Trong nước thì “lò” nóng, quan hệ nước ngoài thì nồng ấm
Nguyễn Khắc Giang | DCVOnline
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 của Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) nhấn mạnh nỗ lực hai hướng của Hà Nội nhằm duy trì mối quan hệ vững chắc với những cường quốc ở phương Tây và siết cổ xã hội dân sự trong nước.
Đầu tháng 10, Ban Chấp hành Trung ương (BCHTU) ĐCSVN đã họp Hội nghị Trung ương lần thứ 8. Nắm vai trò quản lý trung ương của nhà nước độc đảng, BCHTU, gồm 165 thành viên chính thức và 20 thành viên dự khuyết, đưa ra đường hướng chính sách mà những cơ quan nhà nước khác, gồm cả chính phủ và Quốc hội, phải tuân theo. Tiến trình này cho thấy Hà Nội đã có những cách ứng xử khá khác biệt — nhưng hợp lý — về mặt chính trị trong nước và ngoại giao.
Trong nhiệm kỳ 5 năm, BCHTUĐCSVN thường tổ chức 15 cuộc họp gọi là hội nghị trung ương. Hội nghị lần thứ 8 đặc biệt có ý nghĩa vì nó thường tập trung vào việc hoạch định chính sách dài hạn và bắt đầu việc chuẩn bị cho Đại hội Đảng tiếp theo. Năm nay, nó xoay quanh những chủ đề về an ninh quốc gia và chống tham nhũng, thể hiện rõ qua những sáng kiến chính sách mới cũng như những thay đổi nhân sự chính yếu.
Sự thay đổi lớn đầu tiên là một nghị quyết mới về chiến lược an ninh quốc gia; đây nghị quyết đầu tiên thuộc loại này sau 10 năm. Việc này báo hiệu sự thận trọng ngày càng tăng của Hà Nội đối với môi trường trong và ngoài nước. Mặc dù Việt Nam, nhìn chung, được hưởng lợi do cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung, nhưng ĐCSVN nhận thức rõ rằng không phải không có rủi ro trong môi trường địa chính trị phức tạp ngày nay.
Trong bài phát biểu bế mạc tại Hội nghị, Tổng Bí thư ĐCSVN Nguyễn Phú Trọng đã nêu rõ hai mối quan tâm cấp bách. Thứ nhất, ảnh hưởng của những cường quốc trong công việc nội bộ của những quốc gia nhỏ hơn, và thứ hai, mối đe dọa từ “những kẻ phản cách mạng cả trong và ngoài” đang khơi dậy một “cuộc cách mạng hòa bình” trong kỷ nguyên hoạt động internet. Cả hai đều không mới, nhưng đây là lần đầu tiên hai vấn đề này được coi là có mối liên hệ với nhau trong những “hoàn cảnh” mới đòi ĐCSVN phải xem lại lập trường và chiến lược của họ.
Cách suy nghĩ này giải thích cho những căng thẳng và tình thế tiến thoái lưỡng nan trong bài toán chính sách của Việt Nam trong vài năm qua. Trong khi tiếp tục tăng cường mối quan hệ với phương Tây dân chủ, đưa Mỹ và hai đồng minh đáng tin cậy nhất – Nam Hàn vào năm 2022 và sắp tới là Australia – lên vị trí ngoại giao hàng đầu, Việt Nam đồng thời thắt chặt sự kiểm soát đối với xã hội dân sự. Hoạt động tích cực trong những lĩnh vực từng được coi là “an toàn”, như bảo vệ môi trường và vận động cho công nhân, không còn được khoan nhượng nữa. Một trong những phương tiện truyền thông trực tuyến phổ biến nhất của Việt Nam, Zingnews.vn, đã bị đình chỉ hoạt động vào tháng 7 và có thể ngừng hoạt động vô thời hạn.
ĐCSVN muốn bảo đảm việc mở cửa với phương Tây sẽ không gây ảnh hưởng không mong muốn – tương tự như những gì Đặng Tiểu Bình từng nói về những đổi mới của Trung Hoa. Hơn nữa, Hà Nội không phải lo lắng nhiều về hậu quả của những hành động trong nước. Khi Việt Nam trở nên quan trọng hơn về mặt địa chính trị, Liên minh Châu Âu (EU) và Hoa Kỳ, hai trong số những tiếng nói quan trọng nhất về những vấn đề tự do dân chủ và nhân quyền, phần lớn đã im lặng trong những phản ứng của họ trước những cuộc đàn áp xã hội dân sự gần đây (DCVOnline nhấn mạnh).
Nhấn mạnh vào sự ổn định cũng thể hiện trong việc đề bạt Lê Hoài Trung, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương, được thăng chức vào Ban Bí thư đầy quyền lực của Uỷ ban. Trung là người chủ mưu đằng sau sự nhẩy hai bậc gần đây trong mối quan hệ với Mỹ, và sự thăng cấp này có thể là phần thưởng cho ông. Do ban lãnh đạo hiện tại thiếu chuyên môn ngoại giao, Trung hiện là ứng cử viên hàng đầu cho ghế Bộ Chính trị và Phó Thủ tướng phụ trách đối ngoại vào năm 2026.
Hoạt động tích cực trong những lĩnh vực từng được coi là “an toàn”, như bảo vệ môi trường và vận động cho công nhân, không còn được dung túng nữa. Một trong những phương tiện truyền thông trực tuyến phổ biến nhất của Việt Nam, Zingnews.vn, đã bị đình chỉ hoạt động vào tháng 7 và có thể ngừng hoạt động vô thời hạn.
Một đề bạt đáng chú ý khác là việc bổ nhiệm Thiếu tướng Vũ Hồng Văn, Cục trưởng Cục An ninh Chính trị Nội an bộ Bộ Công an (MPS), vào Ủy ban Kiểm tra Trung ương (CIC). Văn là viên chức Bộ Công an đầu tiên được bầu vào CIC ít nhất kể từ năm 2006. Việc ông được đưa vào CIC cho thấy những nỗ lực chống tham nhũng – được biết đến ở Việt Nam là “Đốt lò” – là trọng tâm trong chiến lược sinh tồn của chế độ và có khả năng sẽ duy trì. tốc độ hiện tại cho đến ít nhất là vào cuối nhiệm kỳ này.
Việc này được thể hiện rõ qua những biện pháp kỷ luật đã đưa ra tại Hội nghị lần thứ 8. Hai thành viên BCHTUĐCSVN, phó bí thư tỉnh Đăk Nông Điểu K’Ré và bí thư tỉnh ủy Bến Tre Lê Đức Thọ, đã bị khai trừ khỏi BCH sau khi CIC điều tra. Họ là thành viên BCH thứ 14 và 15 bị mất ghế, chỉ sau ba năm kể từ nhiệm kỳ hiện tại của ủy ban. Điều này thật đáng chú ý, thậm chí so với tiêu chuẩn của Nguyễn Phú Trọng. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông (2011-2016), không một thành viên BCH nào bị loại bỏ. Trong nhiệm kỳ thứ hai (2016 – 21), sáu ủy viên BCH đã bị trục xuất. Đây là một con số chưa từng có vào thời điểm đó, nhưng không đến mức nào gần mức thuế hiện tại.
Hội nghị Trung ương 8 cũng chính thức bắt đầu tiến trình lựa chọn đảng viên BCH mới cho Đại hội 14. Cả những thành viên hiện tại đều muốn giữ được ghế của mình và những ứng cử viên tiềm năng mới cần tránh mọi rủi ro để bảo đảm sẽ được đề cử. Điều này khiến toàn bộ hệ thống có nguy cơ không làm gì cả khi không ai muốn lấy quyết định, nhưng xét đến lợi ích và tâm lý chính trị chung, thật khó để đổ lỗi cho họ.
Sáng kiến chính sách và những thay đổi về nhân sự nêu bật cách đối phó về mặt an ninh là ưu tiên trên hết của ĐCSVN trong bối cảnh địa chính trị phức tạp. Việc này có thể được tóm tắt như một chiến lược kép: “hướng ngoại” để hội nhập kinh tế và chính sách đối ngoại, trong khi “hướng nội” về những vấn đề đối nội. Khía cạnh đầu tiên đã cho thấy sự thành công, nhưng khía cạnh sau mang lại nhiều kết quả khác nhau, đặc biệt là trước những ảnh hưởng tiêu cực của chiến dịch chống tham nhũng đối với hiệu quả kinh tế và xã hội gần đây của Việt Nam. Cách đối phó này có thể sẽ tiếp tục cho đến năm 2026, nhưng khả năng nó đứng vững sau đó còn phụ thuộc vào kết quả của Đại hội 14.
Tác giả | Nguyễn Khắc Giang là Nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Chương trình Nghiên cứu Việt Nam của ISEAS – Viện Yusof Ishak. Ông từng là Nghiên cứu viên tại Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam.
© 2023 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: Hot “Furnace” at Home, Cool Relationships Abroad | fulcrum.sg | NGUYEN KHAC GIANG | October 18, 2023