Nên quan tâm cỡ nào về quyền lực quá lớn của Elon Musk?
The Economist | DCVOnline
Đi kèm với sức mạnh kỹ thuật lớn là trách nhiệm chính trị lớn
Là ông chủ của Tesla, công ty sản xuất xe điện giá trị nhất thế giới và SpaceX, con kỳ lân giá trị thứ hai thế giới, Elon Musk là một huyền thoại kinh doanh. Là một nngười tài về kỹ thuật với quá khứ quậy phá ở tuổi mới lớn, ông ấy cũng có nhiều điểm như trong truyện bằng tranh. Khi được nói đến như một nguồn cảm hứng cho Tony Stark trong các bộ phim “Iron Man” và “Avengers”, đó không chỉ vì ông ấy cũng là một một đại phú và thường xuyên là người tự cao tự đại cáu kỉnh, tự tôn mặc cảm là một đấng cứu tinh. Đó là vì ông ta nhất định dùng khả năng kỹ thuật vượt trội trong sự kiểm soát của mình để thay đổi tiến trình lịch sử trong tương lai.
Ông Stark muốn mặc một bộ áo giáp thông minh nhân tạo cho quả địa cầu. Ông Musk muốn giúp ổn định khí hậu của nó (do đó ông tập trung vào làm xe điện) và thiết lập một tiền đồn của nền văn minh trên Hỏa tinh (do đó mới có hỏa tiễn, mà một đã đưa bốn phi hành gia lên Trạm vũ trụ quốc tế vào ngày 5 tháng 10). Để giúp tài trợ cho dự án Hỏa tinh, SpaceX đã phóng Starlink, một chòm vệ tinh khổng lồ nối mạng Internet cho những người dùng bị cô lập. Trong khi đó, ông Musk cho biết vào ngày 3 tháng 10 rằng sau cùng, ông sẽ mua Twitter, một mạng truyền thông xã hội — một quyết định mà ông cho là một biện pháp bảo vệ nền văn minh cho quyền tự do ngôn luận.
Với mong muốn thay đổi tương lai của Musk, không có gì ngạc nhiên khi thấy ông ấy sử dụng sức mạnh đã tích lũy được để can thiệp vào hiện tại. Sau cuộc xâm lược Ukraine, SpaceX đã gửi những trạm nối Starlink và bật vùng phủ sóng vệ tinh. Ukraine đã lên tiếng bày tỏ lòng biết ơn về sự can thiệp này, vì đã giúp những thành phố của họ khôi phục lại những dịch vụ quan trọng và lực lượng của họ chiếm ưu thế trên chiến trường. Nhưng họ đã bớt hân hoan hơn khi ông Musk lên Twitter trong tuần này để đề nghị một “kế hoạch hòa bình” gồm cả việc giao Crimea và có thể cả các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng khác cho Nga. Volodymyr Zelensky, tổng thống Ukraine, đã hỏi 6,7 triệu người theo dõi của chính mình rằng liệu họ thích ông Musk thân Ukraine hay thân Nga — một lời nhắc nhở, nếu cần, về ảnh hưởng của Twitter trong việc định hình nhận thức toàn cầu về cuộc chiến.
Thực tế là ông Musk có thể, chỉ trong một tuần, nói chuyện Twitter với tổng thống Ukraine, trong một diễn đàn thảo luận trực tuyến mà ông vừa đồng ý mua, đồng thời đưa mọi người vào quỹ đạo, chứng tỏ mức độ phát triển quyền lực quá lớn về kỹ thuật đã tạo cho ông ta sức mạnh địa chính trị. Đó là lý do để ngưỡng mộ hay quan tâm?
Tự chúng, những suy nghĩ về chính trị của Musk trên Twitter không ảng hưởng nhiều. Nhưng với vai trò quan trọng của mạng xã hội này trong thế giới chính trị đang hỗn loạn, những quyết định của ông ấy về chính Twitter (chẳng hạn như có khôi phục quyền tham dự của Donald Trump hay không), sẽ còn quan trọng hơn nhiều. Những quyết định về Starlink cũng vậy. Dù khuynh hướng chính trị là gì, điều đáng lo ngại là một người có thể chọn mở rộng quyền truy cập Internet đến bất kỳ nơi nào trên Trái đất, có thể quyết định ai có thể sử dụng nó — và có thể tắt nó theo ý muốn.
Không có lý do thương mại nào chống lại sự tích lũy quyền lực của Musk. Starlink không phải là một công ty độc quyền; hoạt động kinh doanh phóng vệ tinh của SpaceX (mặc dù nó hiện là lựa chọn duy nhất của phương Tây để phóng phi hành gia lên quỹ đạo) cũng không phải là độc quyền; Twitter cũng vậy. Nhưng cả ba đều có tầm quan trọng toàn cầu và sẽ làm được điều đó trong một thời gian tới.
Nỗ lực của ông Stark mặc áo giáp cho cả Trái đất đã dẫn đến sự hủy diệt gần như hoàn toàn; sau đó, tỷ phú bị chế ngự đã chấp nhận bị giám sát. Ông Musk dường như không làm theo. Thay vào đó, những người hâm mộ truyện tranh phải hy vọng rằng ông ấy sẽ làm theo Peter Parker, hay còn gọi là Người Nhện: “Đi kèm với sức mạnh kỹ thuật lớn là trách nhiệm chính trị lớn.”
Như Robert Caro đã nhận định để đáp lại mệnh lệnh nổi tiếng của Lord Acton, quyền lực có thể không phải lúc nào cũng thối nát, nhưng nó luôn bộc lộ. Những gì quyền lực của Musk tiết lộ sẽ được kiểm soát chặt chẽ. ■
© 2022 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: How worried should you be about Elon Musk’s superpowers? | The Economist | October 6, 2022.
Bài này đăng trong phần Leaders của ấn bản của Tạp chí Economist với tựa đề “Elon Musk sẽ dùng quyền lực quá lớn của mình như thế nào?”