không nhắc đến sự khác biệt của mình với ông Obama, dường như chúng vẫn theo đuổi ông sang đến Hoa Kỳ.

REUTERS | Sep. 22, 2015: Hong Lei, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, hôm thứ Ba, cho biết rằng Sandy Phan-Gillis, một người Mỹ hiện bị Trung Quốc bắt giữ vì nghi ngờ làm gián điệp, đang hợp tác với một cuộc điều tra.

Jeff Gillis, chồng bà Phan-Gillis, cho biết ông đã nhận được tin hôm chủ nhật, hai ngày trước khi ông Tập đã đến Seattle. Dường như đó chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng Gillis nói rằng ông hy vọng chuyến thăm của ông Tập sẽ là cơ hội cho chính quyền Obama đòi trả tự do cho bà Phan-Gillis sau nhiều tháng ông vận động bí mật và không có kết quả. Từ Houston, nơi hai hai vợ chồng sinh sống, ông Gillis nói với phóng viên tờ TNYT rằng,

“Đúng là một hành động chính trị ngu ngốc nhất trên thế giới khi công bố việc bắt giữ một công dân Mỹ về tội gián điệp ngay trong tuần lễ Tập Cận Bình đến Hoa Kỳ trong một chuyến thăm chính thức.”

Nhà Trắng hôm thứ Ba nói họ quan ngại sâu sắc về một doanh nhân người Mỹ, Phan (Sandy) Phan-Gillis, bị bắt giữ tại Trung Quốc, và nói thêm rằng ông Obama có thể đặt câu hỏi về vấn đề đó với ông Tập. Hôm thứ Tư, Văn phòng Quản lý nhân sự, cơ quan giữ hồ sơ cán bộ nhân viên liên bang, thông báo rằng tin tặc đã đánh cắp 22 triệu hồ sơ an ninh – một sự vi phạm mà giới chức Mỹ cho trằng thủ phạm là người Trung Quốc – cũng đã trộm được 5,6 triệu dấu tay. Và Bộ Quốc phòng cho biết hôm thứ Tư rằng, tuần trước một máy bay chiến đấu Trung Quốc đã bay một cách không an toàn trong khi gần một máy bay do thám Mỹ ở biển Hoàng Hải.

Bill Urban, một phát ngôn viên Bộ Quốc phòng, nói rằng, “Điều quan trọng cần lưu ý là Bộ đã đạt được tiến bộ lớn đối với việc giảm rủi ro giữa các lực lượng hoạt động của chúng ta và của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.” Ông nói thêm, Trung Quốc đã cải thiện về “an toàn và tính chuyên nghiệp” của họ trong hoạt động ngăn chặn trên không trong năm qua.

Ông Obama và ông Tập Cận Bình sẽ công bố một thỏa thuận trong tuần này về những quy tắc mới để kiểm soát những vụ đụng độ giữa máy bay quân sự của Mỹ và Trung Quốc.

Nguồn: Cooperation and Conflict on Menu When Obama and Xi Jinping Meet. By Julie Hirschfeld Davis, The New York Times, SEPT. 24, 2015.